Diz ağrıları, diz eklemi ve çevresindeki dokularda oluşan rahatsızlık hissidir. Diz eklemi, bacak kasları, tendonları, bağları ve kemikleri arasındaki etkileşim sonucu oluşan bu ağrılar, yürümekten oturup kalkmaya, merdiven inmekten çıkmaya kadar dizin kullanımı sırasında ortaya çıkabileceği gibi istirahat, dinlenme ya da uyku sırasında de görülebilir. Diz ağrıları genellikle dizin aşınması, yaralanması, iltihabı veya diz bölgesinde bulunan tendon, bursae veya ligamentlerdeki sorunlardan kaynaklanır. Yaşlanma, fazla kilo, yaralanma, romatizma ve kullandığımız eklemleri sıkça zorlayan hareketler diz ağrılarının fiziksel nedenleri arasında yer alır. Ancak diz ağrılarının bir de psikolojik boyutu bulunur.
Zihin ile beden arasındaki bağlantı oldukça derindir. Zihinsel olarak yaşadığımız herhangi bir problem fiziksel sağlığımızı da etkileyebilir. Diz ağrıları da bu durumlardan biridir. Stres, kaygı ve panik atak gibi psikolojik problemler diz ağrısı çektiğimiz sırada beynimizin vücudumuza gönderdiği sinyalleri etkiler ve bu da diz ağrısı yaşamasına neden olur. Bunun yanı sıra geçmişte yaşanılan fiziksel bir yaralanmanın zihinde canlanması sonucunda da kronik diz ağrıları ortaya çıkabilir.
Diz Ağrısının Psikolojik Nedenleri
Diz ağrılarında psikolojik nedenleri bilmek ve bu nedenleri anlamlandırmak diz ağrıları ile başa çıkma ve yönetme sürecinde önemli bir yer tutar. Diz ağrısının fiziksel muayenesini ve tetkiklerini yapan doktorlar genellikle dizdeki hasarın hastanın şikâyet ettiği ağrı ile uyumlu olduğunu söylerler. Ancak bazı hastalarda diz ağrısına eşlik eden psikolojik belirtiler görülebilir. Bu belirtiler ağrının nedenine hâkim olmaya ve kişiye en uygun tedavi planını oluşturmaya yardımcı olur.
Yapılan araştırmalar diz ağrısı olan hastaların büyük bölümünde kaygı, depresyon, korku gibi psikolojik rahatsızlıklara da rastlandığını gösterir. Diz ağrılarında görülen psikolojik sorunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Kaygı
- Depresyon
- Korku
- Stres
Bu psikolojik sorunlar diz ağrılarının nedeni olabileceği gibi ağrı ile birlikte ortaya çıkan kronik bir rahatsızlık olmasından kaynaklı olarak da görülebilir. Diz ağrısı ile birlikte yaşanan bu psikolojik sorunlar;
- Ağrıya karşı duyarsızlaşma
- Ağrı ile başa çıkma stratejilerinin zayıflaması
- İyileşme umudunun azalması
- İyileşme sürecinin uzamasına
- Kronikleşen ağrılara sebep olabilir
Diz Ağrılarında Stresin Etkisi
Stres, beyindeki kimyasalların dengesini değiştirebilir ve bizi daha fazla ağrı hissetmemize neden olabilir. Stres altındayken vücut daha fazla kortizol ve adrenalin üretir. Bu hormonlardaki artış bağışıklık sistemini baskılar ve iltihaplanmayı artırır. Stresin etkisi sadece fiziksel sağlığımız üzerinde de olmaz; stres zihinsel sağlığımıza da olumsuz etki yapar. Stres nedeniyle konsantrasyon bozukluğu, baş ağrısı, mide bulantısı, kaygı ve panik atak gibi problemler yaşanmaya başlanır.
Diz Ağrılarında Kaygının Etkisi
Kaygı, stresle benzer bir etkiye sahiptir. Kronik diz ağrısı çeken kişilerde görülen kaygı bozukluğu; vücudun kronik ağrı ile başa çıkma şeklini etkiler ve ağrı algısını artırır. Bu da daha fazla kaygıya neden olur.
Diz Ağrılarında Panik Atak
Diz ağrıları panik atağın da tetikleyicisi olabilir. Diz ekleminde oluşan rahatsızlık sonucunda ortaya çıkan ağrı, vücudun verdiği bir savunma mekanizmasıdır. Bu ağrı vücudun dinlenmesini ve iyileşmesini sağlamaya çalıştığı anlamına gelir. Ancak bu durum psikolojik olarak etkili olduğu için panik atağa da sebep olabilir.
