Ağrı kesici ilaçlar, vücuttaki çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan ağrıları hafifletmek veya dindirmek amacıyla kullanılan ilaçlardır. Baş ağrısından diş ağrısına, kas ağrısından adet ağrısına kadar birçok farklı ağrı türü için kullanılırlar. Bu ilaçlar genellikle reçetesiz temin edilebilir ve ev ilaç kabinlerinin vazgeçilmez parçalarındandır. Ancak bu ilaçların hangi amaçla, ne dozda ve ne sıklıkta kullanılması gerektiği konusunda bilgi sahibi olmak son derece önemlidir.
Ağrı Kesiciler Ne Ağrılara İyi Gelir?
Ağrı kesici ilaçlar, başta baş ağrısı, migren, diş ağrısı, kas ve eklem ağrısı, adet ağrısı, soğuk algınlığı ve grip ağrıları ile hafif ve orta şiddetteki ağrıları dindirmek için kullanılır. Ayrıca ateş düşürücü özellikleri sayesinde hafif ve orta dereceli ateşin seyrinde de fayda sağlayabilirler. Ağrı kesicilerin etkinliği ve hangi ağrı türüne iyi geldiği, ilaçların içeriklerine ve etki mekanizmalarına bağlı olarak değişiklik gösterir.
Ağrı Kesiciler Hangi Tür Ağrılara Etkili Olur?
Ağrı kesici ilaçlar, başta olmak üzere birçok farklı ağrı türünde etkilidir. İlgili ilaç grubunun etki mekanizmasını ve hangi tür ağrılara yönelik kullanıldığını anlamak önemlidir. İşte yaygın olarak kullanılan ağrı kesici türleri ve etki alanları:
- Parasetemol: Hafif ile orta şiddetteki baş ağrıları, migren, diş ağrısı, kas ve eklem ağrıları, ateşin düşürülmesi.
- Asetilsalisilik asit: Hafif ile orta şiddetteki ağrılar (baş ağrısı, diş ağrısı, kas ve eklem ağrıları) ve ateşin düşürülmesi.
- İbuprofen: Hafif ile orta şiddetteki ağrılar (baş ağrısı, diş ağrısı, kas ve eklem ağrıları) ile iltihaplanma ve ateşin kontrolü.
- Naproksen: Kas ve eklem ağrıları, adet ağrısı ile iltihaplanma ve ateşin kontrolü.
- Diklofenak: Orta şiddetteki ağrılar (kas ve eklem ağrıları, adet ağrısı) ile iltihaplanma ve ateşin kontrolü.
- Ketoprofen: Orta şiddetteki ağrılar (baş ağrısı, diş ağrısı, kas ve eklem ağrıları) ile iltihaplanma ve ateşin kontrolü.
- Piroksikam: Ağrılı iltihaplı romatizmal hastalıkların tedavisi.
- Metamizol sodyum: Şiddetli ağrı durumlarında (örneğin kanser ağrısı) veya diğer ağrı kesicilerin yetersiz kaldığı vakalarda kullanılır.
Özetle, ağrı kesiciler çeşitli hafif ile orta şiddetteki ağrı türlerinde etkilidir ancak şiddetli veya kronik ağrı durumlarında doktor önerisi olmadan kullanılmamalıdır.
Ağrı Kesici İlaçlar Kaç Saatte Etki Eder?
Ağrı kesici ilaçların etki süreleri ve başlangıçları ilaç türüne göre farklılık gösterir:
- Parasetemol ve ibuprofen: Ağırlıklı olarak hafif ile orta şiddetteki baş ağrıları, migren, diş ağrısı gibi durumlarda tercih edilirler. Bu ilaçlar genellikle alındıktan sonra yaklaşık 30-60 dakikalık bir sürede etki göstermeye başlarlar.
- Asetilsalisilik asit: Parasetemol kadar hızlı etki etmeyebilir; yaklaşık 1-3 saat içinde etkisini gösterir.
- Naproksen: Ağrı şiddetine bağlı olarak 1-2 saat içinde etki göstermeye başlar.
- Diklofenak: Alındıktan sonra yaklaşık 1-2 saat içinde etkisini göstermeye başlar ve 8-12 saat arası sürede etki edebilir.
