Yutkunurken sırta vuran ağrı, yemek borusu (özofagus) ve mide ile ilgili bir sorunu işaret edebilir. Bu ağrı genellikle yemek yedikten sonra ortaya çıkar ve yemek borusunun mide ile birleştiği yer olan alt özofagus sfinkterinin kasılmasıyla oluşur. Yutkunurken sırta vuran ağrının diğer nedenleri arasında reflü, midedeki asidin yemek borusuna geri gelmesi, safra kaçması, spazm, ülser, herni veya pankreas iltihabı da yer alabilir.
Yutkunurken Sırta Vuran Ağrı Nedir?
Kişinin yutkunurken ya da yutma hareketini yaparken sırtta hissedilen ağrıdır. Bu ağrı, yutkunma sırasında özofagus ve mide arasındaki alt özofagus sfinkterinin kasılmasından kaynaklanır. Özofagus, boğaz ile mide arasında bulunan ve yiyeceklerin ağızdan mideye geçişini sağlayan boru şeklindeki kaslı bir yapıdır. Alt özofagus sfinkteri ise özofagusun alt kısmında yer alır ve mide içeriğinin geri gelmesini önler.
Yutkunurken sırta vuran ağrı, yemek yedikten sonra ortaya çıkmasıyla karakterizedir ve genellikle kısa süreli bir rahatsızlık hissi yaratır. Ancak bu ağrının sıklığı ve şiddeti, kişide daha ciddi sağlık sorunlarına işaret edebilecek bir durumun habercisi olabilir.
Yutkunurken Sırta Vuran Ağrının Belirtileri Nelerdir?
Yutkunurken sırta vuran ağrının en belirgin belirtisi, yutma hareketi sırasında ya da sonrasında hissedilen sırtsı ağrıdır. Bu ağrı genellikle hafif şiddette olup, bazı durumlarda daha yoğun bir rahatsızlık hissi yaratabilir.
Ağrının yanı sıra, yutkunurken sırtsa vuran ağrısı yaşayan kişilerde şu belirtiler de gözlemlenebilir:
- Reflü: Mide asidinin özofagusa geri gelmesiyle oluşan bir rahatsızlıktır.
- Mide bulantısı: Midedeki asidin özofagusa geri gelmesi sebebiyle mide bulantısı hissi yaşanabilir.
- Kusma: Şiddetli vakalarda özofagusun irritasyonu sebebiyle kusma görülebilir.
- Yemek yerken zorlanma: Yiyeceklerin boğazdan geçişinde zorluk hissi yaşanabilir.
Bu belirtiler, yutkunurken sırta vuran ağrının altında yatan sebebin cinsine göre değişiklik gösterebilir. Dolayısıyla bu belirtilerin bir arada görülmesi, kesin olarak yutkunurken sırtsa vuran ağrısı olduğu anlamına gelmez.
Yutkunurken Sırta Vuran Ağrının Nedenleri Nelerdir?
Yutkunurken sırta vuran ağrının en yaygın nedeni reflüdür. Reflü, mide asidinin özofagusa geri gelmesi durumudur. Bu olay alt özofagus sfinkterinin zayıflamasıyla meydana gelir. Reflü dışında yutkunurken sırtsa vuran ağrısına neden olabilecek diğer durumlar ise herni, safra kaçması, özofagus spazmı, ülser veya pankreas iltihabıdır.
Aşağıda yutkunurken sırtsa vuran ağrısına neden olabilecek durumlar sıralanmıştır:
- Reflü
- Safra kaçması
- Herni
- Özofagus spazmı
- Mide ülseri
- Pankreas iltihabı
Bu durumların her biri, yutkunirken sırtsa vuran ağrısının altında yatan sebep olabileceği gibi aynı zamanda farklı semptomlara da yol açabilir.
Reflü
Mide asidinin özofagusa geri gelmesi durumu olan reflü, yutkunurken sırtsa vuran ağrının en yaygın nedenidir. Özellikle yağlı ve baharatlı gıdalar tüketildiğinde, mide fıtığı olan bireylerde görülen reflü şikayetleri artar. Reflü hastalığında görülen diğer belirtiler arasında göğüste yanma hissi (hartburn), ses kısıklığı, öksürük ve boğazda yumru hissi yer alır.
Mide Ülseri
Midenin iç yüzeyinde oluşan yaralara verilen isim olan mide ülseri, yutkunurken sırtsa vuran ağrıya neden olabilir. Mide ülserinin en yaygın nedeni aşırı miktarda mide asidi üretilmesine neden olan steroid içeren antienflamatuar ilaçlar (NSAID) kullanımı ve H.pylori isimli mide bakterisidir. Mide ülserinin belirtileri arasında mide bölgesinde yanma hissi, göğüs ağrısı, mide bulantısı ve kusma yer alır.
Pankreas İltihabı (Pankreatit)
Pankreasın iltihaplanması durumu olan pankreatit, yutkunurken sırtsa vuran ağrıya neden olabilir. Pankreatitin akut olarak gelişmesi halinde şiddetli karın ağrısı ortaya çıkar. Bu durum pankreasın konumundan dolayı sırt ağrısına da yol açar. Pankreatit belirtileri arasında mide bulantısı, kusma, ateş ve çarpıntı yer alır.
Safra Kaçması
Midenin hemen yanındaki on iki parmak bağırsağına safra yerine safra sızması durumu olan safra kaçması, yutkunurken sırtsa vuran ağrının nedenlerindendir. Safra kaçmasının belirtileri arasında karın ağrısı, mide bulantısı, kusma ve sarılık bulunur.
