Ağrı Dağı’nın Efsaneleri
Ağrı Dağı, doğa güzelliği ve görkemiyle Anadolu’nun en tanınmış dağlarından biridir. Ağrı ve Iğdır illeri arasında yer alan bu dağın eteklerinde yerleşim birimleri bulunur. Bu yerleşim birimlerinde ve çevre köylerinde Ağrı Dağı ile ilgili pek çok efsane anlatılır. Tanıdık hikâyeler olmasına rağmen, her bölgenin kendine özgü efsaneleri vardır.
Ağrı Dağı’nın Efsaneleri
Bu efsanelerin en yaygın olanları aşağıda özetlenmiştir.
Ağrı Dağı Efsanesi
Iğdır ve çevresinde en çok bilinen efsane, Ağrı Dağı’nın ilk zamanlarda bir kadın ve bir erkekten oluştuğu, ancak bu ikilinin birbirlerine hasret kaldıkları için Ağrı Dağı ile Taurus Dağı’nın ayrıldığı yönündedir. Efsaneye göre, kadın olan Taurus Dağı ile erkek olan Ağrı Dağı arasındaki mesafe o kadar arttı ki, ikilinin kucaklaşması imkânsız hale geldi. Hasret ve acı içinde kıvranan ikili, nihayet kucaklaştıkları sırada meydana gelen depremle aralarındaki mesafe kapandı ve ikisi de taş kesildi. Bu yüzden Ağrı Dağı bu kadar yükseldi. Ağrı Dağı ile ilgili başka efsaneler de vardır.
Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi
Nuh Tufanı sırasında, tufanın gemisi de Ağrı Dağı’na oturmuştur. Bazı rivayetlere göre tufan başladığında Nuh’un gemisi de bu dağın zirvesindeydi. Tufanın sona ermesiyle geminin bazı parçaları dağın eteklerine dağılmıştır. Şu anda geminin parçalarının bulunduğu yerler “Lalapaşa” ve “Gemiçayırı” olarak bilinir.
Ağrı Dağı’yla İlgili Diğer Efsaneler
Başkale’de anlatılan bir efsaneye göre, Ağrı Dağı çok güzel bir peri kızıymış. Bu güzelliğe sahip olan tek varlık da Peri Baba adında bir diğer peridir. Ağrı Dağı ile Peri Baba’nın kızı kimin daha güzel olduğu konusunda tartışmaya girerler ve bu tartışma sonucu Peri Baba kızı ile birlikte bir dağa, Peri Kızı da ayrı bir dağa dönüştürülür. Bu nedenle, Van Gölü çevresinde yükselen dağa Akdağ, Bitlis çevresinde yükselen dağa ise Halacadağ denir.
Ağrı Dağı’nın Sırları
Ağrı Dağı ile ilgili en meşhur efsane ise şüphesiz “Ağrı Dağı’nın Sırları”dır. Bu efsane, Ağrı il sınırları içinde yer alan Doğubayazıt ilçesinde anlatılmaktadır. Burada yaşayanlar, Ağrı Dağı’nın eteklerinde gizli hazinelerin bulunduğunu söylerler. Bu hazineyi bulmak isteyenler çeşitli girişimlerde bulunmuş ancak hiçbir başarı elde edememiştir.
Doğubayazıtlılar, efsanenin doğru olduğunu ve hazinenin hala dağın eteklerinde gizli şekilde beklediğini savunurlar. Efsaneye göre, hazineyi açığa çıkarmak için bazı ritüellerin uygulanması gerekir. Bunlar tam olarak bilinmez ancak hazineyi bulan kişinin evlenmemiş olması gerekir ve er ya da geç bu ritüellerin gerçekleştirilmesiyle hazine ortaya çıkacaktır.
Ağrı Dağı’nın Efsaneleri Nerede Anlatılır?
Ağrı Dağı’na ait efsaneler genellikle Ağrı ve Iğdır illerinde, özellikle de Iğdır’ın Karakoyunlu ve Ağrı’nın Doğubayazıt ilçelerinde yaşanır. Bölgedeki köylerde veya yerleşim alanlarında, genellikle yaşlı insanlar tarafından genç nesillere aktarılır.