Baş ağrıları ve uykusuzluk genellikle birbirine bağlıdır. Baş ağrıları özellikle stresten kaynaklanıyorsa uyumayı daha da zorlaştırabilir. Uykusuzluk ise baş ağrılarının sıklığını ve şiddetini arttırabilir.
İyi bir uyku baş ağrısını önlemede önemli bir faktördür. Uyku eksikliği ya da düzensiz uyku baş ağrısı ataklarını tetikleyebilir. Ayrıca, uyku apnesi gibi bazı uyku bozuklukları da sabahları baş ağrısı ile uyanmaya neden olabilir.
Bu döngüyü kırmak için uyku hijyenine dikkat etmek, baş ağrısını tetikleyen faktörlerden kaçınmak ve gerektiğinde uzman bir doktordan yardım almak önemlidir.
Baş Ağrısı ve Uykusuzluk
Baş ağrısı çektiğimizde çoğunlukla ağrının geçmesini isteriz. Ancak baş ağrısının altında yatan sebebi bulup, tedavi sürecine dahil olmazsak tekrar tekrar başımız ağrıyacaktır. Baş ağrısıyla birlikte görülen uykusuzluk da aynı bu şekilde baş ağrısının altında yatan sebebe odaklanmadığımız ve süreci yönetmediğimiz taktirde başımızı daha çok ağrıtacak bir durumdur.
İki durumu da kısaca tanımlayacak olursak;
- Baş Ağrısı: Başın herhangi bir yerinde oluşan ağrı hissidir. Başın içini saran bir basınç hissi de baş ağrısı olarak kabul edilir.
- Uykusuzluk: İnsanın ihtiyacı olan uyku süresini çeşitli sebeplerden dolayı tamamlayamamış olması durumudur.
Baş Ağrısının Nedenleri Nelerdir?
Baş ağrısının çok fazla nedeni vardır. Baş ağrısının altında yatan sebebe göre de tedavi yöntemi değişkenlik göstermektedir. Baş ağrısının sık rastlanan nedenleri şu şekildedir;
- Açlık, beslenme düzenindeki düzensizlikler
- Alkol tüketimi
- Kafein tüketimi
- Eklem rahatsızlıkları
- Diş rahatsızlıkları
- Göz yorgunluğu
- Migren
- Sinüzit
- Yüksek tansiyon
- Stres
- Demir eksikliği
- Hormonal değişiklikler
- Uyku düzensizliği
Uykusuzluğun Nedenleri Nelerdir?
Kısa süreli uykusuzluğun nedenleri genellikle kişisel ve kolayca giderilebilir. Örneğin, stresli bir gün, taşınma gibi keyifli fakat zahmetli bir etkinlik ya da çocuğun hasta olması gibi sebepler kısa süreli uykusuzluğa neden olabilir. Kısa süreli uykusuzluk genellikle kendi kendine geçer.
Bazı durumlarda ise uykusuzluk kronik bir hale gelebilir. Kronik uykusuzluğun yaygın sebepleri şunlardır:
- Kaygı, endişe veya stres gibi psikolojik sorunlar
- Bazı ilaçların yan etkileri
- Ağrı, nefes darlığı veya çarpıntı gibi fiziksel rahatsızlıklar
- Aşırı kafein veya alkol tüketimi
- Rekabetçi çalışma hayatı ve sosyal yaşam
- Hamilelik
- Menoza giren kadınlar
Baş Ağrısı ile Uykusuzluk Arasındaki İlişki
Baş ağrısı ile uykusuzluk arasında çift yönlü bir ilişki vardır. Yani baş ağrısı uykusuzluğa neden olabileceği gibi, uykusuzluk da baş ağrısının şiddetini arttırabilir.
Baş ağrısının verdiği ağrı ve acılar kişiyi uyutmamakta, baş ağrısına bağlı olarak oluşan stres ve kaygı da kişiyi uyutmamaktadır. Bu döngü uzun süre devam ettiğinde kişinin günlük yaşantısını olumsuz etkilemeye başlar. Konsantrasyon bozukluğu, odaklanamama, dikkat dağınıklığı gibi sorunlar ortaya çıkmaya başlar. Kişi sabah uyandığında dinlenmiş hissetmemeye, gün içerisinde yorgunluk ve halsizlik hissetmeye başlar. Uyku kaybı yaşayan kişilerde beynin karar verme mekanizması bozulur ve bu kişiler daha çok hatalı kararlar almaya başlar. Baş ağrısı ile birlikte ortaya çıkan uykusuzluk intihara kadar varabilen ağır psikolojik sonuçlara da yol açabilmektedir.
Baş ağrısının şiddeti ve sıklığı uykusuzluktan etkilenebildiği gibi; uykusuzluğun verdiği yorgunluk, bitkinlik, enerji eksikliği gibi semptomlarda baş ağrısını tetikleyebilmektedir. Bu nedenle iki durumun birlikte görülmesi kişiyi daha çok zorlamaktadır.
Uykusuzluğa Neler İyi Gelir?
