Ağrı Dağı Efsanesi

Ağrı bölgesinde, Anadolu’nun diğer bölgelerinde olduğu gibi Oğuz Türkleri arasında da “Kayı” adıyla bilinen soydan yiğitler yaşamaktadır. Bu yiğitlerden biri, çok cesur ve yakışıklı bir delikanlıdır. Uzun boylu, iri yarı, güçlü kuvvetli bir gençtir. Bu yiğidin yaşadığı obada her zaman neşeli ve eğlenceli günler geçmektedir. Obadaki tüm gençler, cesaret ve kabiliyetleriyle bu delikanlıyı örnek almakta ve ona özenmektedirler.

Obadaki bir genç kız, bu delikanlıya aşık olur. Yiğidin sahip olduğu özelliklere sahip olmak isteyen, onun izinden giden bir avcı olan bu kız, yiğidin ailesiyle birlikte gittiği bir ava katılmak ister ancak yiğidin dikkatini çekemez ve onun gönlünde yer bulamaz.

Kızın av peşinde koştuğunu gören yiğidin kardeşi ona aşık olur. Yiğidin kardeşi bu duygusunu ona açar ancak kız önce tereddüt eder, sonra kabul eder ve yiğidin kardeşi ile nişanlanır.

Bir gün, obanın ileri gelenlerinden biri Ağrı Dağı’na tapan birini iş başına getireceğini söyler. Bunun üzerine yiğit, yanına abisini de alarak Ağrı Dağı’na tapan olmaya gider.

Ağrı Dağı’nın eteklerine vardıklarında çok güzel bir şekilde taparlar ve burada gecelemeye karar verirler. Gece vakti yıldızlara bakan delikanlı, Sirius yıldızını görür ve onun “Tapanlar” anlamına geldiğini hatırlar ve sevinçle bağırır: “Artık bana tapacak kimse kalmadı, ben tapmaya giderken Tapanlar yıldızını gördüm.”

Bunu duyan abisi çok sevinir. Delikanlının annesi de çok sevinir ve ona altın bir nişan yüzüğü verir.

İki kardeş uykuya daldıklarında delikanlının rüyasına melek gelir ve ona müjdeler: “Ey Allah’ın yiğit kulu! Bugün bana nişanlandığın kızla evleneceksin.”

Bunu duyan delikanlı uyanır ve abisini de uyandırarak rüyasını ona anlatır. İki kardeş sevinç içinde birbirlerine sarılırlar.

Kız, bu gelişmeler üzerine nişanlısının ağabeyine de çıkar ve onunla nişanlanır.

Delikanlı, Ağrı Dağı’ında tapan olarak iki yıl kalır. Tapınma işini çok güzel yapar ve etraftaki insanların takdirini toplar. Yıldızların gösterdiği yere doğru sürekli dua eder ve Tanrı’nın lütfettiği güzellikler için şükreder.

İki yılın sonunda kız, nişanlısına gelir ve onun nişanlısıyla evlenir.

AĞRI DAĞI EFSANESİNİN KONUSU VE TEMASI

Ağrı Dağı Efsanesi’nin konusu:

• Kayı boyuna mensup yiğit bir delikanlının Ağrı Dağı’na tapanması \
• Ağrı Dağı’nın eteklerinde geçen olaylar \
• Delikanlının evliliği \
• Ağrı Dağı’nın adıyla ilgili efsane \
• Ağrı bölgesinin güzellikleri \
• Efsanenin sonunda mutlu sona ulaşan insanlar.

Ağrı Dağı Efsanesi’nin teması:

• Aşk \
• Kahramanlık \
• Sadakat \
• Fedakarlık \
• Kainatın düzeni üzerine inanç.

AĞRI DAĞI EFSANESİNİN DİLİ VE ANLATIMI

Ağrı Dağı Efsanesi’nin dili:

• Akıcı \
• Zengin \
• Eyalet ağzı özelliklerini yansıtan bir ağzla oluşturulmuş.

Ağrı Dağı Efsanesi’nin anlatımı:

• Efsane olaylarla zenginleştirilmiştir \
• Efsanenin akışı içerisinde olaylardan çok sayıda detaylı betimlemeler yapılmıştır.
  Örneğin; Ağrı bölgesinin güzellikleri hakkında detaylı betimlemeler yer almaktadır.

AĞRI DAĞI EFSANESİNİN TÜRK KÜLTÜRÜNE ETKİLERİ

Ağrı Dağı Efsanesinin Türk kültürüne etkileri:

• Ağrı Dağı’nın Türk resim sanatına girmesi \
• Mimaride, özellikle selatin camilerinde mimarlara ilham vermesi \
• Türk musikisine birçok bestecinin yansıtan besteler yapması \
• Türk edebiyatına şairlerden birçok şiir; hikaye ve roman yazarlarından ise eserler kazandırmasıyla gerçekleşmiştir.

AĞRI DAĞI EFSANESİ ÜZERİNE ESER VEREN SANATÇILAR VE ESERLERİ

Ağrı Dağı Efsanesi’nden Türk resim sanatında faydalan sanakçılar:

• Nuri İyem, \
• İbrahim Çallı, \
• Şeker Ahmet Paşa, \
• Hikmet Onat, \
• Ata Türer… vb.
  davranış resimlerinde Ağrı Dağı’nın görkemine yer vermişlerdir.

Ağrı Dağı Efsanesinden faydalanarak eser veren Türk musikisinin önde gelen bestecileri: