Gırtlak ağrısı genellikle soğuk algınlığı, grip veya alerji gibi hastalıklarla ortaya çıkan rahatsız edici bir semptomdur. Ancak bu ağrı bazen enfeksiyon, iltihap, yabancı cisim, asit reflüsü veya ses tellerini aşırı kullanma gibi nedenlerle de görülebilir. Gırtlak ağrısı, özellikle yemek yerken veya konuşurken arttığı için kişiyi oldukça zorlar. Bu ağrının nedenini belirlemek ve uygun tedaviyi bulmak önemlidir. Aksi takdirde, ağrı kronikleşebilir ve günlük yaşamı daha da etkileyebilir.
Gırtlak (Larenks) Nedir?
Tıp dilinde larenks olarak adlandırılan gırtlak, boğazın nefes borusuna (trak) bağlanan ve vücudun ses üreten bölümüdür. İnsanlar konuşurken sesin geçtiği bu yapı, aynı zamanda yiyeceklerin nefes borusuna kaçmasını önleyerek boğulma riskini azaltan bir клапandır. Gırtlak, üç bölümden oluşur:
- Üst bölüm (Epiglot): Yutkunma sırasında hava yolunu yiyeceklerin girmesinden korur.
- Orta bölüm (Glottis): Ses tellerinin bulunduğu ve sesin oluştuğu yerdir.
- Alt bölüm (Supraglottis): Gırtlağın en alt kısmıdır ve boynun üst kısmıyla trake bağlantısını sağlar.
Gırtlak Ağrısı Nedir?
Gırtlak ağrısı, gırtlağın bulunduğu boğaz bölgesinde yaşanan rahatsızlık ve acı hissidir. Bu ağrı, gırtlağın iltihaplanması sonucu meydana gelir ve genellikle enfeksiyon, alerji veya irritasyon nedeniyle görülür. Gırtlak ağrısı, soğuk algınlığı veya grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarının bir belirtisi olabilir ve ateş, halsizlik, baş ağrısı ve kas ağrılarıyla birlikte görülebilir.
Gırtlak Ağrısı Belirtileri Nelerdir?
Gırtlak ağrısının en yaygın semptomu boğazda yaşanan ağrı ve rahatsızlıktır. Bu ağrı genellikle yutkunma, konuşma veya öksürme sırasında belirginleşir. Ayrıca gırtlak ağrısı şu belirtilerle de ortaya çıkabilir:
- Boğaz kuruluğu
- Yutkunma güçlüğü (disfaji)
- Ağrı nedeniyle yutkunurken veya konuşurken zorlanma
- Boğazda kaşıntı veya tahriş hissi
- Öksürük
- Ateş
- Geniz akıntısı
- Kabakulak
- Ses değişiklikleri (ses kısıklığı)
- Tükürük akması
Ayrıca gırtlak ağrısının şiddetini belirleyen faktörler arasında boğazda yaşanan batma, yanma veya gıcıklık hissi gibi rahatsız edici semptomlar da bulunur.
Gırtlak Ağrısının Nedenleri Nelerdir?
Gırtlak ağrısının nedenleri enfeksiyonlar, irritanlara maruz kalma, alerjiler ve yabancı cisim gibi faktörlerdir. En yaygın nedenler ise viral enfeksiyonlar, bakteriyel enfeksiyonlar ve asit reflüsüdür. Burada viral enfeksiyonlar arasında soğuk algınlığı ve grip, bakteriyel enfeksiyonlar arasında ise boğaz iltihabı ve difteri yer alır. Ayrıca gırtlak ağrısına ses kısıklığına neden olan aşırı ses kullanımı, sigara içimi, hava kirliliği ve kimyasal maddelere maruz kalma da neden olabilir.
Viral enfeksiyonlar
Viral enfeksiyonlar, gırtlak ağrısının en yaygın nedenleri arasında yer alır. Soğuk algınlığı ve grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonları, özellikle çocuklarda ve gençlerde gırtlak bölgesinde rahatsızlık hissiyatına yol açabilir. Bu tür enfeksiyonlar genellikle hafif seyirlidir ve bol sıvı tüketimi, dinlenme gibi evde tedavi yöntemleriyle iyileşir.
Bakteriyel enfeksiyonlar
Bakteriyel enfeksiyonlar da gırtlak ağrısına sebep olabilir. Boğaz iltihabı (strep throat) en sık karşılaşılan bakteriyel enfeksiyondur ve özellikle çocukları etkiler. Difteri gibi diğer bakteriyel enfeksiyonlar da ciddi gırtlak ağrısı ve solunum zorluğuna neden olabilir. Boğaz iltihabı şüphesi olan kişilerin bir sağlık kuruluşuna başvurması ve antibiyotik tedavisi alması önemlidir.
Reflü
Asit reflüsü, mide asidinin yemek borusuna kaçması ve boğazda tahrişe neden olmasıyla gırtlak ağrısına yol açabilir. Reflüsü olan kişiler genellikle mide yanması şikayeti de yaşar. Reflünün tedavisi için yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi veya nadir durumlarda cerrahi yöntemler tercih edilebilir.
Alerjiler
Polen, ev tozu veya hayvan tüyüne karşı duyarlılık gibi alerjiler de gırtlak ağrısına neden olabilir. Alerjik reaksiyonlar genellikle kaşıntı, hapşırma ve burun akıntısıyla birlikte görülür. Alerji tedavisi için antihistaminik ilaçlar veya burun spreyleri kullanılabilir.