- Ketoprofen: Ağırlıklı olarak romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan bu ilaç da 1-2 saat içinde etki göstermeye başlar.
- Piroksikam: Ağrılı iltihaplı romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan piroksikamın etkisi daha yavaş ortaya çıkar; 24 saat gibi bir sürede tam etki gösterir.
- Metamizol sodyum: Şiddetli ağrı durumlarında kullanılan bu ilaç da 1-2 saat içinde etki göstermeye başlar.
Dolayısıyla, ilaçların ne kadar sürede etki etmeye başladıkları ve ne kadar süreyle etkilerini sürdürdükleri değişkenlik gösterebilir. Ağrı kesicilerin kullanımında doza bağlı olarak farklı salınım süreleri de olabilir.
Ağrı Kesici İlaçlar Ne Kadar Süreyle Kullanılabilir?
Ağrı kesici ilaçların kullanım süresi, ilacın türüne, doza, kullanım amacına ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir.
- Hafif-orta şiddetteki akut ağrı durumlarında:
Parasetemol, asetik asit ve ibuprofen gibi ilaçlar genellikle günde 3-4 kez gerekli olduğunda alınabilir. Bu tür ilaçlarda önerilen maksimum doza dikkat edilmesi önemlidir; aşırı kullanım karaciğer veya böbrek hasarına yol açabilir. - Diklofenak:
Orta şiddetteki ağrılar için sıklıkla tercih edilen diklofenakın ise 3 günden fazla kullanılmaması önerilir. Daha uzun süreli kullanımında mide-bağırsak sistemi veya kardiyovasküler sistemle ilgili problemler yaşanabilir. - Naproksen:
Hafif-orta şiddetteki ağrılar için kullanılan naproksen de benzer şekilde 3 günden fazla kullanılmamalıdır. - Piroksikam:
Ağrılı iltihaplı romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan piroksikamın ise en az bir hafta kullanılması gerekir. - Metamizol sodyum:
Şiddetli ağrı durumlarında kullanılan metamizolün de 3-5 günden fazla kullanılmaması önerilir.
Ağrı kesicilerin kullanım süresi sınırlıdır çünkü uzun süreli kullanımında ciddi yan etkiler ortaya çıkabilir. Bu nedenle bu ilaçları düzenli kullanmanız gerekiyorsa mutlaka bir doktora danışmanız ve önerilerine göre hareket etmeniz önemlidir.
Ağrı Kesici İlaçlar Reçetesiz Alınabilir mi?
Tıbbi gereksinim olması durumunda reçetesiz satışı yapılan yaygın ağrı kesici ilaçlar bulunmaktadır. Ancak diklofenak isimli ilaç reçeteli bir ilaçtır; eczanelerden yalnızca reçete ile temin edilebilir.
- Reçetesiz alınabilen ağrı kesiciler:
– Parasetemol (Aferin), asetik asit (Aspor), ibuprofen (İbufen), naproksen (Naproxen), metamizol sodyum (Novalgine)
- Reçeteli alınması gereken ilaçlar:
– Diklofenak (Voltaren) ve piroksikam (Piroksikam)
Ağrı Kesici İlaçların Yan Etkileri Nelerdir?
Ağrı kesici ilaçların en çok tercih edilen grubu non-steroid anti-inflamatuar ilaçlardır (NSAID). Bu ilaçların mide-bağırsak sisteminde yan etkilere neden olma olasılığı yüksektir. NSAID’lerin mide koruyucu mekanizmalar üzerinde olumsuz etkileri olduğu için mide ülseri ya da gastrit gibi sorunlara yol açabilirler. Ayrıca uzun süre kullanımları halinde böbrek fonksiyonlarını da olumsuz etkileyebilirler.
- Asetiksalisilik asit (aspirin):
– Belirtilen mide-bağırsak yan etkilerine ek olarak kansızlık (anemi), karaciğer hasarı, tinnitus (kulakta çınlama) gibi yan etkilere de yol açabilir.
– Uzun süre kullanımı mide-bağırsak sisteminde ülserlere, kanamalara; böbrek fonksiyonlarında bozulmaya yol açabilir.
