İlaçların gereksiz ve aşırı kullanımı sağlık problemlerine yol açabiliyor. Ağrı kesicilerin de kullanımına dikkat edilmesi gerekiyor. İçinde bulunduğumuz dönemde, toplum olarak en çok başvurduğumuz tedavi yöntemlerinden biri de ilaçlar. Özellikle de ağrı kesiciler, hemen herkesin sık sık kullandığı ilaçlar arasında. İyi bir hekim, hastanın şikayetlerini dinler, muayenesini yapar ve gerektiğinde tetkikler ister. Daha sonra hastaya en uygun tanıyı koyar ve bu tanıya göre en uygun tedavi planını oluşturur. Ancak hekimler tarafından önerilmeyen ilaçlar da var; bunlar, reçetesiz satılan ağrı kesiciler. Birçok kişi başı ağrıdığında, soğuk algınlığı semptomları başladığında veya hafif romatizmal ağrıları olduğunda hemen eczaneye koşup ağrı kesici ilaçları satın alıyor ve kullanıyor. Bu ilaçların hekim önerisi olmadan kullanılması oldukça tehlikeli sonuçlara yol açabiliyor.
Ağrı Kesici İlaçlar Hangi Etken Maddeleri İçerir?
Ağrı kesici özelliği bulunan ilaçların bazı etken maddeleri şöyle sıralanabilir:
- Parasetomol
- Asetilsalisilik asit
- İbuprofeni
- Naproksen sodyum
- Diklofenak sodyum
- Ketoprofen
- Metamizol sodyum
Ağrı Kesicilerin Yan Etkileri Nelerdir?
Ağrı kesicilerin birçok yan etkisi bulunuyor. Bu yan etkiler, ağrı kesicinin türüne, kullanım süresine ve kişide var olan ek hastalıklara göre değişiklik gösterebiliyor. Örneğin, parasetamolün karaciğer metabolizmasında yer alan ve bu nedenle karaciğer fonksiyonları normal olan kişilerde güvenli olduğu düşünülüyor. Ancak aşırı dozda alındığında veya karaciğer yetmezliği olan kişilerde kullanıldığında ciddi karaciğer hasarına ve ölüme yol açabiliyor. Özellikle alkol bağımlılığı olan kişilerde risk daha da artıyor. Asetilsalisilik asit içeren ilaçlar ise mideyi tahriş edebiliyor, mide kanamasına ve ülser oluşumuna sebep olabiliyor. Bu nedenle mide ve on iki parmak bağırsağı ülseri ya da gastrit gibi hastalığı olanların kullanması önerilmiyor. Ayrıca asetilsalisilik asidin kanama süresini uzattığı bilindiği için cerrahi müdahale gereken hastalarda kullanılmaması gerekiyor. Ibuprofen içeren ağrı kesiciler ise böbrek fonksiyonlarını bozabiliyor. Özellikle idrar atımını azaltan, kan basıncını yükselten veya kalp yetmezliği gibi hastalığı olanlara ibuprofen içeren ilaçlar önerilmiyor. Naproksen sodyum içeren ağrı kesiciler ise hem mideyi tahriş edebiliyor hem de böbrek fonksiyonlarını bozabiliyor. Diklofenak sodyum ise kalp ve damar hastalıkları riskini artırabiliyor. Metamizol sodyum içeren ilaçlar da kan basıncını düşük olan kişilerde ani düşüşe sebep olabiliyor.
Ağrı Kesici İlaçlar Zararlı mı?
Bazı kişiler ağrı kesicilerin zararlı olup olmadığını merak ediyor. Genel olarak ağrı kesici ilaçlar, baş ağrısı, diş ağrısı, kas ağrısı gibi hafif ve orta şiddetteki ağrıların tedavisinde kullanılıyor. Ayrıca bu ilaçlar, yüksek ateşin düşürülmesinde de etkili olabiliyor. Ağrı kesicilerin içinde farklı etken maddeler bulunuyor ve bu maddelerin her biri farklı yan etkilere sahip olabiliyor. Örneğin, ibuprofen ve naproksen gibi iltihap giderici özellikteki nonsteroid antiinflamatuar ilaçların (NSAID) mideyi tahriş etme, mide kanaması riskini artırma, böbrek fonksiyonlarını bozma gibi yan etkileri bulunuyor. Ayrıca, uzun süre kullanıldıklarında kalp ve damar hastalıkları riskini artırabiliyor.
Parasetomol ise karaciğer metabolizmasında yer alan ve bu nedenle karaciğer fonksiyonları normal olan kişilerde güvenli olduğu düşünülüyor. Ancak aşırı dozda alındığında veya karaciğer yetmezliği olan kişilerde kullanıldığında ciddi karaciğer hasarına yol açabiliyor.
Asetilsalisilik asit içeren ilaçlar ise mideyi tahriş edebiliyor, mide kanamasına ve ülser oluşumuna sebep olabiliyor. Ayrıca asetilsalisilik asidin kanama süresini uzattığı için cerrahi müdahale gereken hastalarda kullanılmaması gerekiyor.
