Ağrı kesiciler, başta baş ağrısı olmak üzere çeşitli ağrılara neden olan durumlarda kullanılan ilaçlardır. Ağrı kesici ilaçların kullanımı yaygındır ancak bu ilaçların hangi durumlarda kullanılması gerektiği ve kullanırken dikkat edilmesi gerekenler hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir.
Ağrı kesici ilaçlar, reçetesiz temin edilebilen yaygın ilaçlardır. Bu nedenle kişiler kendileri için en kuvvetli ağrı kesici ilaç hangisiyse onu almayı tercih edebilirler. Ancak bu durum sağlık açısından tehlikeli olabilir. Çünkü ağrı kesiciler, özellikle yüksek dozda kullanıldığında vücuda zarar verebilirler. Bu nedenle ağrı kesici ilaçlardan en iyi sonucu alabilmek için mutlaka bir sağlık uzmanına danışılması gereklidir.
Ağrı Kesici İlaç Nedir?
Ağrı kesici ilaçlar, içerdikleri etken maddeler sayesinde vücuttaki ağrı reseptörlerinin uyarılmasını engelleyen ve/veya beyne giden ağrı sinyallerini bloklayan ilaçlardır. Bu sayede kişilerde oluşan ağrının şiddeti azalır ve ağrı hissi ortadan kalkar.
Ağrı kesicilerin yanı sıra ateş düşürücü özellikleri de bulunabilir. Dolayısıyla bu ilaçlar hafif veya orta şiddetteki ateşi düşürmek için de kullanılabilir.
Ağrı Kesici İlaçlar Nasıl Çalışır?
Beyinde ve omurilikte ağrı sinyallerinin iletilmesini engelleyerek çalışan ağrı kesiciler, vücuttaki iskelet kaslarının gevşemesine de yardımcı olurlar. Bazı ağır yaralanmalarda ya da cerrahi sonrasında oluşan şiddetli ağrılarda ise sinirleri uyararak beyine ileten ağrı sinyallerinin iletim hızını azaltarak ağrı hissini engellerler.
Ağrı kesicilerin beyne etki mekanizması farklılık göster. Bazı ağrı kesiciler beyin reseptörlerine bağlanarak ağrı hissini azaltırken bazıları ise etki alanlarını değiştirmeye yarayan ve dolaylı yoldan etki gösteren ağrı kesicilerdir.
Ağrı Kesiciler Hangi Tür Ağrılarda Etkilidir?
Ağrı kesici ilaçlar, aşağıdaki maddelerde yer alan durumlar başta olmak üzere birçok durumda etkili olan ilaçlardır:
- Baş ağrısı
- Dişi ağrısı
- Kas ağrısı
- Eklem ağrısı
- Artrit
- Yaralanma sonucu oluşan ağrılar
- Şiddetli adet ağrısı
- Sırt ağrısı
- Fibromiyalji
- Sinüs baş ağrısı
- Soğuk algınlığına bağlı vücut ağrıları
- Başlık adı altında yer alan çeşitli durumlarda ortaya çıkan şiddetli ve dayanılmaz ağrılar
Ağrı Kesici Türleri Nelerdir?
Ağrı kesici türleri, etki mekanizmalarına ve içeriklerindeki etken maddelere göre iki ana gruba ayrılır: Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ) ve opioidler.
NSAİİ grubundaki ağrı kesiciler
NSAİİ grubu ağrı kesiciler, vücutta bulunan ve iltihaba neden olan enzimlerin üretimini engelleyerek çalışırlar. NSAİİ grubu ilaçların etkileri genellikle opioidlere göre daha sınırlıdır. NSAİİ grubundaki ilaçlara örnek olarak aşağıdaki maddelerde yer alan ilaçlar verilebilir:
- Aspirin
- İbuprofen
- Naproksen sodyum
- Diklofenak sodyum
Opioid içeren ağrı kesiciler
Opioid içeren ağrı kesiciler ise beyin ve omurilikteki opioid reseptörlerine bağlanarak çalışan analjeziklerdir. Opioidlerin etkisi NSAİİ’lere göre daha geniştir. Opioid içeren ağrı kesici ilaçlara örnek olarak aşağıdaki maddelerde yer alan ilaçlar gösterilebilir:
- Kodein
- Hidrokodon
- Oksikodon
- Fentanil
- Tramadol
En Kuvvetli Ağrı Kesici İlaç Hangisidir?
