İnsanlar başlarını genellikle sağ veya sol tarafa çevirerek, nadiren de olsa da kulakların üstüne yatmaktadır. Kulaklar, vücudun diğer bölgelerine göre daha yumuşak dokuya sahip olduğundan kulakların üstüne yatmak basınca bağlı olarak kulak ağrısına neden olabilmektedir. Kulak ağrısının bir diğer yaygın nedeni de kulak enfeksiyonlarıdır. Kulak enfeksiyonu genellikle çocuklarda görülsa de her yaşta da görülebilmektedir.
Bu makalemizde kulak ağrısının nedenleri, çocuklarda görülen kulak ağrısı ve kulak enfeksiyonlarına değinilecektir.
Kulak Ağrısı Nedir?
Kulak ağrısı kulakta ya da başın herhangi bir yerinde hissedilen rahatsızlık, sızı, yanma ya da batma hissidir. Akut kulak ağrısı aniden ortaya çıkıp kişiyi zor durumda bırakırken kronik kulak ağrısı ise uzun süre devam etmektedir.
Kulak ağrısı genellikle kulak enfeksiyonu, kulak kiri birikmesi, kulakta yabancı cisim olması, diş ağrısı, çene eklemi rahatsızlıkları ve sinüs enfeksiyonu gibi nedenlerle yaşanmaktadır. Ayrıca baş ağrısı, migren dahi kulakta ağrı yaşanmasına neden olabilmektedir.
Kulak Ağrısının Nedenleri Nelerdir?
Akut veya kronik olarak ortaya çıkabilen kulak ağrısının başlıca nedenleri şunlardır:
- Orta kulak iltihabı (otitis media)
- Dış kulak yolu iltihabı (otitis externa)
- Kulak kıymığı
- Yabancı cisim
- Alerji
- Sinüzit
- Migren
- Reflü
- Diş ağrısı
- Çene eklemi problemleri
- Servikal distoni
- Boyun fıtığı
- Travma (baş ya da kulağa alınan darbe)
- Hava değişimi
- Sessiz ortamlarda uzun süre kalmak
En Yaygın Kulak Ağrısı Nedenleri
Enfeksiyonlar
Kulakta yaşanan enfeksiyonlar sonucunda bakteri ya da virüsler çoğalmaktadır. Orta kulak iltihabı ve dış kulak yolu iltihabı ise kulakta yaşanan enfeksiyonların başında gelmektedir. Orta kulak iltihabı genellikle soğuk algınlığı, alerji ya da sinüzit sonucu yaşanan östaki tüpünün tıkanması sonucu orta kulağa hava girememesi sonucunda yaşanmaktadır. Bakteriyel bir enfeksiyon sonucunda yaşanan orta kulak iltihabında yüksek ateş, işitme kaybı, denge kaybı ve kulakta sıvı birikmesi yaşanabilmektedir. Orta kulak iltihabının tedavisinde antibiyotik kullanılabilmektedir. Antibiyotikli tedaviye yanııt veremeyen vakalarda cerrahi müdahale gerekebilmektedir.
Dış kulak yolu iltihabı ise bakterilerin ya da mantarların aşırı sıcaklık ve nem içeren ortamlarda dış kulak yoluna girmesi sonucunda yaşanmaktadır. Kulakta kaşıntı, kızarıklık, akıntı ve ağrı gibi şikayetlere neden olabilmektedir. Antifungal ya da antibakteriyel ilaçlar ile tedavi edilebilmektedir.
Kulak Kiri (Tüp Tıkanıklığı)
Aşırı kulak kiri birikmesi de kulakta basınç ve ağrı hissedilmesine neden olabilmektedir. Kulak kiri oluşumunun en yaygın nedeni kulakların sık temizlenmemesi ya da temizlenirken yanlış tekniklerin kullanılmasıdır. Kulak kirinin oluşumunu önlemenin en iyi yolu düzenli olarak kulağı temizlemektir. Kulak temizliği için pamuklu çubuklar kullanılmamalıdır çünkü bunlar kulak kirini daha derine itebilmektedir.
Alerjik Reaksiyonlar
Alerjik reaksiyonlar sonucu burun mukozasının şişmesi ve akıntı olması orta kulağı östaki borusu aracılığıyla etkileyebilmektedir. Östaki borusunun şişmesi sonucu basınç farkı oluşmakta ve bunun sonucunda da orta kulakta ağrı yaşanmaktadır.
Baş ve Boyun Bölgesindeki Problemler
Kronik sinüzit, baş ağrısı, göğüs ağrısı ve soğuk algınlığı gibi baş ve boyun bölgesini etkileyen problemler de kulakta ağrı yaşanmasına neden olabilmektedir. Ayrıca boyun fıtığı ve boyun kaslarında yaşanan problemler de kulakta ağrı yaşanmasının diğer nedenlerindendir.
Kulakta Yabancı Cisim Olması
Özellikle çocuklarda görülen kulakta yabancı cisim olması durumu kulakta tahrişe ve enfeksiyona neden olabilmektedir. Bu duruma küçük oyuncak parçaları, boncuk gibi eşyaların yanı sıra kurşun kalem ucu gibi saplanabilecek cisimlerde neden olabilmektedir.
Kulak Travması
Aşırı ses seviyesine maruz kalınması (patlama ya da silah sesi), ani hava basıncı değişimi (dalgıçlık ya da uçuş gibi) ya da direkt olarak kulağa alınan darbe sonucunda kulakta travma yaşanabilmektedir. Kulakta travma yaşanması sonucunda kanama, yaralanma ve ağrı gibi belirtiler görülebilmektedir.
