Kanser hücrelerinin yayılması ve metastaz yapmasıyla ortaya çıkan kanser ağrıları; psikolojik rahatsızlıklar, kemoterapi ve radyoterapi yan etkileri ve kanser türüne bağlı olarak farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Evde bakım hizmetleri sunan sağlık ekipleri, kanser ağrı kesici ilaç isimleri ve kullanımları hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Kanser ağrıları için ilaç isimleri doğru şekilde kullanıldığında ağrıyı kontrol altına almak mümkündür.
Kanserde ağrı genellikle kanser hücrelerinin sinirlere, omuriliğe ve beyine baskı yapmasından kaynaklanır. Bununla birlikte kanserin yayılması, metastazı, tedavi yöntemleri ve yapılan cerrahi işlemler de ağrı nedenleri arasında yer alır.
Kanser ağrıları için ilaç isimleri öncelikle hekim tarafından reçete edilmelidir. Hekimin önerdiği dozda kullanıldığında ağrı kesiciler etkili olur. Kanser ağrıları için kullanılan ilaç isimlerini ve özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
1. Parasetamol İçeren İlaçlar
Kanser ağrıları için ilaç isimleri arasında yer alan parasetamol içeren ilaçlar, düşük ve orta şiddetteki ağrıların giderilmesinde kullanılır. Kanser hastalarında sıklıkla tercih edilen ilaçların başında gelir.
İlaç isimleri:
- Parol
- Aferin
- Panadol
- Acet
- Paracetamol
Kullanım şekli:
- Yetişkinlerde: Günde 4 defa 500 mg (2 tablet) ağızdan alınır.
- Çocuklarda: 10-15 mg/kg/4 saatte bir, günde 5 dozu geçmemelidir.
Yan etkileri:
- Ciltte döküntü, alerjik reaksiyon, karaciğer enzimlerinde artış görülebilir.
2. İbuprofen İçeren İlaçlar
İbuprofen içeren ilaçlar, kanser ağrıları için tercih edilen diğer bir grup ağrı kesicilerdir. İbuprofen; inflamasyonu, ateşi ve hafif-orta şiddetteki ağrıyı azaltan non-selektif bir COX inhibitörüdür.
İlaç isimleri:
- Advil
- İbufen
- Nurofen
- Profenid
Kullanım şekli:
- Yetişkinlerde: Günde 3 defa 400 mg ağızdan alınır.
- Çocuklarda: 7-10 mg/kg/gün 3-4 dozda verilir.
Yan etkileri:
- Mide bulantısı, kusma, ishal, kabızlık, mide ağrısı, baş dönmesi, baş ağrısı, uyku hali gibi yan etkiler görülebilir.
- Ayrıca karaciğer fonksiyonlarında bozulma, trombosit sayısında azalma, alerjik reaksiyonlar meydana gelebilir.
3. Naproksen İçeren İlaçlar
Naproksen içeren ilaçlar, ibuprofene benzer şekilde etki gösteren non-selektif COX inhibitörleridir ve kanser ağrıları için kullanılır.
İlaç isimleri:
- Naproxen
- Aflamin
- Naxen
- Naprosyn
Kullanım şekli:
- Yetişkinlerde: Günde 2 kez 250-500 mg alınır.
- Çocuklarda: 5-7 mg/kg/gün 2 dozda alınabilir.
Yan etkileri:
- Mide bulantısı, kusma, hazımsızlık, baş dönmesi, baş ağrısı ve uyku hali gibi yan etkiler görülebilir.
- Ayrıca karaciğer enzimlerinde artış ve alerjik reaksiyonlar da meydana gelebilir.
4. Aspirin İçeren İlaçlar
Aspirin; ağrı, ateş ve ilflamasyonun giderilmesi amacıyla kullanılan analjezik-antienflamatuar bir ilaçtır. Kanser ağrıları için de kullanılır.
İlaç isimleri:
- Asprin
- Aspirin C
- Aspirin Protect
Kullanım şekli:
- Yetişkinlerde: Günde 1-3 defa 300-1000 mg alınır.
- Çocuklarda: Doktor tavsiyesi ile kullanılması önerilir.
Yan etkileri:
- Mide bulantısı, kusma, mide ağrısı, hazımsızlık ve kulak çınlaması gibi yan etkiler görülebilir.
- Ayrıca ciddi alerjik reaksiyonlar ve mide ülseri gelişebilir.
5. Tramadol İçeren İlaçlar
Tramadol; orta-şiddetli ile ağır şiddetteki ağrıların tedavisinde kullanılan sentetik opioid bir analjeziktir. Kanser ağrıları için de etkili olduğu gösterilmiştir.
İlaç isimleri:
- Midol Tramal
- Tramal
- Tramundin
- Tramaleve
Kullanım şekli:
- Ağır olmayan opioidlere dirençli hastalarda: İlk doz olarak 100 mg oral yavaş salımlı formül alınır. Daha sonra günde 200 mg’a kadar iki veya üç dozda bir doz artırımı ile tedaviye devam edilir.