Özofagus Spazmı
Özofagusun (yemek borusu) kaslarının kontrol edilemeyen ve koordineli olamayan kasılmaları sonucu ortaya çıkan özofagus spazmı, yutkunurken sırtsa vuran ağrıya neden olabilir. Özofagus spazmının belirtileri arasında göğüs ağrısı, yutma güçlüğü ve asidik bir şey yutkundan sonra ağızda kötü bir tat bulunur.
Mide Fıtığı
Yemek borusunun mideden geçiş yaptığı noktada bulunan alt özofagus sfinkterinin zayıflaması sonucu mide bölgesinin yemek borusunun üst kısmına doğru şişmesine verilen isim olan mide fıtığı, yutkunurken sırtsa vuran ağrısına neden olabilir. Mide fıtığının belirtileri arasında göğüste yanma hissi (heartburn), mide bulantısı ve kusma yer alır.
Hernia
Vücuttaki dokuların normalde bulunmuş oldukları yerlerde olmaması durumu olan herni çeşitlerinden biri olup mide fıtığını da kapsar. Hernianın çeşidine göre rahatsızlık verici etkisi değişiklik gösterir. Herninin belirtileri arasında yutkunurken sırtsa vukan ağrısı da yer alır.
Yutkunurken Sırta Vuran Ağrısı Nasıl Teşhis Edilir?
Yutkunurken sırta vuran ağrısının teşhisi için öncelikle hekim tarafından detaylı bir tıbbi öykü alınır ve fiziksel muayene gerçekleştirilir. Semptomların ne zaman başladığı, şiddeti, süresi ve reflü gibi ek belirtilerin varlığı gibi bilgiler teşhis sürecinde önemlidir.
Ayrıca aşağıdaki tanı yöntemleri de kullanılabilir:
- Kanın genel durumunu değerlendirmek için kan tahlilleri istenebilir.
- Baryumlu yemek borusu grafisi: Hasta baryumlu sıvıyı içtikten sonra röntgen çekimine giderek yemek borusunun görüntülenmesini sağlar.
- Endoskopi: Yemek borusunun içine kameraya sahip ince bir tüpün ağızdan geçirilerek görüntülenmesini sağlar.
- Göğüs x-ışını: Akciğerlerde herhangi bir sorun olup olmadığını değerlendirmek için istenir.
- MR veya BT taraması: Vücudun daha detaylı görüntülenmesi için istenir.
Tüm bu yöntemler bir arada kullanılarak yutkunurken sırtsa vukan ağrısının altında yatan sebebin teşhisi konulabilir.
Yutkunurken Sırta Vuran Ağrısının Tedavisi Nasıl Yapılır?
Yutkunurken sırta vukan ağrısının tedavisi altında yatan nedene bağlı olarak değişiklik gösterir. Reflüye bağlı yutkunurken sırtsa vukan ağrısında yaşam tarzı değişiklikleri ve medikal tedavi uygulanabilirken; pankreatit, safra kaçması veya herni gibi durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.
Aşağıda yutkunurken sırtsa vukan ağrısının tedavisinde kullanılan yöntemler sıralanmıştır:
- Yaşam tarzı değişiklikleri
- Mide koruyucu ilaçlar
- Mide asidini azaltan ilaçlar
- Zayıflatıcı cerrahi müdahale
Yaşam tarzı değişiklikleri arasında öğünlerin küçük porsiyonlarla yenmesi, yatmadan en az üç saat önce yemek yenmemesi, alkol ve sigaradan kaçınılması yer alır. Ayrıca reflü hastalarında mide fıtığı olabileceğinden ötürü ağır kaldırmaktan da kaçınılmalıdır.
Mide koruyucu ilaçlar arasında misoprostol ve mucus sekresyonunu arttıran ilaçlar yer alırken; mide asidini azaltan ilaçlar arasında ise proton pompa inhibitörleri (PPI) ve histamin-2 (H2) blokerleri bulunur. Tedavinin seyrine göre bu ilaçların bir kısmı ya da tamamı reçete edilebilir.
Akut pankreatit vakalarında intravenöz sıvı tedavisi, elektrolit dengelenmesi sağlanması ve ağrı yönetimi gerekir. Bulantı ve kusma varsa antiemetık ilaçlar reçete edilebilir. Hafif pankreatit vakalarında beslenme tüpten ya da damardan yapılırken; şiddetli pankreatit vakalarında cerrahi müdahale gerekebilir.
Yutkunurken Sırta Vuran Ağrısından Nasıl Korunulur?
Yutkunırken sırta vuran ağrısından korunmak için reflüyü tetikleyen baharatlı gıdalar ile yağlı gıdaların tüketiminden kaçınılmalıdır. Ayrıca fazla kilolarından kurtulan bireylerde reflü şikayetleri azalacağından zayıflamak da yutkunurken sırta vuran ağrısından korunmak için önemlidir.
Aşağıda yutkunırken sırtsa vukan ağrısından korunmak için yapılması gerekenler sıralanmıştır:
- Zayıfla(kan)
- Ağır kaldırmaktan kaçın
- Aç karnına çalışmaktan kaçın
- Baryumlu yemek borusu grafisi: Reflünün değerlendirilmesi için yılda bir kez yaptırılmalı
- Acil tıbbi yardım isteği: Reflü şikayetleri arttığında doktora gidilmeli
Yemek borusu kanseri düşünülen bireylerde endoskopik biyopsi yapılmalıdır. Daha önceden reflüsü olan bireylerde ise; endoskopik biyopsi yapılmasına gerek olmayabilir.