Baş ağrısı, genellikle hafif ve geçici bir rahatsızlık olarak görülse de bazı durumlarda tedavi gerektiren şiddetli bir semptom haline gelebilir. Stres, yorgunluk, uyku eksikliği, göz yorması, kronik hastalıklar ve migren gibi pek çok faktör baş ağrısının nedenlerindendir. Bu nedenle, tedavi için öncelikle altta yatan sebep belirlenmelidir. Doktor tarafından reçete edilen ilaçlar ya da gerekirse hastaneye yatış baş ağrısı tedavisinde kullanılabilir.
Baş Ağrısı Nedir?
Baş ağrısı, başın herhangi bir bölgesinde hissedilen ağrı şeklinde tanımlanabilir. Çeşitli nedenlerden kaynaklanabilen bu ağrı, basit bir baş zapsamasından şiddetli ve sürekli olan migren ataklarına kadar uzanabilir. Baş ağrısının nedenleri arasında sinüzit, migren, meningeal iltihap, saç köklerinin enfekte olması, aşırı alkol tüketimi, yüksek kan basıncı, stres, göz yorgunluğu ve hormonal dengesizlikler yer almaktadır.
Baş ağrısı vakalarının %90’ından fazlası “basit baş ağrısı” olarak adlandırılmaktadır. Bunların çoğunda tek tip bir sebep yoktur ve birden fazla nedene bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Baş ağrısının diğer türleri ise migren, kordiyal baş ağrısı, sinüzit, migren benzeri atak, tromboza bağlı baş ağrısı, migren atakları, hemorajik olaylar, tiroid sorunları, hipertiroidizm, hipotiroidizm, hipertansiyon, diyabet, karaciğer ve böbrek hastalıkları, kemik iliği hastalıkları, aşırı miktarda alkol tüketimi, aşırı kafein alımı, vitamin eksiklikleri, stres, yoğun egzersiz, hamilelik, doğum sonrası dönem, hormonal dalgalanmalar, ağır koku maruziyeti, ani sıcaklık değişimleri, aşırı ekran kullanımı ve ağır beslenme gibi durumlarla ilişkilidir.
Baş ağrısının belirtileri arasında başın farklı bölgelerindeki ağrı, yani üst, orta veya alt baş ağrısı, yan baş ağrısı, burun bölgesinden yayılan ağrı, çevik baş ağrısı, tek taraflı baş ağrısı, vücutta şişkinlik, kusma, ishal, ateş, soğuk cilt, titreme, bayılma, yorgunluk, gözde kamaşma, mide bulantısı, ses kaybı, kulak çınlaması, dilin kayması ve kas kontrolünü kaybetme gibi semptomlar sayılabilir.
Baş Ağrısı Nasıl Geçer?
Baş ağrısını hafifletmenin birçok yöntemi mevcuttur. Hangi yöntemin daha etkili olduğu kişiye göre değişkenlik göstermektedir. Baş ağrısını hafifletmek için denenebilecek yöntemler şunlardır:
- Uykuya dalmanın sağladığı rahatlama ile baş ağrısı hafifleyebilir.
- Su tüketimi, baş ağrısını azaltabilir. Günde en az 2 litre su içilmelidir.
- Soğuk kompres uygulamak, baş ağrısını hafifletebilir. Bunu yapmak için buz torbasını ya da soğuk kompresi başınıza sararak uygulayabilirsiniz.
- Sıcak su torbasını kullanmak baş ağrısını hafifletebilir.
- Özellikle migren ataklarında aydınlatmayı azaltmak, baş ağrısını hafifletebilir.
- Taze havalandırma, baş ağrısını azaltabilir.
- Baş ağrısı sırasında baharatlı yiyeceklerden kaçınmak, ağrıyı artırabileceği için tavsiye edilmez.
- Yavaşça ekmek, yoğurt, balık, kahve, kefir ve bitki çayları tüketmek baş ağrısını hafifletebilir.
- Vücudun magnezyum seviyesini artırmak için magnezyum içeren takviyeler kullanılabilir.
- Baş ağrısını hafifletmek için kafein içeren ilaçlar da etkili olabilir.
Baş Ağrısı İçin En Etkili İlaçlar Nelerdir?
Baş ağrısına bağlı olarak kullanılan ilaçlar; parasetamol, ibuprofen, naproksen, diklofenak, ketorolak ve asetaminofen içerir. Bu ilaçların kullanımı, doktor tavsiyesiyle yapılmalıdır.
