Böbrek ağrısı vücudun sulu kalmasını sağlamaya yardımcı olan böbreklerin işlevini yerine getiremediği ve sıvı atıkların filtrasyonunda bir sorun yaşandığını gösterir. İdrar üretimi böbreklerin temel işlevlerinden biridir ve idrar da vücudun atık maddelerinden kurtulmasını sağlar. İdrar yolu enfeksiyonu, böbrek taşı, yüksek tansiyon, diyabet gibi rahatsızlıklar böbrekleri etkileyebilir ve böbrek ağrısına neden olur. Tüm bunların yanı sıra stres, aşırı tuz ve protein tüketimi de böbrekleri etkileyerek böbrek ağrısına sebep olabilir. Böbrek ağrısı yapan hastalıkların tedavisi ile birlikte ağrı kesiciler de kullanılabilir.
Böbrek Ağrısı Nedir?
Böbrek ağrısı, vücudun atık maddeleri dışarı atmasını sağlayan ve kan filtrasyonu yapan böbreklerin işlevini yerine getiremediğinin ve sağlıklı çalışmadığının işareti olarak kabul edilir. Kanın temizlenmesini ve vücudun sıvı dengesinin sağlanmasını böbrekler gerçekleştirdiği için böbrek ağrısı yaşandığında vücuttan atılması gereken toksinlerin atılamadığı ve vücudun susuz kalabileceği anlamına gelir.
Böbrekler vücudun arka tarafında, belin biraz üzerinde yer aldığı için böbrek ağrısı genellikle sırt ağrısı ile karıştırılır. Ancak sırt ağrısından farklı olarak böbrek ağrısı yanlarda ve belin altında da hissedilebilir. Ağrı hafif olabileceği gibi dayanılmaz derecede şiddetli de olabilir. Bu nedenle böbrek ağrısının ciddiye alınması ve gerekirse doktora başvurulması gerekir.
Böbrek Ağrısının Nedenleri Nelerdir?
Böbrek enfeksiyonu, böbrek taşı, yüksek tansiyon, şeker hastalığı ve hormonal sorunlar böbrek ağrısının nedenleri arasında yer alır. Ayrıca stres, aşırı tuz ve protein tüketimi de böbrekleri etkileyerek böbrek ağrısına sebep olabilir.
Böbrek Taşı
Tıpta nefrolit veya rinolit olarak adlandırılan böbrek taşları, idrardaki kalsiyum, oksalat, ürik asit ve sistin gibi çeşitli maddelerin birikerek kristalleşmesi sonucu oluşan sert yapılardır. Metabolik bozukluklar, genetik hastalıklar, yetersiz sıvı alımı, fazla tuz ve protein tüketimi böbrek taşı oluşumunu tetikleyebilir. Küçük boyutlardaki böbrek taşları genellikle belirti vermezken, taşın boyutu arttığında renal kolik adı verilen şiddetli ağrılara neden olabilir. Bu ağrı genellikle bel bölgesinde yanlara doğru yayılan, dalgalar halinde gelen ve çok şiddetli olabilen ağrılardır.
Böbrek Enfeksiyonu (Piyelonefrit)
Piyelonefrit olarak adlandırılan böbrek enfeksiyonu, idrar yolu enfeksiyonunun (İYE) bir türüdür ve bakterilerin üremesi nedeniyle meydana gelir. İdrar yolu bakımı yapılmaması, idrarın uzun süre bekletilmesi, bağışıklığı zayıflatan hastalıklar ve en sık görülen nedenlerden biri olan cinsel aktivite böbrek enfeksiyonuna zemin hazırlayan durumlardır. Böbrek enfeksiyonunda ateş, titreme, ıslak ıslak üşüme, mide bulantısı ve kusma gibi şikayetler yaşanabilir. Ayrıca enfeksiyon idrarında kan görülmesine de neden olabilir.