Diz Ağrılarında Travma Sonrası Stress
Diz bölgesinde geçmişte fiziksel yaralanma yaşayan kişiler travma sonrası stress yaşayabilir. Travma sonrası stress sonucunda sürekli olarak diz bölgesinde yaşanan yaralanma tekrar zihinde canlanır ve kronik diz ağrısına neden olur.
Diz Ağrısı İçin Hangi Uzmanlara Danışılmalı?
Diz bölgesinde yaşanan herhangi bir rahatsızlık sonucunda ortopedi ve travmatoloji uzmanlarına muayene olmak gerekir. Ortopedi ve travmatoloji uzmanları fizyoterapi ve rehabilitasyon alanında da çalışırlar. Bu nedenle dizi etkilenen tedavi süreçlerinde fizyoterapistlere de danışılabilir. Ortopedi bölümü kemikler, eklemler, kaslar, sinirler ve vücudun hareketini sağlayan her şeyi kapsayan yaralanma veya hastalıklarla ilgilidir. Travmatoloji ise ortopedinin bir alt dalıdır ve travma ile ilgili sorunlarla yani beden bütünlüğünü bozan yaralanmalarla ilgilidir.
Diz Ağrılarında Tedavi Süreci Nasıl İşler?
Diz bölgesinde yaşanan rahatsızlıklarda tedavi süreci muayene sonucu problem tespit edildikten sonra başlar. Tedavi planı; fizik tedavi yöntemleri, medikal yöntemler ve cerrahi yöntemler kullanılarak hazırlanır.
Diz Ağrılarında Fiziksel Tedavi Yöntemleri
Ağrı kontrolü için soğuk-buz torbaları veya ısıtıcı kullanılması önerilir. Isı ya da soğuk uygulamaları diz bölgesindeki kan akışını değiştireceği için ağrıyı hafifletebilir.
- Soğuk-buz uygulamaları
- Isıtıcı torbalar
- Sonoforez uygulaması
Fizyo terapi aletleri kullanılarak ses dalgaları yoluyla dizi beslemek ve ağrıyı azaltmak mümkündür.
- TENS tedavisi
- Ultrasonografi eşliğinde enjeksiyon uygulaması
- Elektrik akımı ile sinir blokajı
Ayrıca dizin hareketliliğini artırmak ve kas gücünü artırarak dizin stabilitesini sağlamak için fizik tedavi egzersizleri yapılabilir.
- Germe egzersizleri
- Güçlendirme egzersizleri
- Kardiyo egzersizleri
- Denge ve koordinasyon egzersizleri
Kronik Diz Ağrılarında Medikal Tedavi Yöntemleri
Kronikleşen diz ağrılarında medikal tedavi yöntemleri de kullanılabilir. Bu yöntemler;
- Ağrı kesici ilaçlar
- Anti-enflamatuar ilaçlar
- Kortizon içeren ilaçlar
- Ağrılı bölgeye uygulanan lokal anestezik enjeksiyonları
- Ağrı ve enflamasyonu azaltan PRP (Platelet Rich Plasma) tedavisi
- Hyaluronat asidi içeren diz eklemi enjeksiyonları
Cerrahi Tedavi Yöntemleri
Diz ekleminde ciddi hasar meydana gelmesi durumunda cerrahi müdahale gerekebilir. Ortopedi ve travmatoloji uzmanları tarafından uygulanan cerrahi yöntemler şunlardır:
- Ağrı kontrolü için artroskopik cerrahi
- Eklem yüzeyinin düzeltilmesi amacıyla yapılan artroskopik cerrahi işlemi
- Diz eklemindeki hasarlı dokuların onarımı veya çıkarılması
- Diz ekleminin yeniden yapılandırılması
- Diz protezi uygulaması
Tüm bunların yanında şunu da unutmamak gerekir ki medikal ve cerrahi tedavilerin yanında psikolojik destek de kronikleşen diz ağrılarının üstesinden gelinmesinde önemli bir yer tutar. Diz bölgesinde herhangi bir yaralanma yaşanması sonucunda yaşanan psikolojik travmanın üstesinden gelinmezse diz ağrıları devam edebilir.