– İbuprofenle benzer yan etkilere sahip olup mide-bağırsak sisteminde aşırı duyarlılığı olan kişiler tarafından dikkatle kullanılmalıdır.
– Mide-bağırsak sisteminde yan etkilere ilave olarak karaciğer fonksiyonlarını da olumsuz etkileyebilir.
– Mide-bağırsak sistemi yan etkilerine ek olarak ciltte döküntü oluşumu, karaciğer fonksiyonlarında bozulma gibi yan etkilere de neden olabilir.
– Bu ilacın kanındaki beyaz hücre miktarını azaltarak bağışıklık sistemini zayıflatma riski bulunmaktadır.
Ağrı Kesici İlaç Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Ağrı kesici ilaçların kullanımı esnasında dikkat edilmesi gereken hususlar şöyledir:
- Ağrı kesici ilaçların kullanım amacı yalnızca ağrı dindirmek olmalıdır; soğuk algınlığı veya grip semptomlarını hafifletmek için kullanılmamalıdır.
- Ağrı kesicilerin düşük dozda başlayarak, etkili doza kadar yükseltilmesi gerekmektedir. Bu sayede hem istenmeyen yan etkilerin riski azalır hem de vücudun ilaca aşırı alışkanlık kazanma ihtimali düşer.
- Ağrı kesici ilaçlarla birlikte belli aralıklarla doz aşımına uğramadan alınabilecek en düşük dozu, mümkünse günde haftada üç defadan fazla tüketmemek gerekmektedir.
- Ağrı kesicilerin kullanım süresi belli bir haftayla sınırlıdır; özellikle hekim önerisi olmadan uzun süre kullanılmamalıdır.
- Ağrı kesici ilaçlardan biri ya da birkaçı kullanılırken diyabetik aspirin ya da koruyucu aspirin, böbrek koruyucular yani siklooksigenaz inhibitörleri (cox-2), antihipertansif grup ilaçlardan herhangi biri ya da kortizon türevlerinden herhangi biri alınıyorsa hekime bu durum bildirilmelidir.
Ağrı Kesicilerin Etkisini Arttırmak Mümkün Mü?
Ağrı kesici ilaçların etkinliği birçok faktöre bağlıdır; bu faktörler arasında ilacın türü, dozu, kullanım şekli, kişinin metabolizması ve bağışıklık sistemi gibi unsurlar yer alır.
- Ağrı kesici etkinliğini artırmaya yardımcı olabilecek yöntemler:
– İlacı hekimin önerdiği şekilde düzenli olarak kullanmak
– Yeterli sıvı alımını sağlamak
– Yeterli beslenmeyi sağlamak
– Uykusuzluğun giderilmesi
– Stresten uzak durmaya çalışmak
– Kafein içeren bir şeyler içmek
– Ağrının olduğu bölgeyi dinlendirmek
– Ağrının olduğu bölgeyi sıcak/soğuk kompres uygulayarak rahatlatmak
– Hekimin önerisi doğrultusunda masaj yaptırmak ya da fizik tedaviye gitmek
– yoga gibi rahatlatıcı egzersizlere katılmak
– Hekime danışarak gevşeme tekniklerini öğrenip uygulamak
– Hekime danışarak akupunktur tedavisi görüp ilgili noktaların uyarılmasını sağlamak şeklindedir.
Ağrı Kesici Kullanımı Alışkanlık Yapar mı?
Ağrı kesici ilaçların içerdikleri bileşenlere bağlı olarak alışkanlık yapma potansiyeli değişiklik gösterir.
- Aspirin ve asetaminofen (parasetemol):
– Bu iki ilaç bağımlılık yapmaz ancak aşırı miktarda tüketilmeleri karaciğer veya böbrek hasarına yol açabilir.
– Opioid türü analjeziklerle karşılaştırıldığında bağımlılık yapma riski düşüktür ancak yine de aşırı kullanımı bağımlılık yaratabilir.
– Bu iki madde hafif-orta şiddetteki ağrılar için reçetesiz olarak da temin edilebilir ancak bağımlılık potansiyeli yüksektir. Dolayısıyla bu maddeleri içeren ilaçların hekim önerisi olmadan uzun süre kullanılması bağımlılık riskini artıracağından dikkat edilmelidir.