Diyabet
Böbrekleri doğrudan etkileyen bir hastalık olan şeker hastalığı (diyabet), böbrek yetmezliğine de zemin hazırlayabilir. Diyabetin kontrol altına alınmaması durumunda böbreklerde hasara yol açabilir. Tip 1 veya tip 2 olan her diyabet hastasının yıllık kontrollerinde böbrek fonksiyon testleri yapılması gerekir.
Yüksek Tansiyon
Yüksek tansiyon (hipertansiyon) da böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkilemektedir. Tansiyonun kontrol altına alınmaması durumunda böbreklerde hasar meydana gelebilir. Yüksek tansiyonun sebebi sadece genetik faktörler değildir; stres, fazla tuz tüketimi, aşırı kilo da yüksek tansiyona sebep olabilir.
Polikistik Böbrek Hastalığı
Polikistik böbrek hastalığı, nadir görülen genetik bir hastalıktır. Bu hastalıkta bireylerin böbreklerinde kist adı verilen su dolu kesecikler oluşur. Hastalığın teşhisi genellikle ergenlik veya yetişkinlikte yapılır. Polikistik böbrek hastalığının belirtileri yüksek tansiyon, sırt ve yanlarda ağrı, kanlı ve kumlu idrar, sık idrara çıkma ihtiyacı olarak sıralanabilir.
Vaskülit ve Lupus gibi Otoimmun Hastalıklar
Vaskülit ve lupus gibi otoimmün hastalıklar da böbreklere zarar verebilir. Bu hastalıklarda bağışıklık sistemi yanlışlıkla vücudun sağlıklı hücrelerine saldırır ve organda iltihaba neden olabilir.
Stres
Vücutta aşırı stres hormonunun salgılanmasına neden olan stres, böbrek fonksiyonlarını da olumsuz etkilemektedir. Stresin vücuttaki zararlı etkilerini azaltmak için yoga, pilates gibi sporlarla ilgilenmek veya nefes egzersizleri yapmak faydalı olacaktır.
Aşırı Tuz Tüketimi
Böbrekler vücuttaki sodyumun yüzde yetmiş beşini filtreler. Aşırı tuz tüketimi ise sodyumun fazla miktarda böbreklere gitmesine yol açar ve bu da böbreklere stres bindirerek sağlığını olumsuz etkiler.
Aşırı Protein Tüketimi
Böbrekler protein metabolizmasında önemli bir rol oynar. Protein alımının aşırı miktarda artırılması ise böbreklere ek yük bindirir. Aşırı miktarda protein tüketen bireylerde böbrek yorgunluğuna bağlı olarak böbrek ağrısı yaşanabilir.
Böbrek Ağrısına Ne İyi Gelir?
Böbrek ağrısını hafifletmek için sıcak kompres uygulamak, bol miktarda su içmek ve nefes egzersizleri yapmak etkilidir. Ağrının nedeni enfeksiyon veya iltihap ise doktorun reçete ettiği ilaçların kullanılması gerekir.
Böbrek Ağrısını Hafifletmek İçin Ne Yapılabilir?
Sıcak kompres uygulamak, bol miktarda su içmek, nefes egzersizleri yapmak, düzenli beslenmek ve doktora danışarak ilaç kullanmak böbrek ağrısını hafifletmeye yardımcı olacaktır.
1. Sıcak Kompres Uygulamak
Ağrı bölgesine sıcak kompres uygulamak kan akışını artırarak ödemi azaltır ve kasları gevşetir. Bu da böbrek ağrısını hafifletmeye yardımcı olur. Sıcak kompres uygularken cilt hassasiyetine dikkat edilmelidir; doğrudan cilde sıcak su torbası veya ısıtıcı konulmamalıdır.
2. Bol Miktarda Su İçmek
Vücudun sıvı dengesinin korunması için yeterli miktarda su içilmesi gerekir. Su içmek vücuttaki toksinlerin atılmasına da yardımcı olur; bu da böbreklere giden kan akışını artırarak daha sağlıklı çalışmasını sağlar.
