Böbrekler, vücuttaki atık maddelerin ve fazlalık sıvının idrar yoluyla dışarı atılmasını sağlayan önemli organlardır. Tüm bunların yanı sıra vücudun su ve elektrolit dengesinin korunmasında, bazı hormonların üretilmesinde böbrekler görev alır. Bu denli önemli bir işlevi olan böbreklerin sağlığı da bir o kadar önemlidir. Ancak böbrek taşı, enfeksiyon, yüksek tansiyon, şeker hastalığı gibi rahatsızlıklar böbrekleri etkileyebilir ve böbrek ağrısı ortaya çıkabilir. Peki, böbrek ağrısına ne iyi gelir? Ağrının nedeni ne olabilir?
Böbrek Ağrısı Nedir?
Böbrek ağrısı, böbrekleri etkileyen bir sağlık sorunu nedeniyle yaşanan ağrı durumunu ifade eder. Bu bölgede herhangi bir sorun yaşandığında ağrı oluşması son derece normaldir. En yaygın böbrek ağrısı nedeni ise böbrek taşıdır.
Böbrek taşı, yüksek oranda su ve sitrat içeren bir böbrek taşı düşürücü beslenme programıyla tedavi edilebilir. Ancak taş böbreği tıkamışsa ya da taş düşürme konusunda hastada genetik yatkınlık varsa ameliyat gerekebilir. Ameliyat türleri genel olarak laparoskopik (kapalı) yöntemle yapılır.
Böbrek enfeksiyonu (pyelonefrit) denilen iltihaplanma durumu ise bakterilerin böbreklere ulaşmasıyla meydana gelir. İleri evre enfeksiyonlarda hastaneye yatış gerekebilir. Böbrek enfeksiyonu tedavisinde antibiyotik kullanımı son derece önemlidir.
Böbrek Ağrısının Nedenleri
Böbrek ağrısının en yaygın nedeni böbrek taşıdır. Bunun yanı sıra böbrek enfeksiyonu, böbreklerde kist oluşumu, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, lupus gibi otoimmün hastalıkları da böbreklerde hasara yol açarak ağrı ortaya çıkmasına neden olabilir.
Erken evre böbrek hastalıklarında genellikle ağrı ortaya çıkmaz. Hastalığın ilerlemesiyle birlikte hasar gören böbrek doku ve fonksiyonlarına vücudun verdiği tepki olarak ağrı meydana gelir.
Ağrı genellikle her iki böbrekte de görülebilir. Buna sistemik ağrı denir. Kan basıncının artmasıyla damarlarda oluşan gerilime bağlı olarak oluşan ağrı sistemik ağrı olarak değerlendirilir. Böbrek hastalığının sistemik etkilerinden biri de ağrı olduğu için her iki böbrekte de ağrı oluşabilir. Bunların yanı sıra stres, yorgunluk, bazı ilaçların kullanımı da kan basıncını artırarak gerilime neden olabileceği için sistemik ağrı oluşmasına zemin hazırlayabilir.
Böbrek ağrısının sistemik olarak ortaya çıkmasının yanı sıra lokal (yerel) olarak da oluşması söz konusudur. Ayrıca kronik ve akut olmak üzere iki şekilde sınıflandırılabilir. Akut böbrek ağrısı aniden meydana gelir ve yoğun bir seyir izler. Kronik böbrek ağrısı ise uzun süre devam eden ve daha hafif seyredebilir.
Böbrek Taşı
Böbrek ağrısının en yaygın nedeni böbrek taşıdır. İdrar içinde çözelmiş halde bulunan maddelerin düzeylerinin bozulmasıyla oluşan böbrek taşı, genellikle kalsiyum bazlıdır ve yoğun dehidrasyon sonucunda ortaya çıkar.
Taşın büyüklüğüne bağlı olarak oluşturduğu ıstırap değişebilir. Taş küçükse anlık ve kısa süreli bir rahatsızlık verirken büyük taşlar şiddetli ağrıya neden olabilir. Böbrek taşı genellikle belin ortalarında, yanlarda ve bazen karın bölgesinde ağrıya neden olur. Taşın bulunduğu tarafa bağlı olarak sol veya sağ tarafta da ağrı hissedilebilir. Taş idrar yoluna girmişse kasık bölgesinde de ağrı yaşanabilir.