Uykusuzluğun tedavisi altında yatan nedene göre farklılık göstermektedir. Eğer uykusuzluğun altında yatan sebep psikolojik ise bilişsel davranışçı terapiler, eğer tıbbi bir rahatsızlıktan kaynaklanıyorsa tedavi yöntemi de buna göre belirlenir. Bunun dışında;
- Düzenli egzersiz yapmak, kardiyo egzersizler akşam saatlerinde yapılmamalıdır.
- Düzenli beslenmek
- Dengeli ve sağlıklı karbonhidrat tüketimi
- Kafein ve alkol tüketimine dikkat edilmelidir. Öğle sonrasındaki alımlar uyku kalitesinde bozulmalara neden olmaktadır.
- Ağır akşam yemekleri uykuya dalmayı zorlaştırmaktadır. Akşam yemekleri hafif yenilmeli ve yatma saatiyle arasında en az 2-3 saat olmasına dikkat edilmelidir.
- Sigaradan uzak durulmalıdır.
- Banyo yapmak vücut sıcaklığını dengelemeye yardımcı olur ve rahatlatır. Uykuya yatmadan önce banyo yapılmalıdır.
- Rahat bir uyku ortamı hazırlanmalıdır. Işıksız, sessiz, ferah bir ortamda uyumak daha kaliteli bir uyku çekmeyi sağlamaktadır. Aynı zamanda yatak odası sadece uyumak için kullanılmalı, başka aktiviteler için odanın kullanılması yatakla olan bağın zayıflamasına sebep olmaktadır.
- Bedenin uyku saatine alışması için düzenli saatlerde uyumaya ve uyanmaya dikkat edilmelidir.
- Düzenli öğle uykusu kısa süreli (20-30 dk) molalar bedenin dinlenmesine yardımcı olmaktadır.
Baş Ağrısı ile Uykusuzluğa Neler İyi Gelir?
Migren ya da gerilim tipi baş ağrınız varsa aşağıdaki yöntemler ağrıyı dindirmeye yardımcı olabilir:
- Beyaz ışıkta azalma; karanlık bir odaya geçmek ya da gözlerinizi 10 dakikalığına kapatmak migrende ışığın etkisini azaltarak rahatlatıcı etki yaratmaktadır.
- Sessizlik; baş ağrısı çekerken gürültülü ortamlarda olmak ağrıyı daha da şiddetlendirmektedir. Mümkünse sessiz ortamlarda bulunmak ya da ortam gürültüsünü azaltmak migreni hafifletmektedir.
- Soğuk kompres uygulamak; başın soğuk suyla ıslatılmış havluyla sarılması ya da soğuk kompres uygulanması migren belirtilerini azaltmaktadır. Ayrıca soğuk kompres boyun bölgesine de uygulanabilmektedir.
Baş Ağrısı ile Uykusuzluk Sorununda Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?
Kendinizi kötü hissettiğinizde doktora gitmeyi erteleyebilirsiniz ama baş ağrısı çektiğinizde ertelemeyin! Baş ağrısı çektiğinizde doktor desteği almayı geciktirmeyiniz! Çünkü; baş ağrısının altında yatan sebep ciddi sağlık problemlerinin habercisi olabilir.
Eğer aşağıda belirtilen durumlardan herhangi birini yaşıyorsanız mutlaka bir sağlık profesyoneline görünmelisiniz!
- Başınızda daha önce yaşamadığınız bir ağrı var ise, özellikle ani başlayan güçlü baş ağrılarına dikkat edilmelidir.
- Ağrı giderek şiddetleniyor ve dayanılmaz bir hal alıyorsa
- Ağrıya ateş, nörolojik semptomlar (belli vücut bölgelerinde güçsüzlük ya da uyuşma, konuşmada güçlük çekme) eşlik ediyorsa
- Ağrı düzenli olarak tekrarlıyorsa ve kişinin günlük yaşantısını etkiliyorsa doktora gitmekta fayda vardır.
Baş Ağrısından Nasıl Korunulur?
Baş ağrısından korunmak için aşağıdaki önerilere dikkat edilmelidir:
- Düzenli beslenilmelidir. Özellikle öğün atlanmamalıdır.
- Düzenli sıvı tüketilmelidir. Özellikle su içmeyi ihmal etmeyiniz!
- Kafein alımına dikkat edilmelidir. Kafein kan damarlarını daraltmaktadır. Kafein içeren içeceklerin alımını azaltmak kan damarlarının genişlemesine yardımcı olacaktır.
- Dengeli ve sağlıklı karbonhidrat tüketimi tercih edilmelidir. Tam tahıllı ekmekler, makarnalar tercih edilebilir.
- Düzenli ve kaliteli uyku önemli olmaktadır. Uyku hijyenine dikkat edilmelidir.
- Stresten uzak durulmalıdır ancak zor olan bu durumdan uzak durulamıyorsa stresle baş etmenin yolları araştırılmalıdır; nefes egzersizleri, meditasyon gibi gevşeme teknikleri uygulanmalıdır.
- Düzenli egzersiz yapılmalıdır ancak aşırı yorucu egzersizlerden kaçınılmalıdır.
- Ağır kokulardan kaçınılmalıdır; parfüm, boya ya da temizlik maddelerinin kokuları baş ağrısını tetikleyebilmektedir.
- Düzenli molalar verilmelidir; özellikle uzun süre bilgisayar kullananlar için molalar önemli olmaktadır.