- Opioid tedavisine erken başlanması gereken durumlarda: İlk olarak günde 100 mg (2 x 50 mg) Tramal veya tramadol hidroklorür hızla salımlı formül alınır. Daha sonra günde 200 mg (2 x 100 mg) olacak şekilde iki veya üç dozda bir doz artırımı ile tedaviye devam edilir.
- İnvaziv prosedür gerektiren hastalarda: İlk olarak günde 100 mg (2 x 50 mg) Tramal veya tramadol hidroklorür hızlı salımlı formül alınır. Daha sonra günde 300 mg (2 x 150 mg) olacak şekilde iki veya üç dozda bir doz artırımı ile tedaviye devam edilir.
Yan etkileri:
- Mide bulantısı, kusma, kabızlık, baş dönmesi, baş ağrısı ve uyku hali gibi yan etkiler görülebilir.
- Ayrıca serotonin sendromu riski taşıdığından dolayı birlikte kullanılan ilaçların içeriği konusunda dikkat edilmelidir.
6. Oksikodon İçeren İlaçlar
Oksikodon; şiddetli ağrıların tedavisinde kullanılan güçlü bir opioid ağrı kesicidir ve kanser ağrıları için de kullanılır.
İlaç isimleri:
- Oksikodone
- Palladone
- Palladon
Kullanım şekli:
- Ağrı kesici kullanımına direnç gösteren metastatik kanser hastalarında: İlk olarak günde 2-4 mg oksikodon hidroklorür ya da oksikodon asetat oral yavaş salımlı formül alınır. Bu doz her 12 saatte bir verilir ve gerekirse her 12 saatte bir doz artırımı yapılabilir. Hedef ağrı kontrolüne ulaşıldığında opioidler iki veya üç dozda verilen toplam günlük doza göre ayarlanabilir. Yetişkinlerde maksimum yavaş salımlı formül günde 160 mg’dır. Opioid krizi olan hastalarda ise hızlı salımlı formül kullanılmalıdır.
- Ayrıca invaziv prosedür gerektiren hastalarda: İlk olarak günde 10-20 mg oksikodon hidroklorür ya da oksikodon asetat hızlı salımlı formül alınır. Bu doz her 4-6 saatte bir verilebilir ve gerekirse doz artırımı yapılabilir.
Yan etkileri:
- Tüm opioidlerde olduğu gibi bu ilaçların kullanımında da kabızlık, mide bulantısı, kusma, baş dönmesi ve uyku hali yan etkileri görülebilir. Ayrıca solunumun depresyonuna bağlı olarak ölüm riski bulunmaktadır.
7. Morfin İçeren İlaçlar
Morfin; şiddetli ağrıların tedavisinde kullanılan opioid bir ağrı kesicidir ve kanser ağrıları için de sıklıkla tercih edilir.
n
İlaç isimleri:
n
-
n
- Morfidin
n - Morfina
n - Morfine
n - Morfinkran
n - Morfintum
n - Morfisol
n - Morfim
n - Morfiks
n - Morfipharma
n - Morfisand
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
Kullanım şekli:
-
n
- Kanser ağrıları için morfin içeren ilaçlar genellikle ağız yoluyla ya da damar içine morfine edilir.
n - Ağrı kontrolü sağlanana kadar morfin dozu arttırılabilir.
n - Zamanlayıcı kullanımı olan morfin tabletleri tercih edilmelidir.
n - Kullanımı düzenli olan morfinin ilacın bırakılma zamanında hasta için daha güvenilir olduğu düşünülmektedir.
n - Tüm hasta ve yakınlarına morfin kullanımı hakkında bilgi verilmelidir.
n - Opioid olmayan ağrı kesiciler ile birlikte morfin kullanımı daha etkin ağrı kontrolü sağlanmasına yardımcı olabilir.
n - Damar içi ya da kas içine morfin enjekte edilmesi durumunda hızlı etki görülür ancak bu yöntem evde bakım için önerilmez.
n - Ağızdan alınan morfinin yarı ömrü uzundur yani günde iki kez alınabilen ilaçtandır.
n - Tüm morfin formları reçeteye tabidir.
n
n
n
n
n
n
n
n
n
p(Ağızdan alınabilen morfin şurupları genellikle çocuklar için tercih edilmektedir.)
p(Morfin tablet ya da damlasının içeriğinde yer alan etken maddeye karşı alerjiniz varsa bu ilacı kullanmayınız.)
p(Morfin kullandığınız sürece düzenli kan tahlilleri yapılmanız gerekebilir.)
p(Hekiminiz farklı bir ilaç önermediği sürece morfin tabletlerini kırıp yarım ya da çeyrek tablet alabilirsiniz.)
p(Morfin kullandığınız sürece düzenli tahlil yaptırmanız gerekebilir.)
h
(Ağızdan alınabilen morfin şurupları genellikle çocuklar için tercih edilmektedir.)
