Baş ağrısı; stres, yorgunluk, uyku eksikliği, soğuk algınlığı, sinüzit ve yüksek tansiyon gibi hafif nedenlerden migren, beyin tümörü, menenjit ve anevrizma gibi daha ciddi nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Baş ağrısının ağrı tipi, görülen semptomlar ve birlikte görülen bulgular baş ağrısının nedenini anlamaya yardımcı olabilir.
Baş Ağrısı Nedir?
Baş ağrısı; başın herhangi bir yerinde hissedilen ve çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan ağrı durumudur. Baş ağrısı genel olarak sabah uyandığında hissedilen hafif bir rahatsızlıktan, günlük aktiviteleri gerçekleştirememeyi gerektirecek kadar şiddetli görülen ağrılara kadar değişkenlik gösterebilir.
Baş ağrısı nörolojik bir hastalık değil daha çok bir semptomdur. Ancak bazı baş ağrıları nörolojik hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Baş ağrısı dünyada en yaygın rastlanan sağlık sorunlarından biri olup her 10 kişiden 9’unu yaşamlarının herhangi bir döneminde etkiler.
Baş Ağrısının Türleri Nelerdir?
Baş ağrısının türleri genel olarak primer baş ağrılar ve sekonder baş ağrılar olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
Primer Baş Ağrıları
Hastalara veya yaralanmalara bağlı olmayan ve doğrudan sinir sistemiyle ilgili olan primer baş ağrıları; migren, gerilim tipi baş ağrısı ve küme baş ağrısı gibi farklı alt gruplardan oluşur.
Sekonder Baş Ağrıları
Bazı tıbbi durumlar, yaygın hastalıklar veya yaralanmalar nedeniyle gelişen baş ağrılarıdır. Sekonder baş ağrısının altında yatan primer nedenin ortadan kalkması ile birlikte bu tip baş ağrıları da geçer. Sinüzit, diş ağrısı, menenjitte görülen iltihaplanma, beyinde oluşan anevrizma ve damar genişlemeleri, travmaya bağlı olarak gelişen yaralanmalar ve yüksek tansiyon gibi durumlar sekonder baş ağrılarına örnek oluşturabilir.
Ayrıca bazı ilaçların kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan geri dönüşümlü serotonerjik baş ağrısı sendromu da sekonder baş ağrılarından biridir.
Baş Ağrısı Çeşitleri Nasıl Ayrılır?
Baş ağrısı çeşidinin ayrımında dikkate alınan faktörler;
- Ağrının lokasyonu
- Ağrının şiddeti
- Ağrının karakteri (darbe alıyormuş gibi hissedilen, zonklayan veya baskı yapan)
- Ağrıyla birlikte görülen semptomlar (bulantı-kusma, ışığa hassasiyet)
- Ağrının ne sıklıkla tekrar ettiği
Baş Ağrısının Lokasyona Göre Türleri
Ağrı lokasyonuna göre çeşitlendirme şu şekilde olabilir:
- Ağrı göz çevresinde veya arkasında yoğunlaşmışse bu tip baş ağrısı gözle ilgili problemler nedeniyle yaşanıyor olabilir.
- Ağrı alın kısmında yoğunlaşmış ve alın bölgesindeki yapılarla (cilt, kaslar, sinirler) ilgili problemlerden kaynaklanıyor olabilir.
- Şakaklarda yaşanan bir baş ağrısı temporal arterit (yaşlılığın getirdiği damar iltihabı) veya migrene işaret ediyor olabilir.
- Beyin sapını ve üst boynu etkileyen bir baş ağrısı küme baş ağrısının belirtisi olarak değerlendirilebilir.
- Ağrı genel olarak saç derisini, boyun ve omuz kaslarını etkiliyorsa gerilim tipi baş ağrısından bahsedilebilir.
Baş Ağrısının Şiddetine Göre Türleri
Ağrı şiddetine göre çeşitlendirme şu şekilde olabilir:
- Hafif baş ağrıları; soğuk algınlığı, sinüzit veya gerilim tipi baş ağrılarına bağlı olarak yaşanabilir.
- Orta şiddetteki baş ağrıları; migren atakları sırasında hissedilebilir.
- Çok şiddetli baş ağrıları; anevrizma kanaması, inme veya menenjit gibi acil tıbbi durumlara işaret edebilir.
Baş Ağrısının Karakterine Göre Türleri
Ağrı karakterine göre çeşitlendirme şu şekilde olabilir:
- Zonklayıcı baş ağrıları; migrenin karakteristik özelliği olarak kabul edilebilir.
- Baskı hissi ya da gerginlik tarzındaki baş ağrıları; gerilim tipi baş ağaalarının belirtisidir.
- Küme baş ağrıları ise çok yoğun ve dayanılmaz şiddette ortaya çıkan alevlenmeler şeklinde seyredebilir.
Baş Ağrısının Belirtilerine Göre Türleri
Ağrı ile birlikte görülebilecek belirtiler;
- Baş ağrsının hafif ya da orta seviyede seyrettiği dönemlerde görülebilen bulantı ve kusma.
- Işığa karşı gelişebilen hassasiyet.
- Kulak çınlaması.
- Ağrı esnasında yaşanan göz kararması ya da görme kaybı gibi görsel problemler.
- Ağrıdan etkilenen tarafta yaşanan terleme problemleri.