Böbrek taşı genellikle mide bulantısı ve kusma ile birlikte görülür. Ağrı ani başlangıçlıdır ve bıçak saplanır tarzındadır. Taşın yolu üzerinde kan damarlarını zedelemesi nedeniyle idrarda kan görülebilir.
Böbrek Enfeksiyonu
Tıptaki adıyla nefrit olan böbrek enfeksiyonu, idrar yolu enfeksiyonunun (İYE) bir uzantısıdır ve bakterilerin idrar yolundan böbreklere ulaşmasıyla meydana gelir. Enfeksiyonun ciddi boyutlara ulaşması durumunda ateş, titreme, mide bulantısı ve kusma görülebilir.
Böbrek enfeksiyonunda görülen ağrı hafif ve rahatsız edici türdedir. Genellikle bel fıtığıyla karıştırılır. Enfeksiyonun hangi tarafta oluştuğuna bağlı olarak sağ veya sol tarafta ağrı meydana gelebilir.
Kistleşme
Böbrekte kist oluşması da ağrıyan böbreğin nedenleri arasında yer alır. Kistler genellikle iyi huyludur ancak sayıca fazla olanları (polikistik böbrek hastalığı) kötü huylu olabilir.
Polikistik böbrek hastalığında karın bölgesinde büyüme gözlemlenir. Bu hastalığın bir diğer özelliği genetik geçişkenliğidir. Polikistik böbrek hastalığında hastanın ailesinde mutlaka bu rahatsızlığı bulunan kişiler vardır.
Damar Sertliği
Vücudun damarlarında sertleşme meydana gelmesine damar sertliği denir. Damar sertliği böbreklerde de oluşabilir. Böbrek damarlarının sertleşmesiyle kan akışının normale oranla daha yavaş gerçekleşmesine ve kan basıncının artmasına neden olur.
Damar sertliğinin oluşturduğu kan basıncı yüksekliği idrarla protein atılımına neden olabileceği gibi kronik böbrek yetmezliğine de yol açabilir.
Diabet
Vücudun insülin üreten pankreas hücrelerine saldırarak onları yok eden Type 1 diabetin böbreklere zarar vermesi yıllar alabilir. Diabetin Type 2’sinde ise durum daha hızlı gelişir.
Diabetin böbreklere zarar verdiğinin anlaşılması için kan ve idrar tahlili yapılması gerekir. Böbreklere zarar veren diabetin tedavisi mümkündür ancak zarar gören böbreklerin onarılması pek mümkün olmayabilir.
Lupus
Multisistem otoimmün bir hastalık olan lupus, erkeklere oranla kadınlarda daha sık görülür. Her yaş grubundaki kişiyi de etkileyebilir. Kronik bir rahatsızlık olan lupus, zaman zaman alevlenerek kişinin günlük yaşamını etkileyecek düzeyde belirtiler verebilir.
Lupusun en önemli özelliklerinden biri de genetik geçişkenliğidir. Bu hastalık kişinin hem ailesinde hem de kendisinde birincil veya ikincil bir bağışıklık eksikliği oluşturur.
Lupus hastaları enfeksiyonlara daha açık hale gelir ve çeşitli organlarda hasar meydana gelir. Bu organlardan biri de böbrektir. Böbreğe zarar veren maddeler kan dolaşımına karıştığı için böbrekte hasar oluştuğundan da genellikle tahlillerin kan örneği alınırken idrar örneği alınması da önerilir.
Böbrek Ağrısına Ne İyi Gelir?
Böbrek ağrısına ne iyi gelir sorusunun cevabı ağrının nedenine göre değişir. Ağrıyan bölgeye sıcak kompres uygulamak veya bol miktarda su içmek böbrek ağrısına iyi gelebilir ancak bu yöntemler sadece hafif rahatsızlıklar için geçerlidir.
Böbrek enfeksiyonu veya böbrek taşı gibi daha ciddi rahatsızlıklarda ise mutlaka doktora gidilmeli ve doktorun reçete ettiği ilaçlar düzenli şekilde kullanılmalıdır.
Kompress Uygulaması
Böbrek ağrısı hafifse kompress uygulaması ile rahatlama sağlanabilir. Ağrının olduğu bölgeye sıcak su torbası veya ısıtıcı kompres uygulanabilir.
Ayrıca kas gerginliğini azaltmak için hafif egzersizler de yapılabilir ancak daha ciddi bir rahatsızlıktan kaynaklanan ağrı varsa egzersiz yapılması önerilmez.
