Ayak boşluğu, ayağın topuğa ve parmaklara giden kavisli kısmıdır. Bu bölümde yaşanan ağrılar; kas, sinir, tendon, bağ veya eklem yaralanmaları, ayak boşluğu ağrısına neden olan çeşitli koşullar ve durumlar nedeniyle oluşabilmektedir. Burada oluşan ağrılar, ayakta uzun süre durma, fazla koşma, fazla yürüme, fazla oturma gibi uzun süre tekrarlayan hareketler sonucunda oluşabilmektedir. Ayak boşluğu ağrısı genellikle dinlendikten sonra kaybolur.
Ayak Boşluğu Nedir?
Ayak boşluğu, ayağın topuk ile parmakları birbirinden ayıran kavisli bölümdür ve ayakta durma, yürüme, koşma gibi faaliyetler sırasında yere gelen kuvvetlerin vücut ağırlığı ile dağıtılmasını sağlar. Doğru ayakkabı seçimi ve ayak sağlığı; ayak boşluğunun düzgün çalışabilmesi, dolayısı ile vücut dengesi ve ayak sağlığı açısından son derece önemlidir.
Ayak Boşluğu Neden Ağrır?
Ayak boşluğunun ağrımasına neden olabilecek durumlar şu şekildedir:
- Ayakta uzun süre durmak
- Uzun mesafe koşmak
- Uzun süreli oturmak
- Zayıf ayakkabı desteği
- Ayağı destekleyen kaslarda zayıflık
- Fazla kilolu olmak
- Buna benzer tekrarlayan aktiviteler
- Yaralanmalar
- Artrit gibi eklem rahatsızlıkları
- Diyabet gibi kronik hastalıklar
Ayak boşluğunda oluşan ağrıların büyük bir kısmı, klasik düz taban veya yüksek ayak kemeri gibi deformitelerle ilişkili olmamakta olup, ayağı destekleyen kasların zayıflaması ve ayakkabı desteğinin yetersiz olması nedeniyle görülebilmektedir. Bu durum, ayağın doğallığını kaybetmesine ve ayakta durma, yürüme gibi aktivitelerde işlev bozukluğuna neden olabilmektedir.
Ayrıca ayakta yaralanma hikayesi bulunan bireylerde ayak boşluğu bölgesinde lokal hassasiyet oluşabilmekte ve bu durum da ayak boşluğu ağrısına neden olabilmektedir. Ayak boşluğunun düz tabanlık gibi deformitelerle ilişkili olarak ağrıması ise daha farklı bir mekanizmaya işaret etmektedir ve düz tabanlığın tedavi edilmesi gerekmektedir.
Düz Tabanlık
Düz tabanlık; ayak tabanının, topukla parmaklar arasındaki mesafeyi tanımlayan lateral (yan) görünümdeki kemer yüksekliğinin azalması veya kaybolmasıdır. Düz tabanlığın birçok tipi vardır. Bazı bireylerde düz tabanlık herhangi bir belirtiye neden olmazken, bazılarında topuk dikeni, plantar fasiit, tibial torsi, diz ağrıları gibi belirtiler görülebilir. Düz tabanlığın tedavi edilmemesi ilerleyen dönemlerde osteoartrit (eklem kireçlenmesi), tendon iltihabı (tendinit) veya burkulmalar gibi problemlerle karşılaşma riskini artırmaktadır.
Yüksek Ayak Kemeri
Yüksek ayak kemeri, düz tabanlığın tam zıttıdır ve yine lateral görünümdeki kemer yüksekliğinin artmasıyla karakterizedir. Yüksek ayak kemeri olan bireylerde genellikle ayak boşluğu ağrısı ve topuk ağrısı gibi bulgular ortaya çıkabilmektedir.
Ayak Boşluğu Ağrısına Ne İyi Gelir?
Ayak boşluğu ağrısını hafifletmek için uygulanabilecek yöntemler şu şekildedir:
- Dinlenme
- Buz uygulaması
- Ağrı kesiciler
- Esneme egzersizleri
- Güçlendirme egzersizleri
- Uygun ayakkabılar
Ayak boşluğu ağrısına iyi gelen yöntemler şöyledir:
Dinlenme: Tekrarlayan aktivitelerin azaltılması veya dinlenme yoluyla ayak boşluğu ağrısı hafifletilebilmektedir.
Buz Uygulaması: Ayakta buz uygulaması yapmak; şişliği azaltmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. Buz torbasını doğrudan cilde uygulamaktan kaçınılmalı ve buz uygulaması her seferinde en fazla 20 dakika yapılmalıdır.
Ağrı Kesiciler: Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID) içeren ağrı kesicilerin kullanımı; ayaktaki iltihaplanmayı azaltmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. Ancak ilaçların kullanımı mutlaka bir sağlık profesyoneli tarafından önerilmelidir.
Esneme Egzersizleri: Ayak boşluğu bölgesindeki kasların esnetilmesine yönelik yapılan egzersizler; kasların esnekliğini artırarak ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. Örneğin, topukları yere sabitlerken parmakları yukarı kaldırarak bacaklarda gerilme hissedene kadar beklenilmesi gibi basit esneme hareketleri faydalı olabilmektedir.
Güçlendirme Egzersizleri: Ayak boşluğunu destekleyen kasların güçlendirilmesine yönelik egzersizler; ayak boşluğu ağrısını hafifletmeye ve tekrarlayan yaralanmaların önüne geçirmeye yardımcı olabilmektedir. Örneğin, parmak uçlarında yürümek veya topukları yerden kaldırmadan parmaklara doğru yaslanmak gibi egzersizler uygulanabilmektedir. Ancak bu egzersizlerin bireye uygun olup olmadığının bir uzmana danışılarak belirlenilmesi gerekmektedir.