Parasetamol
Parasetamol, baş ağrısı ve ateş için etkili bir analjezik ilaçtır. Genellikle baş ağrısı tedavisinde ilk tercih edilen ilaçtır. Parasetamol, aynı zamanda antipiretik etkiye sahiptir ve ayrıca antikonvulsan özellikler taşır. Reçetesiz satın alınabilir ancak aşırı dozda alındığında tehlikeli olabilir. Parasetamol, vücuttan atıldığında böbreklere gitmeden karaciğerde metabolize olur. Karaciğerdeki mikrozomal enzimler tarafından aktive edildiği için, aşırı dozda karaciğer hasarı riski taşır. Dolayısıyla, parasetamol alırken reçete edilen dozları aşmamak önemlidir.
Ibuprofen
Ibuprofen, baş ağrısı tedavisi için 200 mg dozu ile uygundur. Eğer 400 mg dozda alınırsa, 4-6 saatte bir tekrar edilebilir. Ateş düşürücü ve iltihapları azaltan bir ilaç olan ibuprofen, aynı zamanda anti-inflamatuar özelliklere sahiptir. Kronik hastalıklar varsa veya gebelikte kullanımdan kaçınılmalıdır. Ayrıca, gastrointestinal sistem üzerinde olumsuz etkileri olabilir.
Naproksen
Naproksen, baş ağrısı tedavisi için 250 mg dozu ile kullanılabilir. Günde maksimum 500 mg doz alınabilir. Nabroksen, aynı zamanda anti-inflamatuar özelliklere sahip bir ilaçtır ve vücutta iltihabi süreçleri azaltır. Ancak, nabroksenin gastrointestinal sistem üzerinde olumsuz etkileri olabilir.
Diklofenak
Diklofenak, baş ağrısı tedavisinde 25-50 mg dozda kullanılır. Günde en fazla 150 mg doz alınabilir. Diklofenak, aynı zamanda anti-inflamatuar özelliklere sahip bir ilaçtır ve iltihaplanmayı azaltır. Gebelik, emzirme, çocukluk dönemi, yaşlılık, yaralanma, cerrahi işlem, akut solunum yetersizliği, kalp yetmezliği, karaciğer ve böbrek hastalıkları, gastrointestinal sistem problemleri, aşırı alkol tüketimi, ruhsal hastalıklar ve akne gibi durumlarda diklofenak kullanımından kaçınılmalıdır.
Ketorolak
Ketorolak, baş ağrısı tedavisinde en güçlü NSAID’dir. 10 mg dozda kullanılır ve etkisi yaklaşık 8-12 saat sürer. Ateş düşürücü, analjezik ve anti-inflamatuar özelliklere sahiptir. Ancak, aşırı dozda alındığında ciddi yan etkilere yol açabilir. Bu nedenle, doktor tavsiyesi olmadan kullanılmamalıdır.
Asetaminofen
Asetaminofen, baş ağrısı tedavisinde parasetamole benzeyen bir ilaçtır. Antipiretik ve analjezik özelliklere sahiptir. Dozajı aşıldığında karaciğer hasarı riski taşır. Ayrıca, alkol tüketimi karaciğer üzerindeki olumsuz etkileri artırabilir.
Bu ilaçların yanı sıra, baş ağrısına bağlı olarak migren atakları sırasında triptan türündeki ilaçlar da tercih edilebilir. Triptanlar, serotonin reseptörlerine bağlanarak etki gösterir ve migren ataklarını hafifletir. Bazıları oral tablet, subkutan enjeksiyon, nasofarengeal sprey veya intravenöz infüzyon şeklinde kullanılabilir. Doktor onayı olmadan bu ilaçların kullanımı önerilmez.
Migren atakları sırasında kafein içeren ilaçlar da baş ağrısını hafifletmek amacıyla kullanılabilir. Kafein, baş ağrısını azaltan bir bileşendir. Baş ağrısı tedavisinde kafein içeren ilaçlar arasında Excedrin, Anacin ve Vanquish gibi markalar bulunmaktadır.
Magnezium takviyeleri, baş ağrısını azaltmak için faydalıdır. Araştırmalar, magnezyumun baş ağrısı insidansını azalttığını göstermiştir. Magnezyum, vücuttaki serbest radikal üretimini azaltarak baş ağrısını engeller. Ayrıca, magnezyum eksikliği olan kişilerde baş ağrısı sıklığı artmaktadır. Doktor önerisiyle magnezyum takviyeleri kullanılabilir.
Bit ve kireç çözeltileri, baş ağrısını hafifletmek için kullanılabilir. Bu çözeltiler, baş ağrısını hafifletmek için etkili olabilir.