8. Lidokain İçeren İlaçlar
Lidokain; lokal anestezik olarak kullanılan etken maddedir ancak kanser ağrılarının tedavisinde de kullanılır.
İlaç isimleri:
- Lidokain
- Lidokain krem
- Lidokain sprey
- Lidokain jel
Kullanım şekli:
- Lidokain kremleri cilt üzerine doğrudan sürülerek kullanılır.
- Lidokain sprey ise cilt üzerine sıkılarak kullanılır.
- Lidokain jel ilacı ise vücutta yara olan bölgelere uygulanabilir.
Yan etkileri:
- Ciltte kızarıklık oluşabilir
- Cildin üst tabakasında kabarma görülebilir
- Cildin üst tabakasında soyulma meydana gelebilir
- Ciltte kaşıntı oluşabilir
9. Antidepresanlar ve Antikonvülzanlar
Sadece ağrı kesiciler kullanılmasına rağmen kanser ağrılarının kontrol altına alınamadığı durumlarda antidepresan ve antikonvülzan ilaçlara başlanabilir.
Tedavi yöntemleri:
- Amitriptilin
- Doksapin
- Karbamazepin
- Sodyum Valproat
- Difenhidramin
Kullanım şekli:
- Amitriptilin: Günde bir kez akşam yatmadan önce 50 mg ağızdan alınır. Gerekirse doz sabah öğle akşam olmak üzere günde üç defaya kadar artırılabilir. Yüksek dozlarda kullanılabilir.
- Doksapin: Kanserle ilgili tükenmişlik sendromu olan hastalarda günde bir kez akşam yatmadan önce 25 mg kullanılabilir.
- Karbamazepin: Başlangıç dozu günde iki kez 100 mg şeklinde olabilir. Doz haftada bir artırılarak istenen doza ulaşılabilir.
- Sodyum Valproat: Başlangıç dozu günde iki kez 500 mg’dır. Doz istenen seviyeye ulaşıncaya kadar haftada bir kez artırılabilir.
- Difenhidramin: Başlangıç dozu günde üç defa 25-50 mg şeklinde olabilir.
Amitriptilin ve Doksapin’in yan etkileri:
- Ağırlık artışı
- Tükenmişlik hissi
- Seksüel disfonksiyon (cinsel fonksiyon bozukluğu)
Karbamazepin ve Sodyum Valproat’ın yan etkileri:
- Mide bulantısı, kusma, karaciğer enzimlerinde artış görülebilir.
Difenhidramin ilacının kullanımında ise şu yan etkiler görülebilir:
(Mide bulantısı, kusma, baş dönmesi, uyku hali, iştahsızlık)
Tedavi Yöntemlerinin Özellikleri
(Kanser Ağrıları İçin İlaç Listesi)
s
P(Tramadol ve oksikodon içeren ilaçların kullanımı bağımlılık riski taşıyabilir.)
P(İbuprofen içeren ilaçlar; böbrek fonksiyon bozukluğu, hipertansiyon, kalp yetmezliği olan hastalarda ve mide barsak sisteminde kanama riski olan hastalarda dikkatlice kullanılmalıdır.)
P(Aspirin içeren ilaçların kullanımı; mide ülseri olanlarda, mide kanaması geçirenlerde, barsaklarda kanama olanlarda ve hemorajik diyatezi olanlarda önerilmez.)
P(Naproksen içeren ilaçlar; ciddi karaciğer yetmezliği olanlarda ve barsaklarında ciddi kanama öyküsü olanlarda kullanılmamalıdır.)
P(İbuprofen ve naproksen içeren ilaçlardan biri seçilerek kullanılmalıdır.)
P(Parasetamol içeren ilaçların önerilen dozda kullanılmasında karaciğer yetmezliği olan hastalarda dikkat edilmelidir.)
P(Tramadol; ciddi solunum depresyonu olan hastalarda, akut astım ataklarında ve epilepsi (sara) hastalarında kullanılmamalıdır.)
P(Oksikodon; ciddi solunum depresyonu olan hastalarda kullanılmamalıdır.)
P(Morfin; ciddi solunum depresyonu olan hastalarda, akut astım ataklarında ve pankreatit (safra kesesi iltihabı) ile karaciğer yetmezliği olanlarda dikkatlice kullanılmalıdır.)
P(Lidokain; karaciğer yetmezliği olanlarda dikkatlice kullanılmalıdır.)
P(Amitriptilin; prostat büyümesi öyküsü olan erkeklerde, koroner arter hastalığında ve aritmilerde dikkatlice kullanılmalıdır.)
P(Karbamazepin; ciddi karaciğer yetmezliği olanlarda ve porfiri hastalarında dikkatlice kullanılmalıdır.)
P(Sodyum Valproat; karaciğer yetmezliği olanlarda dikkatlice kullanılmalıdır.)
P(Opioid analjezikler; ciddi böbrek yetmezliği olanlarda dikkatlice kullanılmalıdır.)
P(Antidepresanların etki gösterebilmesi için en az üç hafta düzenli kullanılması gerekmektedir.)