Ses tellerini aşırı kullanma
Aşırı bağırma, haykırma veya konuşma gibi ses tellerini yoğun kullanan kişilerde gırtlak ağrısı ortaya çıkabilir. Bu tür aktiviteler ses tellerinin aşırı gerilmesine ve yıpranmasına neden olarak boğazda ağrı hissiyatına yol açar. Ses kısıklığı bu durumun en yaygın belirtisidir.
Sigara içmek
Sigara içmek, gırtlağın da bulunduğu solunum yollarının ana irritanı olup, zamanla gırtlakta iltihaplanmaya ve ödem oluşumuna neden olabilir. Sigara içen kişilerde ayrıca kronik öksürük ve balgam çıkarma şikayetleri de görülebilir.
Hava kirliliği ve kimyasal maddelere maruz kalma
Endüstriyel atıklar, araç egzozları veya evlerde kullanılan temizlik ürünleri gibi kimyasal maddeler gırtlak bölgesinin tahriş olmasına ve gırtlak ağrısı meydana gelmesine neden olabilir. Hava kirliliğine maruz kalan kişilerde ayrıca astım, bronşit gibi solunum hastalıkları da gelişebilir.
Yabancı cisim
Aspiration of a foreign body (especially in children) can cause irritation or injury to the larynx and lead to pain. In such cases, it is essential to seek medical help immediately to remove the foreign object.
Gırtlak Ağrısına Ne İyi Gelir?
Tuzlu su gargarası yapmak, bol sıvı tüketmek, nemli hava solumak ve pastil kullanmak gırtlak ağısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Ayrıca bu bölgenin dinlendirilmesi, bağırma ve yüksek sesle konuşmaktan kaçınılması önemlidir. Bununla birlikte, ağrı şiddetliyse veya uzun sürerse bir doktora başvurmak gerekir.
Tuzlu su gargarası
Tuzlu su gargarası yapmak boğazdaki ağrı ve tahrişi hafifletebilir. Tuzun anti-inflamatuar özellikleri sayesinde ödem azaltıcı etkisi görülür. Ayrıca tuzlu su, mukusun incelmesine ve boğazdaki irritasyonun giderilmesine yardımcı olur. Tuzlu su hazırlamak için bir bardak ılık suya yarım çay kaşığı tuz ekleyip karıştırmak yeterlidir. Gargara işlemi sırasında ses “k” harfini taklit edercesine bir ses çıkarmak tuzlu suyun boğazda daha etkili şekilde yayılmasını sağlar. Gargara yapıldıktan sonra ağızın suyla çalkalanması önerilmez çünkü bu tuzlu suyun etkisini azaltabilir.
Bol sıvı tüketmek
Boğaz ağrısı yaşayan kişilerin bol sıvı tüketmesi önerilir çünkü sıvılar vücudu susuzluktan korur ve boğazdaki tahrişi azaltmaya yardımcı olur. Su dışında sıcak çay, bitki çayları veya tuzlu sudan yapılmış gargara boğaz kaslarını dinlendirerek ağrıyı hafifleten sıvılar arasında yer alır. Özellikle balla tatlandırılmış sıcak içecekler boğazda yatıştırıcı etki yapar.
Nemli hava solumak
Nemli hava solumak boğazın mukoza zarının nemlenmesine yardımcı olur ve gırtlak ağrısını hafifletir. Nemli hava solumak için buhar makineleri veya nemlendiriciler kullanılabilir. Ayrıca sıcak duş alarak buhar oluşturmak da nemli hava solumak için etkili bir yöntemdir.
Pastil kullanmak
Pastiller boğazda oluşan ağrı ve rahatsızlık hissini hafifletmek için tercih edilebilir. Bu pastiller tükürüğün daha fazla salınmasını sağlayarak boğaz kaslarının nemlenmesine ve yumuşamasına yardımcı olur. Daha hedefe yönelik etki için pastilin boğazda uzun süre erimesine özen gösterilmesi gerekir.
Daha az konuşmak
Boğaz ağrısı yaşayan kişilerin konuşmayı mümkün olduğunca az yapması veya bağırmamaları önerilir çünkü konuşma ve bağırma ses tellerini zorlar ve boğaz kaslarını daha da yorar. Bu dinlenme süreci ses tellerinin onarılmasına ve gırtlak ağrısının giderilmesine yardımcı olacaktır.
Gırtlak Ağrısı Tanısı Nasıl Konulur?
Tıbbi tanıda öncelikle doktor tarafından hastanın şikayetleri dinlenir ve tıbbi öyküsü alınır. Ardından fiziksel muayene ile bogaz aydınlatılarak kızarıklık veya şişlik gibi bulgular değerlendirilebilir. Gerek duyulması halinde laringoskopi adı verilen laringeal (gırtlaksal) değerlendirme yöntemi kullanılabilir. Bu yöntemde ince bir tüp, ışıklı bir kamera ile boğaza gönderilir ve gırtlağın durumu detaylı şekilde incelenir. Tanıda ayrıca kan testleri, idrar testleri veya kültür testleri yapılabilir.
Gırtlak Ağrısının Tedavisi Nasuıldır?
Gırtlak ağrısının tedavisi altında yatan nedene bağlı olarak şekillenir. Viral enfeksiyonlardan kaynaklanan gırtlak ağrılarında dinlenme, bol sıvı tüketme ve ateş düşürücü ilaçlar yeterli olabilirken, bakteriyel enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisi gerekebilir. Reflüye bağlı gırtlak ağrısında ise asit baskısını azaltan ilaçların kullanılması önerilir. Severe cases that affect breathing may require hospitalization and the use of breathing devices.