Bol Miktarda Su Tüketimi
Böbreklerin sağlıklı çalışabilmesi için su tüketimi son derece önemlidir. Vücuttaki sıvı kaybını önlemek için bol miktarda su içilmesi gerekir. Su içmek ayrıca böbrek taşı riskini azaltır.
Sıcak havalarda veya spor yaparken terleme nedeniyle vücutta sıvı kaybı meydana geldiğinde su içilerek kaybedilen sıvı telafi edilmelidir. Ayrıca kafein ve alkol gibi vücuttan su atılımını artıran içeceklerin tüketimi de azaltılmalıdır.
Sağlıklı Beslenme Alışkanlığı Edinme
Böbreklere iyi gelen sağlıklı besinlerin tüketilmesiyle daha katkılı çalışmaları sağlanabilir. Böbreğe zarar veren sağlıksız besinlerin tüketilmesinden ise kaçınılmalıdır.
Şeker tüketiminin sınırlandırılması, potasyumdan zengin besinlerin tercih edilmesi, fosfat içeren işlenmiş gıdaların tüketiminin azaltılması böbrek sağlığı için önemlidir.Beslenme alışkanlığındaki bu değişiklikler böbrek ağrısına iyi gelir ve daha önemli rahatsızlıkların riskini azaltır.
Düzenli Egzersiz
Düzenli egzersiz yapmak vücudun birçok fonksiyonunu dengelediği gibi böbrek sağlığını da olumlu etkiler. Aerobik egzersizler özellikle kalp ve damar sağlığını destekler ve böbreklere giden kan akışını artırır.
Ayrıca düzenli egzersiz kilonun kontrol edilmesini de sağlar. Obezite birçok kronik hastalığın riskini artırdığı gibi böbrek hastalıklarının da riskini artırır.
Tahriş Edici Maddelerden Kaçınma
Böbreklere zarar veren maddelerin tüketiminden kaçınılarak böbrek sağlığı korunabilir. Düzenli olarak ağrı kesici ilaç kullanımı (nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar), yüksek tansiyon ilaçları, bazı antibiyotikler böbreklere zarar verebilir.
Ayrıca diyet programlarında protein tüketiminin sınırlandırılması da önemlidir çünkü protein metabolizmasının atıkları böbreklere yük bindirir.
Böbrek Ağrısı Nasıl Teşhis Edilir?
Böbrek ağrısının teşhisi öncelikle doktorun muayenesiyle başlar. Doktor, hastanın hikayesini dinler, fiziki muayenesini yapar ve gerekli laboratuvar tetkitlerini ister.
Kandaki üre ve kreatin değerlerinin yanı sıra tam idrar tahlili istenmesi teşhis açısından önemlidir. Bunların yanı sıra ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme yöntemlerine başvurularak daha net görüntüler elde edilebilir ve daha sağlıklı bir şekilde teşhis konulabilir.
Böbrek Ağrısı Tedavisi
- Ağrı kesiciler: Ağrıyan bölgeye kompress uygulamasının yanı sıra doktor tarafından tedavi planına göre reçete edilen ağrı kesiciler de kullanılabilir.
- Antibiyotikler: Böbreğin enfekte olduğuna karar verildiyse antibiyotik tedavisine başlanır.
- Ani Sıvı Yüklenmesi: Kan basıncı yüksekliği veya düşükten normal seviyeye ulaşması için ani sıvı yüklenmesi gerekebilir.
- Diyet Değişiklikleri: Böreklerin fonksiyon bozukluğuna göre diyet programında değişikliklere gidilebilir.
- Kan Dolaşımını Destekleyen İlaçlar: Böbreğe giden kan damarlarını genişleten ilaçlar kullanılarak kan dolaşımı desteklenebilir.
- Diyaliz: Börek yetmezliği yaşayan hastalarda diyaliz tedavisine başlanabilir.
- Ameliyat: Antibiyotiğe yanıt vermeyen enfektif durumlar ile ciddi vakalarda cerrahi müdahaleye gidilebilir.
Böbrek Ağrısında Hangi Bölüm Muayene Eder?
Böbrek ağrısı çeken kişiler öncelikle iç hastalıkları bölümüne gitmelidir. Gerektiğinde tanı ve tedavi alanında uzmanlaşmış üroloji ya da nefroloji (böBreK hastalıkları) bölümüne yönlendirme yapılabilir.