Fibromiyalji, yaygın kas ve iskelet sistemi ağrılarıyla karakterize edilen romatizmal bir hastalıktır. Fibromiyaljideki ağrılar genel olarak her yerde olabilir. Hastada yorgunluk, uykusuzluk, depresyon ve zihinsel bulanıklığa neden olabilen “fibromiyalji sis’i” gibi sorunlar da görülebilir. Fibromiyalji’nin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Stres, genetik, enfeksiyonlar ve travma fibromiyaljiyi tetikleyen veya fibromiyaljiyi daha da kötüleştiren faktörler arasında yer alır. Fibromiyalji’nin kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, diyet, egzersiz, psikoterapi, ilaçlar ve alternatif tıp yöntemleri fibromiyalji semptomlarının yönetilmesine yardımcı olabilir.
Fibromiyalji nedir?
Fibromiyalji, yaygın ve yaygın olarak tüm vücutta hissedilen ağrı ve sertliğe neden olan romatizmal bir hastalıktır. Fibromiyalji hastalarında ağrı genellikle her yerde hissedilir ve kronikleşmiştir. Fibromiyalji hastalarında ağrı ve yorgunluğun yanı sıra uyku bozuklukları, dikkat eksikliği ve zihinsel bulanıklık gibi fibromiyalji ‘hissi’ denilen rahatsız edici semptomlara neden olan çeşitli vücut sistemlerini etkileyebilen sorunlar yaşanabilir.
Fibromiyaljinin bilinen kesin nedeni yoktur. Fibromiyalji sendromunun semptomlarını tetikleyen veya fibromiyaljiyi daha da kötüleştirebilen stres, genetik faktörler, enfeksiyonlar ve travma fibromiyaljiye zemin hazırlayabilir.
Fibromiyaljinin belirtileri nelerdir?
Fibromiyaljinin en önemli ve en yaygın belirtisi her yerde hissedilen yaygın ağrılardır. Fibromiyalji hastaları vücutlarının genelinde, belirli bir bölgede veya beyin ve omurilikte de ağrı hissedebilirler. Fibromiyaljideki ağrılar, soğuk veya havanın değişmesi, fazla egzersiz yapılması, stres veya daha önce yaşanmış bir travmaya bağlı olarak artış gösterebilir. Fibromiyalji ağrısı hafiften şiddetliye kadar değişkenlik gösterebilir.
Bununla birlikte fibromiyalji hastalarının çoğunda kronik yorgunluk da bulunur. Fibromiyalji hastaları uyku sırasında dinlenmiş gibi hissetmeyebilir ve buna bağlı olarak gün içinde yorgunluk ve halsizlik hissedilir.
Kronik yorgunluğun yanı sıra fibromiyalji hastalarında dikkat eksikliği, zihinsel bulanıklık (fibromiyalji sis’i) ve kısa süreli hafıza sorunları da bulunabilir. Hastalarda baş ağrısı, migren veya sinüzit gibi farklı baş ağrısı türlerine de rastlanmaktadır.
Fibromiyalji sendromu kadınlarda daha yaygın görülmektedir ancak erkekler de fibromiyalji hastası olabilir. Fibromiyaljinin semptomları çocuklarda da bulunabilir ancak fibromiyalji tanısı daha çok yetişkinlerde konulmaktadır.
Fibromiyaljinin yaygın belirtileri
- Yaygın ağrı
- Ağrıyla birlikte yorgunluk
- Sorunlu uyku
- Dikkat eksikliği ve konsantrasyon bozukluğu
- Huzursuz bacak sendromu
- Fibromiyalji sis’i olarak bilinen zihinde bulanık algı
- Mide bulantısı ve karın ağrısı
- Depresyon ve anksiyete
Fibromiyaljinin nedenleri nedir?
Fibromiyaljinin kesin nedeni bilinmemektedir ancak bazı faktörlerin fibromiyaljiye zemin hazırladığı düşünülmektedir. Stres, genetik, enfeksiyonlar ve travma fibromiyaljiyi tetikleyen veya fibromiyaliyi kötüleştiren faktörler arasında sayılabilir.
Fibromiyalji nasıl teşhis edilir?
Fibromiyaljiyi teşhis etmek için kan testi veya görüntüleme testleri yoktur. Fibromiyalji belirtilerini iyi bilen hekimle bir fibromiyalji hastasının belirtiler açıklanır ve bunlar doğrultusunda tanı konulur. Fibromiyalji tanısında kullanılan en önemli kriterlerden biri “tender point” adı verilen hassas noktaların varlığıdır. Fibromiyalji hastalarında vücudun birçok bölgesinde hafif basıya karşı duyarlı noktalara rastlanır.
Bunlara ek olarak fibromiyalji sendromu için diğer olası tanıların dışlanması gerekir. Çünkü fibromiyaljidaki semptomlara neden olabilecek birçok durum vardır. Kan testleri ve idrar testleri dahil tıbbi testler fibromiyaljiden kaynaklanan belirtilerin benzerlerine neden olabilecek diğer koşulları dışarıda bırakmak için kullanılabilir.
Fibromiyaljinin tedavisinde neler yapılır?
Fibromiyaljinin kesin bir tedavisi olmamakla birlikte çeşitli yöntemlerle fibromiyaljinin semptomları yönetilebilir. Fibromiyaljinin semptomlarını yönetmek için ilaçlar, diyet, egzersiz, alternatif tıp yöntemleri ve psikoterapi gibi yöntemler kullanılabilir.