Dünyada yaygın olarak kullanılan ve bilinen ağırlıklı olarak opioid grupta yer alan en kuvvetli ağrı kesici ilaç Oksikodondur. Oksikodon hidroklorür ağız yoluyla alınabilen bir ilaçtır ve tüm dünyada yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Ağırlıklı olarak kanser hastalarının kullanımına açık olan güçlü opioidler arasında yer alan morfin de Oksikodon ile benzer özellikler gösterir. Bu iki ilaç da reçete ile temin edilebilen ve bağımlılık yapma ihtimali yüksek olan ilaçlardır.
Ağrı kesici ilaçların kuvvetlilik dereceleri ölçülenim sistemine göre değişiklik gösterebilir. WHO tarafından oluşturulan pain ladder adı verilen ölçenim sistemine göre en kuvvetli ağrı kesiciler Oksikodon ve Morfindir. Bu iki ilaca ek olarak Palyon isimli ilaçta pain ladder sisteminde yer alır ve yine oldukça güçlü bir ağrı kesici olarak bilinir.
Ağrı Kesici İlaç Yan Etkileri Nelerdir?
Aşağıdaki maddelerde yer alan yan etkiler, sık görülen yanı etkiler arasında sayılabilir:
- Mide bulantısı
- Kusma
- Kabızlık
- Baş dönmesi
- Kilo artışı
Aşağıdaki maddelerde yer alan yan etkiler ise daha az görülür:
- Alerjik reaksiyon
- Bilinç bulanıklığı
- Deri döküntüsü
- Ateş
- Ürtiker
- Kan basıncında düşüş
- Kan şekeri seviyesinde artış
Daha ciddi yan etkiler arasında ise şunlar sayılabilir:
- Bağımlılık gelişmesi
- Ağrının daha da şiddetlenmesi
Ağrı Kesici Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Aşağıdaki maddelerde yer alan durumlardan biri ya da birkaçı söz konusuysa ağrı kesici kullanımı mutlaka bir sağlık uzmanına danışarak gerçekleşmelidir:
- Hamilelik dönemi
- Süt verme dönemi
- Cerntrally acting drugs olarak adlandırılan uyuşturucu sınıfı maddelerin kullanımı
- Astım hastalığı
- Mide ülseri
- Böbrek hastalığı
- Lupus hastalığı
- Karaciğer hastalığı
Ağrı kesici kullanımı konusunda dikkat edilmesi gereken diğer unsurlar ise aşağıdaki gibidir:
- Şiddetli ve dayanılmaz olduğu düşünülen ağrılarda sadece ağrı kesici kullanmak yeterli olmayabilir. Bu nedenle bu tarz durumlarda mutlaka sağlık uzmanına danışarak tedavi planlaması yapılmalıdır.
- Ağrı kesiciler, reçetesiz alınabilen yaygın ilaçlardır ancak yine de doktor tavsiyesi olmadan uzun süre kullanılmamalıdır.
- Ağrı kesicilerin uzun süre kullanımı mide, karaciğer ve böbreklerde hasara neden olabilir. Ayrıca bu durum bağımlılıkla sonuçlanabilir.
- Diş ağrısına neyse o ilacını geç al, geç almayı düşünüyorsan da ne ilacı geç al! Ağrı kesicileri zamana yayarak almak, sürekli almaktan çok daha etkilidir.