Migren, genellikle başın bir tarafında duyulan, bulantı ve kusma ile karakterize, tekrarlayan ve dayanılmaz baş ağrılarıyla ortaya çıkan nörolojik bir hastalıktır. Migrenin başlıca semptomları arasında başın tek tarafında zonklayıcı tarzda ağrı, mide bulantısı, kusma ve ışık ve sesten aşırı hassasiyet yer alır. Ağrı genellikle başın arkasında veya yanındaki sinüslerde başlayarak göz çevresine ve alnına doğru yayılabilir. Ataklar saatlerce hatta günlerce sürebilir ve kişiyi günlük aktivitelerinden alıkoyacak kadar şiddetli olabilir.
Migren Nedir?
Migren, başın tek tarafında zonklayıcı tarzda ağrı ile karakterize, ataklar şeklinde seyreden nörolojik hastalıktır. Migren atağı sırasında baş ağrısının yanı sıra bulantı, kusma, ışığa karşı hassasiyet ve sesle duyarlılık gibi semptomlar görülebilir. Migren kadınlarda erkeklere oranla 3 kat daha sık görülür ve genellikle ergenlik döneminden önce başlar.
Ağrı genellikle başın bir tarafında yoğunlaşır ve beynin migrene neden olan kimyasal değişiklikleriyle ilgili olarak beyin kan damarlarının genişlemesi ve inflamasyonundan kaynaklanır. Migrende genetik yatkınlık söz konusudur. Ailede migren öyküsü olan kişilerde migren gelişme riski artar. Stres, düzensiz uyku, açlık, hava değişiklikleri, bazı gıdalar, alkol tüketimi, hormonal değişiklikler ve genellikle kadınlarda görülen adet dönemleri migreni tetikleyen faktörlerdir.
Migrenin 4 farklı evresi vardır. Bunlar sırasıyla prodrom evresi, aura evresi, baş ağrısı evresi ve postdrom evresidir.
Migrenin evreleri nelerdir?
- Prodrom evresi
- Aura evresi
- Baş ağrısı evresi
- Postdrom evresi
1. Prodrom evresi
Prodrom evresindeki belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterir. Yaygın olarak görülebilecek belirtiler şunlardır:
- Yorgunluk
- Sinirlilik
- Odaklanmada zorluk
- Açlık
- Kaslarda sertlik
- Boyun ağrısı
- Kabızlık veya ishal
- Gün içerisinde migren atağı olacağına dair işaretler
2. Aura evresi
Aura evresinde görsel ve duysal bozukluklar yaşanabilir. Aura semptomları içerisinde en sık görülenleri:
- Parlak noktalar veya çizgiler görme
- Bir nesnenin etrafında halo veya çerçeve gibi görsel algı
- Üst dudakta veya dilin kenarında karıncalanma veya uyuşma
- Kolların veya bacakların bir tarafında güçsüzlük
- Konuşma veya dilin hareket ettirilmesiyle ilgili zorluklar
3. Baş ağrısı evresi
Ağrı genellikle başın bir tarafında başlayıp, diğer tarafa geçebilir veya her iki tarafta da aynı anda oluşabilir. Baş ağrısı atağı sırasında;
- Başın hareket etmesiyle veya fiziksel aktiviteyle ağrı artabilir
- Bulantı ve kusma görülebilir
- Işığa karşı hassasiyet artabilir
- Sese karşı hassasiyet oluşabilir
- Ağrı genellikle 4-72 saat arası sürer
4. Postdrom evresi
Ağrı dinlendikten sonra hafifleyebilir ve migren geçirmiş kişide birkaç gün sürebilen hazımsızlık, yorgunluk ve depresyon gibi semptomlara yol açabilir. Postdrom döneminde bazı kişiler migrenin kötü bir etkisi olarak kabullenebilecekleri bir hazımsızlık hissi yaşayabilir.
Migrenin Belirtileri Nelerdir?
Migrenin en önemli belirtisi baş ağrısıdır. Migrene bağlı baş ağrısı genellikle zonklayıcı tarzda ortaya çıkar. Migren atağı esnasında görülebilecek diğer belirtiler arasında bulantı, kusma, göz kamaşması (ışığa karşı hassasiyet), konuşma güçlüğü ve kulak çınlaması yer alır.
Migren atağı sırasında kişi günlük hayatını sürdürmede zorluk yaşayabilir. Baş ağrısı şiddetli olduğu için kişide dayanılmaz bir acı hissi uyandırabilir.
Migren atağından önce görülen belirtiler nelerdir?
Kişide migren atağı öncesinde şu semptomlar görülebilir:
- Konsantrasyonda azalma
- Sinirlilik
- Yorgunluk
- İştahta artış veya azalma
- Hazımsızlık
- Boyun ağrısı
- Baş ağrısı olacağına dair işaretler
Migrenin şiddetini artıran etkenler nelerdir?
Migrenin şiddetini artırabilecek faktörler arasında stres, fazla veya yetersiz uyku, düzensiz yemek yeme alışkanlığı, hormonal değişimler (adetten önceki dönemlerde), yoğun parfüm gibi kimyasal kokulara maruz kalma, aşırı sıcak veya soğuk hava gibi hava değişiklikleri, aşırı efor sarf etme gibi fiziksel aktiviteler yer alır.
