Ayak burkulması; ayağın bilek, alt bacak ve topuk kısımlarını birleştiren eklemin aşırı zorlanması sonucu yaşanan yaralanmadır. Ayak burkulmasında eklem bağları zarar görür ve hasar alır. Şiddetine göre ayak burkulması hafif, orta veya şiddetli olarak sınıflandırılır. Burkulma sonucu bağların tamamı veya bir kısmı yırtılabilir. Burkulma sonucu elde edilen hasarın iyileşmesi uzun sürebilir. Ayak burkulmasına iyi gelen yöntemler uygulanarak ağrının hafiflemesi ve ayağın eski sağlığına kavuşması mümkün olabilir.
Ayak Burkulması Nedir?
Ayak burkulması, ayağı bacaktan ayıran dış bilek (peroneal) ve iç bilek (tibial) arasındaki eklemin aşırı zorlanması sonucu yaşanan yaralanmadır.
Ayak burkulmasında bağlarda gerilme ve yırtılma görülür. Burkulma sonucu bağların tamamen yırtılması durumunda eklem instabil hale gelir. Ayak burkulması genellikle spor yaparken veya dikkatsizce yürürken yaşanır. Ayağın bir nesneye çarpması ya da ayağın üzerine düşülmesi de burkulmaya neden olan diğer yaygın durumlardır.
Ayak burkulması; eklemin bağlarının aşırı zorlanarak gerilmesi, incinmesi ve hasar görmesi sonucu oluşur. Burkulma sonucu yaşanan bu hasarın iyileşmesi uzun sürebilir. Ayak burkulması genellikle ağrılıdır ve hareket etmeyi zorlaştırabilir.
Ayak Burkulmasının Belirtileri Nelerdir?
Ayak burkulması yaşandığında aşağıdaki belirtiler görülür:
- Ayağın dış tarafında görülen morluk
- Ağrı
- Şişlik
- Ayak hareket ettirilirken duyulan çıtırtı sesi
- Ayakkabı giymekte zorluk
- Ayak hareketini kısıtlayan sertlik
Burkulmanın şiddetine bağlı olarak ağrı ve şişlik farklı seviyelerde olabilir.
Ayak Burkulmasına Ne İyi Gelir?
Ayak burkulmasında dinlenme, soğuk kompres, bandaj uygulaması ile elevasyon ayak kaldırma ve ağrı kesici kullanımı gibi yöntemler uygulanabilir.
1. Dinlenme
Burkulan ayağın dinlendirilmesi zorlanan eklemlerin rahatlaması için önemlidir. Özellikle ayak burkulmasının ilk günlerinde dinlenme şarttır. Günlük hayatta mümkünse ayağa kalkmamak, spor yapmamak ve ayağı yormamak dinlenme adına faydalı olacaktır.
2. Soğuk Kompres Uygulaması
Soğuk kompres uygulaması, burkulmadan kaynaklanan şişliği azaltmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur. Ayak bileğine doğrudan buz uygulamaktan kaçınılmalıdır, mutlaka bir havluya sarılarak uygulanmalıdır. Soğuk kompres uygulaması 20 dakikalık sürelerle günde birkaç kez tekrarlanabilir.
3. Bandaj Uygulaması
Burkulan ayak bileğine elastik bir bandaj sarılması, şişliği azaltmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur. Bandaj uygulaması dikkatli bir şekilde yapılmalıdır; aşırı sıkı sarılması kan dolaşımını engelleyebilir.
4. Elevasyon Ayak Kaldırma
Elevasyon uygulaması, kalp seviyesinin biraz üstüne kadar ayak kaldırmayı ifade eder. Elevasyon, özellikle ayak burkulmasının ilk gününde şişliği azaltmak için etkilidir. Ağrı yaşandığında veya ayağın burkulduğundan şüphelenildiğinde elevasyon yöntemi hemen devreye sokulmalıdır.
5. Ağrı Kesici Kullanımı
Ayak burkulmasından kaynaklanan ağrıyı hafifletmek için nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (naproksen, ibuprofen) kullanılabilir. Ağrı kesicilerin kullanımı doktor tavsiyesi ile gerçekleşmelidir.
Ayak Burkulması Nasıl Olur?
Ayak burkulmasının en sık nedeni spora bağlı yaşanan zorlama ya da düşme gibi kazalardır. Tüm aktivitelerde dikkatli olmak kaydıyla kasların çalıştığı her spor dalında burkulma riski bulunmaktadır. Özellikle basketbol, futbol gibi hızlı hareketlerin ve yön değiştirmelerin yoğun olduğu spor dallarında burkulma sıklığı görülmektedir.
Daha önce ayakta burkulma yaşamış kişilerde yeniden burkulma riski daha yüksektir. Bu nedenle kasları güçlendirmek ve esnekliği artırmak için önceden tedbir almak oldukça önemlidir.
Ayak Burkulması Hangi Doktora Gidilir?
Burkulma sonucu yaşanan problemlerde ortopedi ve travmatoloji bölümü uzmanlarına başvurulmalıdır.
Ayak Burkulmasında Ne Zaman Doktora Gitmeliyim?
Aşağıdaki durumlardan biri yaşandığında mutlaka doktora başvurulmalıdır:
- Ağrının dayanılmaz seviyede artması
- Ayakta şekil bozukluğu görülmesi
- Ayak hareket ettirilirken duyulan herhangi bir ses
- Ayak bileğinde düşme ya da morarma görülmesi
- Ayak hareket ettirilirken yaşanan zorluk
Bunların yanı sıra ayakta meydana gelen herhangi bir travmada doktor kontrolü önemlidir.
Ayak Burkulmasında İyileşme Süreci
Ayak burkulmasının iyileşme süreci, yaşanan burkulmanın şiddetine bağlı olarak değişir. Hafif burkulmalarda genellikle birkaç gün içinde iyileşme görülürken, daha şiddetli burkulmalarda iyileşme süreci birkaç hafta veya daha uzun sürebilir. Burkulmanın ciddiyetine göre dinlenme, soğuk kompres, elevasyon gibi yöntemlerin süreklilik arz etmesi gerekebilir.
Ayak Burkulmasında Yapılması Gerekenler
Burkulma yaşandığında aşağıdaki yöntemleri uygulamak önemlidir:
- Dinlenme: Burkulan ayağın dinlendirilmesi şarttır.
- Soğuk Kompres: Buz torbası veya buzlu suya batırılmış bir havlu, ayağın bileğine uygulanmalıdır.
- Tutma: Ayağın hareket etmesini engellemek için bir atel ya da bandaj kullanmak faydalı olabilir.
- Kaldırma: Elevasyon yöntemi ile ayağı kalp seviyesinin üzerine kaldırmak şişliği azaltır ve ağrıyı hafifletir.
Burkulan Ayağa Masaj Yapılır mı?
Ayak burkulduğunda masaj yapılmamalıdır, zira masaj kanamasını arttırarak iyileşmeyi geciktirebilir. Burkulmanın üzerinden en az 48 saat geçtikten sonra masaj uygulanabilir; bu da ağrının hafiflemesine yardımcı olur.