3. Nefes Egzersizleri Yapmak
Nefes egzersizleri vücuttaki oksijen oranını artırarak kan dolaşımını düzene sokar. Düzenli olarak nefes egzersizi yapmak böbrek ağrısını da hafifletmeye yardımcı olur.
4. Düzenli Beslenmek
Düzenli beslenmek ve sağlıklı gıda tercihleri yapmak böbreklerin daha iyi çalışmasını sağlar; bu da böbrek ağrısını hafifletir.
5. Doktorunuza Danışın
Ağrı kesiciler ve iltihap önleyici ilaçlar doktor tavsiyesi olmadan kullanılmamalıdır; reçete edilen ilaçların dozu ve kullanım süresine de dikkat edilmelidir.
Böbrek Ağrısı İçin Hangi Ağrı Kesiciler Kullanılabilir?
Böbrek ağrısında kullanılabilecek ağrı kesiciler arasında parasetamol içeren ilaçlar, non-steroidal anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID) ve steroidal olmayan ilaçlar yer alır.
1. Parasetamol İçeren İlaçlar
Parasetamol içeren ilaçlar (Panadol), basit ağrıların giderilmesinde etkilidir ancak iltihabı azaltma özelliğine sahip değildir.
2. Non-steroidal Anti-inflamatuar İlaçlar (NSAID)
Asetaminofen içeren ilaçlar yerine ibuprofen veya naproksen sodyum gibi NSAID grubu ilaçlar tercih edilebilir. Bu ilaçlar hem ağrıyı keser hem de iltihabı azaltır.
3. Steroid Olmayan Anti-inflamatuar İlaçlar
Ağrı kesici özelliği olan steroidal olmayan anti-inflamatuar ilaçlar da (Aspirin) böbrek ağrısının giderilmesinde kullanılabilir.
Böbrek Taşı Ağrısı İçin Hangi İlaçlar Kullanılır?
Böbrek taşı ağrısını hafifletmek için reçete edilen opioid analjezikler ve non-steroidal anti-inflamatuar ilaçlar kullanılabilir.
1. Opioid Analjezikler
Böbrek taşı nedeniyle meydana gelen şiddetli ağrılar için doktor tarafından reçete edilen opioid analjezikler (örneğin morfin) kullanılabilir. Bu ilaçlar güçlü ağrı kesici özelliklere sahiptir ancak bağımlılık yapabilir.
2. Non-steroidal Anti-inflamatuar İlaçlar
Nsaids olarak bilinen non-steroidal anti-inflamatuar ilaçlar (ibuprofen, naproksen) da böbrek taşı nedeniyle oluşan ağrıların hafifletilmesinde etkilidir. Bu ilaçlar reseptorsüz olarak eczanelerden temin edilebilir.
Ağrı Kesicilerin Yan Etkileri Nelerdir?
Ağrı kesiciler karaciğer ve böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir; mide astarını tahriş ederek ülser oluşturabilir; bağımlılık yapabilir.
1. Karaciğer Hasarı Riski
Parasetamol gibi bazı ağrı kesicilerin aşırı dozda kullanımı karaciğerde hasara yol açabilir. Karaciğer enzimlerinin takibi bu riskin belirlenmesinde faydalı olacaktır.
2. Böbrek Fonksiyonlarında Bozulma
Non-steroidal anti-inflamatuar ilaçların uzun süre kullanımı böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkileyecektir.
3. Mide Ülseri ve Kanama
Ağrı kesicilerin mide astarını tahriş etmesi nedeniyle mide ülseri ve iç kanama riski bulunmaktadır.
4. Bağımlılık Riski
Opioid türü ağrı kesiciler, bağımlılık yapma potansiyeline sahip olduğundan sadece doktor önerisiyle kullanılmalıdır.