Migrenin Nedenleri Nelerdir?
Migrende neden beyinde meydana gelen kimyasal değişikliklerdir. Beyindeki kimyasal değişikliklerin tam olarak nedeni anlaşılamamış olsa da bazı tetikleyicilerin migrene neden olduğu bilinmektedir.
Beyindeki kimyasal değişiklikler sonucu beyin kan damarlarının genişlemesi meydana gelir. Genişleyen kan damarları ise çevresindeki sinirleri tahriş ederek baş ağrısına neden olur.
Migrene neden olan faktörler nelerdir?
Migrene neden olabilecek faktörler şu şekildedir:
- Bazı gıdalar (çikolata, tuzlu atıştırmalıklar)
- Aşırı alkol tüketimi
- Kafein yoksunluğu
- Aşırı sigara içimi
- Adet dönemi gibi hormonal değişiklikler
- Stres
- Düzensiz uyku ya da fazla uyumak
- Aç kalmak ya da aşırı yemek yemek
- Sık sık hava değiştirmek (soğuktan sıcağa veya sıcaktan soğuk)
- Sık sık parfüm gibi kimyasal kokulara maruz kalmak
Migren Nasıl Teşhis Edilir?
Migrenden şüphelenildiği taktirde doktor tarafından hasta hikâyesi dinlenir ve kapsamlı bir nörolojik muayene gerçekleştirilir. Atak esnasında doktora gidilmesi migrenin teşhis edilmesini kolaylaştırabilir fakat atak esnasında doktora gidilemiyorsa doktorunza daha önce yaşadığınız migren semptomlarını ayrıntılı şekilde anlatmanız teşhis için önemlidir.
Tüm baş ağrıları migren değildir. Bu yüzden migren teşhisi konulması için diğer baş ağrısı türlerinin de ekarte edilmesi gerekir. Baş ağrısı dışında nörolojik hastalık olduğuna dair herhangi bir bulgu olmaması ve klasik migren semptomlarının varlığı durumlarında tanı konulabilir.
Migren Nasıl Tedavi Edilir?
Migren tedavisinde amaç baş ağrısını dindirmek ve atağı tetikleyen faktörlerin belirlenerek bunlardan kaçınılmasını sağlamaktır. Ağrı kesiciler migren ataklarının şiddetini azaltmaya yardımcı olabilir fakat bu ilaçlar atakların sıklığını değiştirmeyebilir.
Migren tedavisinde kullanılan ilaçlar nelerdir?
- Ağrı kesiciler (parasetomol)
- Non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID)
- Ergotamin içeren ilaçlar (ergotamin tartarat)
- Triptan grubu ilaçlar (sumatriptan)
- Sadece migrene özgü ilaçlar (almotriptan)
- Antiemetikler (bulantı-kusma için)
Migren tedavisinde botoks nasıl etki eder?
Botoks uygulaması migren şikayeti olan hastalara uygulanabilen bir tedavi yöntemidir. Botoks uygulamasinin içeriğindeki botulinum toksini A kasları gevşeten bir etkiye sahiptir. Migren hastalarında da özellikle alında, şakaklarda ve boyun bölgesinde kaslara botoks yapılmaktadır.
Bu bölgelere uygulanan botoks toksini kaslara sinyal gönderilmesini engelleyerek kasların gevşemesini sağlar. Botoks uygulamasinin bu etki mekanizması sayesinde migrene neden olan kas gerginliği de giderilmiş olur. Botoks ayrıca sinir uçlarının çevresinde yeni kan damarlari olusumunu da engelleyerek uzun vadede migren oluşumunu tetikleyen yapısal değişiklikleri de geriletmektedir.
Botoks uygulaması migren şikayeti olan hastalara güvenle uygulanabilen bir tedavidir. Botoks uygulaması alan hastalar normal günlük aktivitelerine hemen dönebilirler. Botoks uygulaması ağrısızdır ve herhangi bir yan etkisi bulunmamaktadır.
Migren tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri nelerdir?
Tıbbi tedavinin yanı sıra migren tedavisinde yaşam tarzı değişikliklerinin de önemi büyüktür. Migrene iyi gelen tedavilerden bazıları;
- Düzenli uyku
- Düzenli yemek yemek
- Aç kalmamaya özen göstermek
- Zorlayıcı egzersizlerden kaçınmak
- Sigara içmemek ya da sigara içiliyorsa miktarını azaltmak
- Kafeini azaltmak
- Stresten uzak durmak
Migrenin Komplikasyonları Nelerdir?
Migrende komlikasyon genellikle atakların yaygınlaşmasıyla ortaya çıkar. Komplikasyonların başında ise aşırı ağrı kesici kullanımı gelir. Ağrı kesicilerin aşırı miktarda kullanılması sonucunda ilaç bağımlılığı görülebilir. Ayrıca bu durum ilaçlar tarafından tedavi edilemeyen kronik bir baş ağrısına da yol açabilir.