Ağrı tedavisi için ilaçlar
Fibromiyaljide ağrıyı ve diğer semptomları yönetmek için çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Hastalarda yaygın olarak ağrı, iltihap ve ateşi azaltıcı ilaçlar reçete edilir. Bunlara ek olarak fibromiyaljik ağrıyı hafifletmek için antidepresan grubundan ilaçlar da kullanılır.
Diyet değişiklikleri
Diyet değişiklikleri fibromiyaljide semptomların iyileşmesine katkı sağlayabilir. Örneğin omega-3 yağ asitleri açısından zengin gıdaların tüketilmesi fibromiyalji ağrılarına iyi gelebilir. Hastaların diyetle alınması gereken ek vitaminlere de fibromiyaljinin semptomları üzerindeki etkileri konusunda araştırmalar yapılmaktadır.
Egzersiz
Özellikle kardiyo ağırlıklı egzersizler fibromiyalji semptomlarını iyileştirebilir. Fibromiyalji hastaları yürüyüş, bisiklet sürme veya yüzme gibi hafif egzersizlerle başlayıp zamanla bunları artırarak fibromiyaljinin semptomlarını azaltabilirler.
Gevşeme teknikleri
Meditasyon, yoga, gevşeme ve nefes egzersizleri fibromiyalji ağrılarına iyi gelir. Fibromiyalji hastaları gevşeme tekniklerini düzenli olarak uygulayarak ağrılarında azalma sağlayabilirler.
Fizyoterapi
Fibromiyalji hastalarında fizyoterapistler tarafından özel tedavi planları oluşturularak bunlar doğrultuda tedaviye başlanabilir. Hastaların fizik tedavi seanslarına düzenli olarak katılması gerekir.
Psikoterapi
Fibromiyalji sendromu kadınlarda daha yaygın görüldüğü için psikoterapi desteği kadın hastalara özel olarak sunulabilir. Ayrıca psikoterapi sıklıkla erkek fibromiyalji hastaları için de uygulanır.
Fibromiyalji komplementer tedaviler nelerdir?
Fibromiyajiyi komplementer tıp yöntemleriyle tamamen iyileştirmek mümkün değildir ancak bunlar hastadaki bazı semptomların giderilmesine yardımcı olabilir. Fibromyaljide komplementer tedavi yöntemlerinden bazıları şunlardır:
- Akkupunktur
- Meditasyon
- Nefes egzersizleri
- Masaj terapisi
- Yoga
Fibromiyaljiniz varsa neler yemelisiniz?
Fibromiyaljisi olan kişiler sağlıklı bir diyetle belirtilerde bir nebze rahatlama sağlayabilirler. Fibromiyaljisi olan kişiler aşağıdaki besin türlerini diyetlerine ekleyerek belirtilerde azalma gözlemleyebilirler:
- Omega-3 yağ asitleri: Omega-3 yağ asitleri inflamasyonu azaltmaya yardımcı olabilir. Omega-3 yağ asitleri açısından zengin gıdalar tüketmek fibromiyalji ağrısının hafiflemesine katkıda bulunabilir. Omega-3 yağ asitleri içeren gıdalardan örnekler balık, keten tohumu ve cevizdir.
- Magnezyum: Magnezyum kas gevşemesi için önemlidir ve fibromiyalji hastalarında magnezyum eksikliği sıkça görülür. Yeşil yapraklı sebzeler, fındık, tohum ve tam tahıllar fibromiyalgide magnezyum ihtiyacını karşılamaya yardımcı olabilir.
- Kreatin: Vücudun enerji üretmesi için gerekli olan kreatin, yorgunluğa iyi gelebilir. Yorgunluğu azaltmak isteyen fibromijyalji hastaları süt ürünleri, et ve balık tüketerek diyetle kreatin alabilirler.
Fibromiyalji ağrılarına ne iyi gelir?
Fibromiyaljide ağrı seviyesinin kontrol altına alınması için çeşitli yöntemler kullanılabilir. Fibromiyalji ağrılarına iyi gelen yöntemlerden bazıları şunlardır:
- Akkupunktur
- Ağrı kesiciler
- Migren tarzı baş ağrılarına iyi gelen ilaçlar
- Ağrıyı azaltmak için reçetesiz olarak temin edilebilecek kremler
- Ağrı kesici özelliği bulunan masaj yağlarıyla yapılan masaj terapisi
- Ağrıyı hafifleten gevşeme teknikleri
- Kardiyo ağırlıklı egzersizler
Fibromiyaljiyi tetikleyen gıdalar nelerdir?
Yüksek oranda işlenmiş gıdalar fibromiyaljinin semptomlarını tetikleyebilir. Ağrı artırıcı etkisi olan şekerli gıdalar da uzak durulması gereken gıdalar arasında yer alır.
Sarımsak ve soğan vücuttaki inflamasyonu azaltmaya yardımcı olur bu nedenle bunlar fibromiyaljisi olan kişiler tarafından tüketilmelidir. Somon balığı, ton balığı, chia tohumu ve ceviz gibi omega-3 yağ asitleri kaynakları da fibromialjiyi tetikleyen değil aksine semptomlarını hafifleten gıda türlerindendir.