Ağrı, ciddi ve yaşamı tehdit eden bir durumdur. Ağrı ile ilgili hemşirelik tanıları ve hemşirelik süreçleri bu tanıların belirlenmesi ve hemşirelik müdahaleleri ile planlanmasını içerir. Bu yazımızda ağrı ile ilgili hemşirelik tanıları hakkında bilgiler verilecektir.
Ağrı, bedensel veya duygusal olarak hoş olmayan bir his veya his olarak tanımlanmaktadır. Ağrı, özellikle akut olanı, kişinin günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmesine engel olacak kadar şiddetli olabilir. Ağrı tanısı alan kişiler psikolojik olarak da etkilendikleri için ağrı ile ilgili hemşirelik tanıları ve hemşirelik süreci önemlidir.
Yaşamsal önemi olan ağrı; yaralanma, enfeksiyon, inflamasyon, kanser, cerrahi ve kronik hastalıklar gibi pek çok nedene bağlı ortaya çıkabilmektedir. Hemşirelerin ağrıyı değerlendirmeye alarak planladıkları hemşirelik müdahaleleri ile ağrıyı azaltmaya yönelik girişimlerde bulunması sürecin en önemli adımını oluşturmaktadır. Hemşirelik tanıları ile planlanan bu sürecin başarıyla tamamlanması sonucunda ise bireylerin yaşam kalitelerinin artması beklenmektedir.
Ağrı ile İlgili Hemşirelik Tanıları
Ağrı ile ilgili hemşirelik tanıları şu şekilde sıralanabilir:
- NANDA-I 2021-2023 Yayınında yer alan “Ağrı Algısında Artış” hemşirelik tanısı
- NANDA-I 2021-2023 Yayınında yer alan “Ağrı İle İlişkili Fonksiyonel Engellilik” hemşirelik tanısı
- NANDA-I 2021-2023 Yayınında yer alan “Ağrıya Bağlı Uyku Bozukluğu” hemşirelik tanısı
- NANDA-I 2021-2023 Yayınında yer alan “Ağrı İle İlişkili Anksiyete” hemşirelik tanısı
- NANDA-I 2021-2023 Yayınında yer alan “Ağrı İle İlişkili Bilgi Eksikliği” hemşirelik tanısı
- NANDA-I 2021-2023 Yayınında yer alan “Ağrı Korkusu” hemşirelik tanısı
Ağrı Algısında Artış
Belirtiler: Önceki deneyimlere göre daha yoğun ağrı, daha önceki deneyimlere göre daha uzun süre devam eden ağrı, ağrının süresindeki değişiklikler (daha uzun ya da daha kısa sürdüğü), ağrının lokalizasyonundaki değişiklikler (daha önce olmadığı yerlerde de hissedilmeye başlanması), ağrının günlük aktiviteleri üzerindeki etkisi (ağrının işlevselliği ne kadar etkilediği).
Müdahale Planları:
- Bireyin duyduğu ağrının nedenlerini anlamak ve değerlendirmek.
- Ağrının karakteristik özelliklerini değerlendirmek.
- Ağrının neden olduğu işlevsellikteki değişiklikleri değerlendirmek.
- Bireyi ağrı yönetimi konusunda eğitmek.
- Bireyin ağrısını kendi kullandığı ölçekle değerlendirmesine yardımcı olmak.
- Ağrının psikolojik boyutunu değerlendirmek.
- Ağrıyı azaltmaya yönelik farmakolojik girişimlerde bulunmak.
- Ağrının lokalizasyonuna göre pozisyon önerilerinde bulunmak.
- Ağrıyı azaltmaya yönelik fiziksel tedavi yöntemleri önermek (sıcak/soğuk uygulamalar vb.).
- Bireyin nefes alıp verişini düzenlemesine yardımcı olmak.
- Bireyin kan basıncını ve nabzını dikkate alarak gevşeme egzersizleri yapmasına yardımcı olmak.
- Bireyi dikkatini dağıtacak aktiviteler yapmaya yönlendirmek (müzik dinlemek, kitap okumak vb.).
- Bireyi rahatlatacak ortamdaki gürültü ve ışık gibi uyaranları azaltmak/ortadan kaldırmak.
Ağrı İle İlişkili Fonksiyonel Engellilik
Tanım: Ağrı nedeniyle temel günlük yaşam aktivitelerinin (yemek yeme, giyinme, banyo yapma vb.) yerine getirilmesinde yaşanan zorluk ya da yetersizlik.
İlişkili Faktörler: Kanser, koroner arter hastalığı, sırt ve bel ağrıları, fibromyalji, osteoartrit, multipl skleroz, depresyon, anksiyete.
