Günlük yaşamın koşturması içinde pek çok kişi zaman zaman “Acaba ayaklarım biraz mı şişti?” diye düşünür. Çoğunlukla yorgunluğa ya da sıvı tüketiminin azlığına bağlı olan bu durum, bazı zamanlarda daha ciddi rahatsızlıkların habercisi de olabilir. Ayaklarda görülen şişlikler, herhangi bir travmaya bağlı meydana geldiği gibi, tekrarlayan hareketler sonucu da oluşabilir. Özellikle spor yaralanmalarında görülen şişlikler, bölgedeki dokuların onarıma ihtiyaç duymasından kaynaklanır.
Ayaklarda Şişlik ve Ağrı Neden Olur?
Ayaklarda şişlik ve ağrı gibi şikayetlere neden olabilecek birçok durum mevcuttur. Bu durumlar;
- Travmatik yaralanmalar,
- Damar tıkanıklıkları,
- Ateşli seyreden enfeksiyonel hastalıklar,
- Hamilelik gibi durumlarda görülen biyokimyasal değişiklikler,
- İltihabi romatizmal hastalıklar,
- Gut hastalığı gibi metabolik hastalıklar,
- Yüksek tansiyon ve kalp yetmezliği gibi sistemik hastalıklar,
- Böbreklerin işlevini yeterince yerine getirememesi sonucu ortaya çıkan nefrotik sendrom,
- Lenf bezlerinin alınması veya radyasyon uygulanması sonucu lenf sıvısının birikmesi (lenfödem) sayılabilir.
Ayak sağlığını tehdit eden şişlik ve ağrılara neden olan faktörlerden ilki travmadır. Ayağa alınan doğrudan darbe, ayağın kısa süreli ya da uzun süreli şişmesine ve ağrımasına neden olur. Spor aktiviteleriyle yoğun şekilde kullanılan ayak parmaklarını kapsayan tendonların iltihaplanması sonucunda da benzer şikayetler yaşanabilir. Zira bu durum parmaklarda ve ayakta hareketle artan ağrı ve şişmeye yol açan tendinit olarak bilinir.
Damar tıkanıklığı ya da damarlarda oluşan genişlemeler (varis), kan akışını etkileyerek ayaklarda şişmeye neden olurken; ateşli seyreden enfeksiyonel hastalıklar da vücuttaki iltihaplanmaya bağlı ödem oluşumuna zemin hazırlar. Özellikle kadınlarda görülen şişliklerin diğer bir nedeni de hamilelik döneminde oluşan biyokimyasal değişikliklerdir. Romatizmal hastalıklar ayak eklemlerini etkileyebildiği gibi; gut hastalığı da ayak parmak eklemlerinde özellikle gece başlayan şiddetli ağrılara neden olur.
Yüksek tansiyon ve kalp yetmezliği gibi sistemik hastalıklarda ayak sağlığını tehdit eden tüm vücut işlevlerini de etkileyen yaygın rahatsızlıklardır. Benzer şekilde böbreklerin işlevini yeterince yerine getiremeyen nefrotik sendrom hastalığı da ayaklarda şişme ve ağrıyla kendini gösterebilir. Son olarak kanser tedavisi görülen hastalarda kullanılan ilaçlar ya da uygulanan tedaviler de ayaklarda şişlik ve ağrıya yol açabilir.
Ayaklarda Şişlik ve Ağrı Nasıl Geçer?
Ayaklarda meydana gelen şişlik ve ağrılara neyin sebep olduğunu belirlemek tedavi için atılacak ilk adımdır. Zira basit yorgunluğa bağlı oluşan rahatsızlıklar ile ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olan şikayetler için farklı tedavi yöntemleri uygulanır.
Yorgunluğa bağlı gelişen şişlik ve ağrılar için ayakları dinlendirmek, yükseltmek ve soğuk kompres uygulamak faydalı olabilir. Bununla birlikte yeterli sıvı tüketilmesi de belirtilerin geçmesine yardımcı olur. Buna karşın sistemik bir rahatsızlıktan kaynaklanan şişlik ve ağrının geçmesi için öncelikle o rahatsızlığın tedavi edilmesi gerekir.
Damar tıkanıklığına bağlı oluşan şişlik ve ağrılar için damar sertleşmesinin tedavisi yapılmalıdır. Genişleyen damarlara bağlı varis şikayetleri için ise bacak ve ayak bölgesine kompresyon çorapları giyilmesi önerilebilir. Ayrıca varis, damar yoluyla yapılan tedavilerle de ortadan kaldırılabilir.
Böbrek fonksiyon bozukluğuna bağlı oluşan ödemin tedavisi için böbrekleri etkileyen hastalığın tedavisi gereklidir. Kalp yetmezliği ve yüksek tansiyon gibi sistemik hastalıklarda ise ilaç tedavisiyle belirtiler kontrol altına alınabilir.
Enfeksiyonel bir hastalıktan kaynaklanan ödemlerde ise öncelikle enfeksiyonun ortadan kaldırılması gerekir.
Ayak Şişliği ve Ağrısına Hangi Doktora Gidilir?
Ayaklardaki şişlik ve ağrı için öncelikle bir pratisyen hekim ya da aile hekiminizle görüşebilirsiniz. Daha sonra gerek görülmesi durumunda ilgili branşlara yönlendirme yapılacaktır. Ayak sağlığını doğrudan etkileyen eklemlerde sorunlara neden olabilen rahatsızlıklar için bir romatoloji uzmanına danışılabilir. Ayak sağlığıyla doğrudan ilgili olan rahatsızlıklarda ise ayak sağlığını korumaya yönelik tedaviler uygulayan fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanlarına başvurulabilir.
Ayak Şişliğine Ne İyi Gelir?
Ayakların yoğun kullanıma bağlı olarak yorgun düşmesi ve şişmesi oldukça yaygındır. Bu durumun geçmesi için;
- Ayakları dinlendirmek,
- Ayakları yükseltmek,
- Soğuk kompres uygulamak,
- Sıvı tüketimini artırmak tavsiye edilir.
Bununla birlikte hafif egzersizlerle kan dolaşımını artırmak da ödemin geçmesine yardımcı olabilir. Ayakta çalışmak zorunda olan kişilerin düzenli olarak molalar vermesi; uzun süre yolculuk yapan kişilerin ise kan dolaşımını artırmak için düzenli olarak bacaklarını ve ayaklarını hareket ettirmesi önemli birer önlem olarak öne çıkar. Ayrıca kompresyon çoraplarının giyilmesi de bacaklardaki toplardamar basıncını artırarak kan akışını iyileştirmeye yardımcı olur.