Herniye, vücut boşluklarından birinin sınırının zayıfladığı veya yırtıldığı noktada, komşu dokuların o boşluktan geçerek farklı bir yere yerleşmesi durumudur. Bu sıklıkla karın bölgesindeki iç organların karın duvarındaki zayıf bir noktadan dışarı çıkması olarak bilinir. Bunun sonucunda şişlik veya yumru meydana gelir.
Herniye, genellikle karın içinde basınç yaratan ağır kaldırma, ıkınma veya kabızlık gibi durumlarda ortaya çıkar. Ayrıca doğuştan gelen zayıflıklar, aşırı kilo veya hamilelik de nedenlerindendir. En sık görülen türleri inguinal (kasık), femoral (bacak), umblikal (göbek), hiatal (mide) ve ventral herni olarak sıralanabilir.
Herniye Belirtileri Nelerdir?
Herniyenin en yaygın belirtisi vücudun dış kısmında görülen ve yumuşak bir doku şişmesi veya yumru meydana gelmesidir. Bu genellikle kasık veya göbek çevresindedir ancak vücudun başka bölgelerinde de oluşabilir. Herni yumrusuna baskı yapıldığında şişlik küçülür ve tekrar büyür.
Ağrı herni hastalığının diğer bir belirtisidir. Ağrı zamanla artan şiddette olabilir ya da sürekli hissedilen bir ağrı şeklinde olabilir. Bu ağrılar genellikle kasık veya göbek çevresindedir ancak bacaklarda da hissetmek mümkündür. Herni yumrusunun olduğu bölgede hassasiyet oluşabilir ve cilt rengi değişebilir. Ayrıca mide ile ilgili şikayetler de yaşanabilir.
Herniye genel olarak şu belirtilerle kendini gösterir:
-
Vücutta oluşan şişlik veya yumru
-
Şişliğin bulunduğu bölgede hassaslık
-
Ağrı
-
Mide bulantısı ve kusma
-
İştahsızlık
-
Kabızlık ve gaz gibi sindirim sorunları
-
Ateş ve titreme
Herniye Türleri Nelerdir?
Herniye çeşitleri oluştuğu bölgeye göre isimlendirilir. Bu nedenle herni çeşitleri arasında inguinal herni, femoral herni, umblikal herni, hiatal herni ve ventral herni bulunur.
1. İnguinal Herni
İnguinal herni, inguinal kanal adı verilen kasık bölgesindeki zayıflamış alandan ince bağırsakların geçerek kasık bölgesine yerleşmesi durumudur. Kasık fıtığı olarak da bilinir. İnguinal herni erkeklerde daha sık görülür çünkü doğum sırasında testislerin skrotuma (torba) inmesi esnasında inguinal kanalda zayıflama meydana gelir. Aile öyküsü, şişmanlık, ağır kaldırma gibi meslekler bu herninin diğer nedenleri arasındadır.
2. Femoral Herni
Femoral herni femoral kanaldan femoral üçgene doğru bağırsakların sarkması durumudur. Femoral üçgen kasık bölgesinde uyluğa doğru olan bölgedir. Kadınlarda erkeklere oranla daha fazla görülür çünkü doğum sırasında pelvisteki değişikliklerden dolayı kadınlarda daha fazla zayıflama meydana gelir. Genellikle yaşlılarda ve obez kişilerde de sık görülür.
3. Umblikal Herni
Umblikal herni göbek çevresinde karın duvarındaki zayıflamadan dolayı bağırsakların dışarı çıkmasıdır. Doğumdan önce ve sonra bebeklerde görülebilir. Bebeğin karnındaki baskı arttığında veya bebek ağladığında umblikal herni belirginleşir. Yetişkinlerde aşırı kilo, hamilelik ve kabızlık umblikal herninin diğer nedenleridir.