Özetle, ağrı kesici ilaçların zararlı olup olmadığı kullanılan ilaca göre değişiyor. Bu nedenle hekim önerisi olmadan bu ilaçların kullanılmaması gerekiyor.
Ağrı Kesici İlaçlar Alışkanlık Yapar mı?
Ağrı kesici ilaçların içinde bulunan bazı etken maddeler alışkanlık yapabiliyor. Örneğin, aspirin içeren ilaçlar bağımlılık yapmıyor ancak kodein içeren ağrı kesiciler sürekli kullanım sonucunda bağımlılık yapabiliyor. Ağrı kesici kullanımının alışkanlık yapıp yapmadığını etkileyen diğer bir faktör de ilacın kullanım sıklığı ve dozu oluyor.
Ağrı Kesici Kullanımının Sınırı Ne Olmalı?
Ağrı kesici ilaçların kullanım sınırı, ilacın türüne, dozajına ve kişinin genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebiliyor. Örneğin, parasetamol içeren ağrı kesicilerin dozu yetişkinlerde genellikle her 4-6 saatte bir 500-1000 mg olarak belirleniyor ve günde en fazla 4 gram (8 tablet) alınması öneriliyor. Diklofenak sodyum içeren NSAID’ler ise genellikle 12 saat aralıklarla 75-150 mg dozunda alınabiliyor fakat toplam günlük dozun 150 mg’ı aşmaması gerekiyor.
Ağrı kesici ilaçların uzun süreli kullanımı tıbbi bir gereklilik olmadığı sürece önerilmiyor. Bu nedenle ağrı kesici kullanırken ilacın prospektüsünde belirtilen doz aşılmamalı ve hekimin önerisine uyulması önem taşıyor. Ağrı kesici kullanan kişilerin ayrıca düzenli aralıklarla hekim kontrolünden geçmeleri de gerekli.
Ağrı Kesici İlaç Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Ağrı kesici ilaç kullanmadan önce dikkat edilmesi gereken noktalar şöyle sıralanabilir:
- İlacın etken maddesine karşı alerjiniz olup olmadığını kontrol edin.
- Kronik bir hastalığınız varsa doktorunuza danışmadan ağrı kesici kullanmayın.
- Başka bir doktorun reçetesi olmadan sürekli ağrı kesici kullanmayın.
- Ağrı kesicileri aç karnına almaya özen gösterin; bu sayede ilacın emilimini artırabilirsiniz.
- İlacın etki etmesi için en az 30 dakika bekleyin; bu süre zarfında ağrınız daha da artarsa ek doz almayın.
- Ağrı kesicileri su ile birlikte alın; çay, kahve veya süt içmemeye özen gösterin çünkü bu içecekler ilacın emilim hızını azaltabilir.
- İlacın prospektüsünde yazan talimatlara uyun; özellikle dozaj ve kullanım süresi konusunda dikkat edin.
Ağrı Kesici İlaçlardan Nasıl Korunabilirim?
Ağrı kesici ilaçların içinde bulunduğu durumlarda koruyucu önlemler almak, bu ilaçların kullanılmasını gereksiz hale getirebiliyor. Bu önlemler şöyle sıralanabilir:
- Dengeli ve sağlıklı beslenin; vücudunuzun ihtiyaç duyduğu besinleri alması bağışıklık sisteminizi güçlendirebilir.
- Yeterince dinlenin; uyku düzeni vücudun onarım mekanizmalarının çalışmasını sağlayarak bağışıklık sistemini güçlendirebilir.
- Sigarayı bırakın ve alkol tüketimini azaltın; bu sayede bağışıklık sisteminiz sigara ve alkolden daha az etkilenebilir.
- Düzenli egzersiz yapın; egzersiz, vücudun bağışıklık sistemini güçlendirebiliyor.
- Stresten uzak durmaya çalışın; stresin bağışıklık sistemi üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için stresten uzak durmaya özen gösterin.
Ağrı Kesici İlaç Kullanımının Zararları Nelerdir?
Ağrı kesici ilaçların zararları şöyle sıralanabilir:
- Karaciğer hasarı: Özellikle parasetamol içeren ağrı kesicilerin aşırı dozu karaciğer hasarına yol açabiliyor.
- Mide problemleri: Asetilsalisilik asit ve naproksen gibi NSAID’ler mideyi tahriş edebiliyor ve mide kanaması riski oluşturabiliyor.
- Böbrek hasarı: NSAID’ler böbrek fonksiyonlarını bozabiliyor ve böbrek yetmezliği riskini artırabiliyor.
- Kalp problemleri: Diklofenak ve naproksen gibi NSAID’lerin uzun süreli kullanımı kalp krizi ve inme riskini artırabiliyor.
- Cilt reaksiyonları: Ağrı kesicilerin bazıları cilt döküntüleri ve kaşıntı gibi alerjik reaksiyonlara yol açabiliyor.