Belirtiler: Ağrı nedeniyle banyo yapmada zorluk çekme, yemek yemede zorlanma, giyinme gibi temel günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmede yaşanan güçlükler.
Müdahale Planları:
- Bireyin yaşadığı işlevsellikteki kaybın nedenlerini anlamak.
- Ağrının neden olduğu işlevsellik kaybını değerlendirmek.
- Zorluk yaşanan aktiviteleri belirlemek.
- Bireyi yaşadığı zorluğun üstesinden gelmesi için cesaretlendirmek.
- Bireye temel günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmesi için yardım etmek.
- Bireyin aktivite seviyesini artırması için motivasyonunu yükseltmek.
- Ağrıyı azaltmaya yönelik farmakolojik girişimlerde bulunmak.
- Ağrıyı azaltmaya yönelik non-farmakolojik yöntemleri önermek.
- Gerekirse fizyoterapi ve rehabilitasyon uzmanlarından yardım istemek.
Ağrıya Bağlı Uyku Bozukluğu
Tanım: Ağrı nedeniyle uykuya dalamama ya da uykuyu sürdürememe durumları.
İlişkili Faktörler: Kanser, koroner arter hastalığı, sırt ve bel ağrıları, fibromyalji, osteoartrit, multipl skleroz, depresyon ve anksiyete.
Belirtiler: Uykuya dalamama, uyku sırasında sık sık uyanma, uykuyu tam olarak alamama.
Müdahale Planları:
- Bireye uyku hijyeni hakkında bilgi vermek.
- Ağrıyı azaltmaya yönelik farmakolojik girişimlerde bulunmak.
- Bireyin ağrısını kendi kullandığı ölçekle değerlendirmesine yardımcı olmak.
- Bireyi ağrı yönetimi konusunda eğitmek.
Ağrı İle İlişkili Anksiyete
Tanım: Ağrı nedeniyle geleceğe dair belirsizlik ve endişe duygusu.
İlişkili Faktörler: Kanser, koroner arter hastalığı, sırt ve bel ağrıları, fibromyalji, osteoartrit, multipl skleroz.
Belirtiler: Ağrı nedeniyle duyulan endişe ve belirsizlik.
Müdahale Planları:
- Bireyin endişe ve kaygı duymasının nedenlerini anlamak.
- Ağrıyı azaltmaya yönelik farmakolojik girişimlerde bulunmak.
- Bireyi kaygıdan uzaklaştıracak aktiviteler yapmaya yönlendirmek (müzik dinlemek, kitap okumak vb.).
- Bireyi nefes egzersizleri gibi gevşeme tekniklerini uygulamaya yönlendirmek.
- Ağrının psikolojik boyutunu değerlendirmek ve gerekirse psikiyatri desteği almak.
Ağrı ile İlişkili Bilgi Eksikliği
Tanım: Bireyin mevcut ağrısı ve olası yan etkileri hakkında yeterince bilgiye sahip olmaması durumu.
İlişkili Faktörler: Kanser, koroner arter hastalığı, sırt ve bel ağrıları, fibromyalji, osteoartrit, multipl skleroz.
Belirtiler: Bireyin mevcut ağrısı ve olası yan etkileri hakkında sahip olduğu sınırlı bilgi.
Müdahale Planları:
- Bireye ağrının nedenleri hakkında bilgi vermek.
- Ağrının neden olduğu yan etkiler hakkında bilgi vermek.
- Ağrıyı yönetmek için kullanılacak ilaçlar hakkında bilgi vermek.
- Ağrıyı azaltmaya yönelik farmakolojik girişimlerde bulunmak.
- Bireyi ağrı yönetimi konusunda eğitmek ve sorularını yanıtlamak.
Ağrı Korkusu
Tanım: Bireyin yaşadığı ya da yaşayacağı ağrı ile ilgili duyduğu yoğun endişe ve kaygı.
İlişkili Faktörler: Kanser, koroner arter hastalığı, sırt ve bel ağrıları, fibromyalji, osteoartrit, multipl skleroz.
Belirtiler: Mevcut ya da ileride ortaya çıkacak olan ağrı hakkında yoğun endişe ve korku hissetme.
Müdahale Planları:
- Bireye korkusunun nedenlerini anlamak ve bu duyguyu yönetebilmesi için teknikler öğretmek.
- Ağrının psikolojik boyutunu değerlendirmek ve gerekirse psikiyatri desteği almak.
- Ağrıyı azaltmaya yönelik farmakolojik girişimlerde bulunmak.