Uygun Ayakkabılar: Ayak boşluğu ağrısını hafifletmek için uygun destek sağlayan ve rahat olan ayakkabıların giyilmesi oldukça önemlidir. Yetersiz destek sağlayan veya dar olan ayakkabılar; ayak boşluğu ağrısını artırabilmektedir. Özellikle topuk yüksekliği 4 cm’den fazla olmayan ve geniş burun kısmına sahip ayakkabılar tercih edilmelidir.
Ayak Boşluğu Ağrısı Nasıl Geçer?
Ayak boşluğu ağrısının geçmesi için şu önlemler alınabilmektedir:
- Ayağın dinlendirilmesi
- Buz uygulaması yapılması
- Ağrı kesici ilaçların kullanılması
- Ayak kaslarını esnetmek için egzersiz yapılması
- Ayak kaslarını güçlendirmek için egzersiz yapılması
- Destekleyici özellikteki uygun ayakkabıların giyilmesi
Ayak boşluğu ağrısını geçirmek için:
- Ayağın dinlendirilmesi gerekmektedir. Özellikle uzun süre ayakta kalan veya aşırı kullanılan ayağın dinlendirilmesi ağrının hafiflemesine yardımcı olacaktır.
- Buz uygulaması yapmak; şişliği azaltmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. Buz torbasını doğrudan cilde uygulamaktan kaçınılmalı ve buz uygulaması her seferinde en fazla 20 dakika yapılmalıdır.
- Ağrı kesici olarak; nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID) içeren ilaçlar kullanılabilmektedir. Ancak ilaçların kullanım dozu ve süresi mutlaka bir sağlık profesyoneli tarafından önerilmelidir.
- Ayak kaslarını esnetmek için yoga veya pilates gibi ek derslere katılın ya da evde kendiniz yapabilirsiniz. Örneğin, topukları yere sabitlerken parmakları yukarı kaldırarak bacaklarda gerilme hissedene kadar beklenilmesi veya bacakların esnetilmesi için kapı aralığa konulup parmak uçlarıyla kapının üst kenarına ulaşmaya çalışılması faydalı olabilmektedir.
- Ayak kaslarını güçlendirmek için parmak uçlarında yürümek veya topukları yerden kaldırmadan parmaklara doğru yaslanmak gibi egzersizler uygulanabilmektedir. Ancak bu egzersizlerin bireye uygun olup olmadığının bir uzmana danışılarak belirlenilmesi gerekmektedir.
- Ayak sağlığını korumak için uygun destek sağlayan ve rahat olan ayakkabıların giyilmesi oldukça önemlidir. Özellikle topuk yüksekliği 4 cm’den fazla olmayan ve geniş burun kısmına sahip ayakkabılar tercih edilmelidir.
Ayak Boşluğu Ağrısı Belirtileri Nelerdir?
Ayak boşluğu ağrısı belirtileri genel olarak şu şekildedir:
- Ayak boşluğunda ağrı hissedilmesi
- Ağrının dinlendikten sonra geçtiği
- Ağrının koşma, yürüme veya uzun süre ayakta kalma gibi aktiviteler yapıldıktan sonra ortaya çıktığı
- Ağrı ile birlikte şişlik veya morluk oluşumu
Ayak boşluğu ağrısı semptomları şöyledir:
- Ayak boşluğunda ortaya çıkan ağrı
- Ağrının dinlendikten sonra kaybolması
- Ağrının koşma, yürüme veya uzun süre ayakta kaldıktan sonra oluşması
- Ağrı ile birlikte görülebilen şişlik veya morluk
Semptomların şiddeti; yaralanmanın türüne ve vücudun nasıl tepki verdiğine göre değişebilmektedir.
Ayak Boşluğu Ağrısı Tanısı Nasıl Konulur?
Ayak boşluğu ağrısının tanısı için öncelikle ayrıntılı bir sağlık öyküsü alınması ve fiziksel muayene yapılması gerekmektedir. Bu süreçte uzman doktor; semptomların ortaya çıkış zamanını, hangi aktivitelerle birlikte şiddetlendiğini, hangi ilaçların kullanıldığını ve tıbbi geçmişi sorgulayarak değerlendirme yapmaktadır. Gerek duyulması halinde tanı amaçlı aşağıdaki testler uygulanabilmektedir:
- X-ışını: X-ışını; kemiklerin görünmesini sağlayarak kırıkların, çıkıkların, deformitelerin veya diğer kemik problemlerinin tespit edilmesine yardımcı olmaktadır.
- MRI: MRI; yumuşak dokuların detaylı görüntülerini sağlayarak kasların, bağların, tendonların ve sinirlerin incelenmesine olanak tanımaktadır. Yaralanma durumunda; etkilenen dokuların veya yapıların belirlenmesi amacıyla MRI isteği olabilmektedir.
- Doppler ultrason: Ayakta damar sorunlarının tespiti amacıyla doppler ultrason isteği olabilmektedir. Doppler ultrason ile kan damarlarının gözlemlenebilmesi ve kan akışının değerlendirilmesi sağlanmaktadır.
Ayak Boşluğu Ağrısı Hangi Bölüme Girer?
Ayak boşluğu ağrısı çektiklerinden şikayetçi olan bireylerin ortopedi bölümüne başvurmaları gerekmektedir.