4. Hiatal Herni
Hiatal herni göğüs kafesi ile karın arasında yer alan diyaframdan midenin bir kısmının göğüs boşluğuna doğru kaymasıdır. Diyafram yemek borusunu mideden ayırdığı için midenin diyafram üzerinden kayması hiatal herni olarak adlandırılır. Göğüs kafesinin şekil değiştirmesine neden olan gebelik, obezite ve ağır kaldırma bu herninin nedenleri arasındadır.
5. Ventral Herni
Ventral herni karın duvarındaki zayıf noktadan bağırsakların sarkmasıdır. Ameliyat yaralarının olduğu yerlerde zayıflama olabileceği için ventral herni oluşumu sık görülür. Ameliyat edilen bölgede ele gelen yumuşak şişlik veya yumru ventral herni belirtisidir.
Herniye Neden Olur?
Herniye neden olan faktörler doğuştan gelen zayıflıklar ile sonradan oluşan karın içi basıncı yükselten ağır kaldırma, hamilelik, aşırı kilo, öksürük, kusma ve kabızlık gibi durumdur. Ayrıca yaralanma sonrası dikiş yerlerinde meydana gelen zayıflama sonucu da herni oluşabilir.
Aşağıdakiler herni oluşumunu tetikleyebilir:
-
Doğuştan gelen karın duvarı zayıflığı
-
Ağır kaldırma
-
Mide fıtığı gibi kronik hastalıklar
-
Ameliyat yaralarının açılması
-
Yaralanmalar ve travmalar
-
Nadir olmakla birlikte gebelik
-
Kronik öksürük ve astım gibi rahatsızlıklar
-
Obezite
-
Kabızlık
-
İdrar yaparken zorlanmak
-
Kronik böbrek hastalığına bağlı diyaliz uygulamaları
Herniye Teşhisi Nasıl Yapılır?
Herniye teşhisi genellikle hastanın şikayetleri dinlendikten sonra fizik muayene ile konur. Muayene sırasında şişliğin ele gelmesi tanıyı kolaylaştırır. Gerekli görüldüğünde tanıyı kesinleştirmek için ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi görüntüleme teknikleri kullanılır.
Fizik Muayene
Fizik muayene sırasında hastanın şikayet ettiği bölgede şişlik olup olmadığı kontrol edilir. Şişliğin ele gelmesi teşhisi kolaylaştırır. Ayrıca herhangi bir ağrı olup olmadığı da kontrol edilir.
Görüntüleme Teknikleri
Gerekli görüldüğünde tanıyı kesinleştirmek için ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi görüntüleme teknikleri kullanılır. Bu görüntüleme yöntemleri sayesinde herni yerini, boyutunu ve komşu dokularla ilişkisini net bir şekilde görüntülemek mümkündür.
Herniye Nasıl Tedavi Edilir?
Herniye tedavisi cerrahidir. Cerrahi müdahale ile herni oluşturan dokular çıkarılır ve oluşan açıklık kapatılır. Açık cerrahi veya laparoskopik yöntemler kullanılarak onarım yapılır. Acil vakalarda boğulmuş herni varsa boğulmuş bölümün cerrahi olarak çıkarılması gerekir.
Herniyi tedavi etmenin tek yolu cerrahidir. Cerrahisiz tedavi yöntemi yoktur fakat ağrının azaltılması amacıyla ilaç tedavisi yapılabilir.
Herninin cerrahi tedavisinde iki yöntem kullanılır:
-
Açık cerrahi: Bu yöntemde kesi yapılarak karın boşluğu açılır ve herni tamiri yapılır.
-
Laparoskopik cerrahi: Bu yöntemde küçük kesiler açılarak içine laparoskop adı verilen aletle onarım yapılır.
-
Acil cerrahi: Boğulmuş herni varsa acil cerrahi gerekebilir.
-
Fıtık korsesi: Korse fıtığın büyümesini engelleyebilir ancak tedavi değildir.
-
Ağrı kesiciler: Ağrıyı azaltmak için ilaç tedavisi yapılabilir fakat bu tedavi yöntemi kesin çözüm değildir.