KALP DAMAR HASTALIKLARI VE AMELİYATLARI
Kalp damarı hastalıkları, kalp krizi ve inme (felç) gibi hayati riskler taşıyan hastalıklardır. Bu hastalıklar, genellikle yüksek tansiyon, şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği, ailede kalp damar hastalığı öyküsü, sigara kullanımı ve bilinmeyen genetik hastalıklar sonucu ortaya çıkar. Kalp damar cerrahisi alanında uzmanlaşmış hekimler tarafından açık kalp cerrahisi yöntemleri ile tedavi edilebilen bu hastalıkların tedavi edilmemesi durumunda yaşamı tehdit eden sonuçlar ortaya çıkabilir. Kalp damar cerrahisi; koroner arter bypass graft (CABG) ameliyatları, aort damar ameliyatları, periferik damar cerrahisi, anevrizma onarımları, acil aort yırtılması onarımları gibi çok geniş bir yelpazede yapılabilen bir tıp dalıdır. Kalp damar cerrahisi geçiren hastalar, kalp krizi ve inme geçirmeyen fakat yaşam kaliteleri bozulmuş olan, çok sayıda ilaç kullanan, sürekli nefes darlığı çeken, göğüs ağrısı ve çarpıntı gibi semptomları olan kalp damar hastalarıdır. Bu hastalarda yaşam kalitesi düzeltilerek uzun vadede mortaliteyi azaltmak amaçlanır. Kalp damar cerrahisi geçiren hastalar; bypass ameliyatı olanlar, kapak ameliyatı olanlar, kalp ritim bozukluğu için ameliyat olanlar, aort damarı veya kalp zarı ameliyatı geçirenler olarak gruplandırılabilir.
BYPASS AMELİYATI NEDİR?
Bypass ameliyatı; kalbi besleyen damarların (koroner damarlar) tıkanması sonucu gelişen kalp krizleri, angina pektoris (göğüs ağrısı), nefes darlığı ve diğer kalp damar hastalıklarının tedavisi için yapılan bir açık cerrahi operasyondur. Bu ameliyatta tıkanan damarın ya da damarların bypass (atlanarak geçilmesi) edilmesi amaçlanmaktadır. Bypass ameliyatında kullanılan damar greftleri; kol veya bacak damarları ya da aort gibi vücudun diğer damarlarından alınabilir. Ameliyat esnasında hastaya genel anestezi uygulanır ve yaklaşık 4-6 saat sürmektedir.
BYPASS AMELİYATI SONRASI AĞRILAR OLUR MU?
Bypass ameliyatı sonrasında hastaların büyük bir kısmı ağrı hissetmezken, bazı hastalar ise çeşitli seviyelerde ağrı hissedebilirler. Ameliyat sonrasındaki ilk birkaç gün içinde genellikle daha belirgin ağrılar yaşanır. Ancak bu ağrılar kontrol edilebilir ve yönetilebilir niteliktedir.
Ameliyat sonrası ağrı; özellikle göğüs bölgesinde, sırt üstü yatıldığında daha çok hissedilebilir. Ayrıca, sol kolun kullanılması durumunda da bu bölgedeki ağrının artması olasıdır. Kan basıncını yükseltmekte olan solunum ve öksürme gibi göğsü ve kolları zorlayan aktiviteler de ağrı yaratabilmektedir. Hastalara sık sık pozisyon değiştirmeleri ve sol kolu kullanmamaları konusunda önerilerde bulunularak ağrının azaltılması hedeflenmektedir.
AĞRILARI AZALTMAK İÇİN ALINABİLECEK ÖNLEMLER
Bypass ameliyatı sonrası ağrıları azaltmak ve konforu artırmak için şu önlemler alınabilir:
- Ameliyat sonrası servikal destek yastıkların kullanımı göğüs bölgesine destek vererek ağrıyı azaltabilir.
- Sırt üstü yatıldığında göğüs ağrısı daha fazla hissedilebileceği için yan pozisyonda yatmaya özen gösterilmelidir.
- Özellikle sol kol kullanıldığında ağrı artışını önlemek için sol kolu mümkün olduğunca az kullanmaya dikkat edilmelidir.
- Zorlu aktivitelerden kaçınılmalı; solunumu zorlaştıran öksürme ve hapşırma gibi efor harcatan hareketler sınırlanmalıdır.
- Erken mobilizasyon sağlanmalı; yürüyüş gibi hafif egzersizler ile kan dolaşımı desteklenmelidir.
AĞRI KONTROLÜ İÇİN İLAÇLAR
Bazı hastalar bypass ameliyatı sonrası ağrı hissetmeye devam edebilir. Bu durum özellikle göğüs bölgesinde sinirlerin hasar görmesi sonucu ortaya çıkabilecek nöropatik ağrılardan kaynaklanabilir. Nöropatik ağrının tedavisi için opioid içermeyen ilaçlar kullanılabilmektedir.
Ağrı kontrolü için reçete edilebilecek ilaçlardan bazıları şunlardır:
- Gabapentin ve Pregabalin: Bu ilaçlar sinirlerin onarılmasına yardımcı olmakta ve sinir ağrısını azaltmaktadır.
- Acetaminophen (Paracetamol): Hafif ve orta şiddetteki ağrılar için etkili bir seçenektir.
- Nonsteroid Anti-inflamatuvar İlaçlar (NSAIDs): Bu grup ilaçlar, ağrı ve iltihaplanmayı azaltabilir. Örneğin; ibuprofen veya naproksen gibi ilaçlar kullanılabilir.
BYPASS AMELİYATI SONRASI AĞRI VE SORUNLAR
Bypass ameliyatı sonrasında yaşanan ağrılar genellikle beklenen ve normal süreçlerin bir parçası olarak kabul edilir. Ancak bazı durumlarda bu ağrılar, komplikasyonlara işaret edebilir. Örneğin enfeksiyon riskine bağlı olarak yaşanan şiddetli ağrılar, akciğerlerde sıvı birikmesi (plevra effüzyonu) veya akciğer embolisi gibi durumların belirtileri olabilir.
Bunlarla birlikte koltuk altından koluna giren damarların kesilmesi kanamanın en önemli nedenlerinden biridir. Bu nedenle bypass ameliyatı sonrası kanama görülmesi durumunda derhal doktora başvurulması gerekmektedir. Ameliyat sonrası herhangi bir komplikasyon belirtisi görülmesi durumunda mutlaka uzman hekime danışılmalı ve gerekli kontroller yapılmalıdır.