- Nefes darlığı ve kalp atışlarında yaşanan artış.
- Sinüzite bağlı gelişen baş ağrılarında görülen burun tıkanıklığı.
- Kafa travmasına bağlı gelişen baş ağrılarında yaşanan bilinç kaybı.
Baş Ağrısına Ne İyi Gelir?
Baş ağrısına iyi gelen yöntemler arasında masaj, soğuk kompres uygulamak, kafein tüketimi ve bitki çayları içmek yer alabilir. Ayrıca stres yönetimi tekniklerini uygulamak ve yeterince su içmek de baş ağrılarını hafifletebilir.
Baş Ağrısına İyi Gelen Masaj Noktaları
Beyin ve sinir sistemi hastalıkları uzmanları tarafından masajın baş ağrısını gidermede etkili bir yöntem olduğu belirtilmektedir. Baş ve boyun bölgesindeki gerginliği azaltan masaj hareketleri sayesinde başta meydana gelen kan dolaşımı da hızlanır. Bu etkiyle birlikte bazı ağrı kesici ilaçlarla eşdeğer etki yaratabilir.
Masaj uygulamaları sırasında kişi isterse kendisine masaj yapabilir ya da bir masaj uzmanından yardım alabilir. Baş masajı uygulamaları saç derisinin kuvvetli bir şekilde ovulmasıyla gerçekleştirilebilir. Boyun ve omuz bölgesindeki gerginliği azaltmak için ise ilgili bölgelere yoğa duruşlarından veya aletlerden yararlanarak masaj yapılabilir.
Baş Ağrısına İyi Gelen Kompres Uygulamaları
Düşük sıcaklıkta kompres uygulaması yapmak kan damarlarını daraltarak iltihaplanmayı azaltır ve kan akışını düzenler. Baş bölgesindeki gerginliği azaltarak rahatlama hissi yaratır. Kompres uygulamaları geleneksel yöntemler arasında yer alır ve baş ağrılarına iyi geldiği düşünülür.
- Soğuk kompres uygulaması için buz torbası soğuk su dolu bir şişe ya da buz parçaları olan bir bez kullanılabilir.
- Komprese yardımcı olacak malzemeler doğrudan cilde uygulanmadan önce havluya sarılmalıdır.
- Soğuk kompres yaklaşık olarak 15 dakika boyunca uygulanmalıdır.
- Uygulama sonrasında yaklaşık olarak yarım saat beklenmeli ve bu süre zarfında kompres tekrar edebilirsiz.
Kafeinin Baş Ağrısına Etkisi
Kafeinin içeriğinde bulunan metabolik uyarıcı özellikler sayesinde kafein tüketimi baş ağrılarına iyi gelir. Kafeinin uyarıcı etkisi kan damarlarını daraltarak gevşemesine yardımcı olur. Bu etki özellikle migren hastaları için faydalı olabilir.
Kafein vücutta hızlı bir şekilde emilir ve kana karışır. Kafeinin etkisini göstermesi için uzun süre beklenmesine gerek yoktur. Baş ağrısının başlangıç evresinde tüketilecek kafein içeren yiyecekler ya da içecekler migrene benzer baş ağrılarına iyi gelir.
- Kafein içeren besinlere çay ve kahve de dahil olmak üzere kafein içeren her türlü besin tüketilebilir.
- Migren tedavisinde kafein içeren ilaçlar da tercih edilebilmaktadır.
Bitki Çaylarının Baş Ağrısına Etkisi
Bitki çayları içerisinde bulundukları bileşiklerin metabolizma üzerindeki olumlu etkileri sayesinde vücutta oluşan birçok rahatsızlığın çözümüne yardımcı olabilirler.
Aşağıdaki bitki çayları içeriklerinde bulunan bileşikler sayesinde baş ağrılarına iyi gelerek rahatlama hissi yaratır:
- Papatya çayı,
- Melisa çayı,
- Nane çayı,
- Lavanta çayı,
- Kekik çayı.
Su İçmenin Baş Ağrısına İyi Gelmesi
Vücuttaki su oranı metabolizmanın işleyişini doğrudan etkiler. Vücut susuz kaldığında çeşitli rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Bu rahatsızlıklardan biri de baş ağrısıdır. Baş bölgesinin suyla doğru orantılı şekilde kanlanmasıyla birlikte yeterince su içmek baş ağrısını gidermenin en basit yollarından biri olarak görülür.
- Sıcak havalarda terleme nedeniyle kaybedilen sıvının telafi edilmesi için su içmek önemlidir.
- Kahve ya da çay gibi kafein içeren içecekler de su gibi vücut sıvı dengesinin korunmasına yardımcı olur ancak kafein idrar söktürücü özelliğine sahiptir bu nedenle kafein tüketirken su içmeye özen gösterilmelidir.
Baş Ağrısı İçin Hangi Doktora Gidilmelidir?
Nöroloji uzmanları yani beyin ve sinir hastalıkları uzmanları baş ağrısı için tercih edilmesi gereken branşlardır. Ancak primer veya sekonder olarak ayrılan baş ağrı türlerinden her ikisi için de ayrı uzmanlık alanları olabilir. Bu nedenle tanı konulduktan sonra tedaviye ilgili branş hekimleri tarafından devam edilmesi önemlidir.