Psikolojik Faktörler
Anksiyete ve panik atak gibi psikolojik rahatsızlıklar sonucunda oluşan nefes darlığı ve çarpıntı gibi semptomlar östaki borusunu etkileyerek kulakta ağrı yaşanmasına neden olabilmektedir.
Kulak Ağrısına Eşlik Eden Belirtiler Nelerdir?
Kulak ağrısı ile birlikte altındaki nedene göre değişmekle birlikte şu semptomlardan bazıları görülebilmektedir:
- Baş dönmesi
- Denge kaybı
- Ateş
- Kulaktan akıntı gelmesi
- Kulakta çınlama sesi
- Duyma kaybı
- Kulakta kaşıntı hissi
- Kulaktan dışarıya doğru rüzgar sesi gelmesi
- Üst solunum yolu semptomları (burun akıntısı, boğaz ağrısı vb.)
Kulak Ağrısı Tanısı Nasıl Konulur?
Kulaktaki ağrının nedeni genellikle hekim tarafından yapılacak muayene sonucunda ortaya çıkabilmektedir. Hekim muayenesinde aşağıdaki bulgular değerlendirilmektedir:
- Ağrının lokalizasyonu
- Ağrının karakteri (keskin, bıçak gibi, zonklayıcı, sızı şeklinde)
- Ağrının şiddeti
- Ağrının oluşum zamanlaması (ani, yavaş yavaş artan)
- Ağrıyı tetikleyen faktörler
- Ağrı ile birlikte görülen semptomlar
Ayrıca hasta hikayesi alınırken aşağıdaki bilgiler de hekimle paylaşılmalıdır:
- Geçmiş sağlık hikayesi (geçmişte geçirilen hastalıklar, yapılan cerrahiler vb.)
- Aile sağlık hikayesi
- Kullanılan ilaçlar
- Sigara ve alkol kullanımı
- Dengeli beslenip beslenilmediği
- Strese maruz kalınıp kalınılmadığı
- Kulakta yabancı cisim olup olmadığının dikkate alınıp alınmadığı
- Geçtiğimiz günlerde soğuk algınlığı vb. üst solunum yolu enfeksiyonu geçirilip geçirilmediği
- Geçtiğimiz günlerde sinüzit rahatsızlığı geçirip geçirilmediği
- Geçtiğimiz hafta içinde uçuş yapılıp yapılmadığı ya da dalgıçlık aktivitesi gibi ani basınç değişimine maruz kalınıp kalınılmadığı
Ayrıca hastadan duyma kaybı olup olmadığının sorgulanması gerekmektedir. Tanıda yardımcı olabilmesi açısından aşağıdaki tetkikler istenebilmektedir:
- Kulaktan akıntı gelmesi durumunda kültür-antibiyotogram incelemesi
- Kan sayımı (hemogram)
- Sedirge eritrosit lökosit sayımı (SED) hız ölçümü
- Karbon dioksit (CO2) ölçümü
Kulak Ağrısının Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kulaktaki ağrının tedavisinde öncelikle şikayete yol açan nedene yönelik tedavi planlanmaktadır. Örneğin orta kulak iltihabında antibakteriyel ilaçlar kullanılabilirken dış kulak yolu iltihabında iltihabı baskılayıcı ve enfeksiyonu ortadan kaldırıcı ilaçlar verilebilmektedir.
Tedavide hekim tarafından önerilen yöntemlere uyulması önemlidir. Hekim önerilerine uyulduğu takdirde tedavi süreci sorunsuz bir şekilde ilerleyecek ve şikayetler ortadan kalkacaktır.
Kulak Ağrısına Ne İyi Gelir?
Eğer ağrı enfeksiyon kaynaklı değilse evde uygulanabilecek bazı yöntemlerle şikayetlerin azaltılması mümkün olabilmektedir:
- Ağrıyan kulağın üzerine yatmak
- Ilımlı sıcaklıkta su torbası ya da ılık kompres uygulamak
- Ağrı kesici olarak parasetamol ya da ibuprofen içeren ilaçları kullanmak
- Zorunlu değilse uçağa binmemek ya da dalgıçlık gibi basınç değişimlerine neden olan aktivitelere katılmamak
- Sessiz ortamlarda fazla zaman geçirmemek
- Sigara içmemek ve pasif içicilikten uzak durmak
- Dengeli beslenmek
- Stresten uzak durmak
- Düzenli egzersiz yapmak
- Bunun yanı sıra üst solunum yolu enfeksiyonlarına dikkat etmek önemlidir çünkü üst solunum yolu enfeksiyonları orta kulaktaki havalı alanların iltihaplanmasına ve östaki borusunun tıkanmasına neden olabilmektedir.
Dış Kulak Yolu Enfeksiyonu (İltihabı) Nedir?
Dış kulak yolu iltihabı genellikle suya sıkça maruz kalınması sonucu oluşmaktadır bu nedenle yüzme havuzuna ya da denize girme yasağı getirilmelidir. Sürekli olarak temiz hava girip çıkışı olan dış kulak yolunun iltihaplanması durumunda hava sirkülasyonu bozulmakta ve mikropların üremesi için uygun ortam oluşmaktadır. Enfeksiyon oluşumunu engellemek için dış kulak yolunun hava almasına dikkat edilmelidir.