Dişlerinizin sağlığıyla ilgili sorunlar yaşamanız son derece normaldir. Diş ağrısı, diş çürüğü, diş eti iltihabı, diş hassasiyeti veya diş eti çekilmesi gibi birçok sebebe bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu ağrılar, günlük yaşamınızı olumsuz etkileyebilir. Ağrı kesiciler ile geçmeyen diş ağrısı özellikle gece saatlerinde yaşandığında kişiyi çok yorar. Diş ağrınız varsa ve ağrı kesiciler geçirmiyorsa bu makaleyi okuyarak diş ağrınızın nedenini ve nasıl geçeceğini öğrenebilirsiniz.
Diş Ağrısı Nedir?
Diş ağrısı, dişlerin veya çiğneme kaslarının etrafındaki sinir uçlarının uyarılması sonucu oluşan acı hissidir. Genellikle diş çürüğü, diş eti hastalığı veya diş hassasiyeti gibi diş problemleri nedeniyle ortaya çıkar. Diş ağrısı yaşayan kişiler, ağrının şiddetini ve sürekliliğini bağlı olarak gündelik yaşamlarında zorluklar yaşayabilirler.
Diş ağrısının en sık görülen nedeni diş çürüğüdür. Diş çürüğü, diş minesinin asit üreten bakteriler tarafından zarar görmesiyle oluşur. Besinlerin yeterince temizlenmediği ve ağızda beklemediği zamanlarda çürük oluşma riski artar. Çürüğün ilerlemesiyle birlikte dişin sinirine yakın bölgelere de zarar verebilir. Bu durum ise şiddetli ağrı ile kendini belli eder.
Diş ağrısının bir diğer nedeni ise diş eti hastalığıdır. Diş eti hastalığı meydana geldiğinde diş etlerinde iltihaplanma, kanama ve hassasiyet görülebilir. İlerleyen dönemlerde ise diş etlerinin gerilemesine bağlı olarak diş kökleri açığa çıkabilir. Bu da soğuk, sıcak ve tatlı-tuzlu gıdalara karşı hassasiyete ve ağrı oluşumuna sebep olabilir.
Ağrı kesiciler ile geçmeyen diş ağrısının altında yatan sebep genellikle dişin sinirini etkileyen bir durumdur. Bu nedenle ağrıyı kesmek için alınan ilaçlar yerine uzman bir hekime başvurulması ve gerekli tedavinin uygulanması son derece önemlidir.
Ağrı Kesici İle Geçmeyen Diş Ağrısının Nedenleri
Ağrı kesici ile geçmeyen diş ağrısının en yaygın nedeni pulpitis olarak adlandırılan diş siniri iltihabıdır. Pulpitis, dişteki yumuşak dokunun iltihaplanması sonucu oluşur ve genellikle şiddetli ağrı ile kendini belli eder. Bu tür bir ağrı genellikle sıcak veya soğuk gıdalara temas ettiğinde veya uyarı aldığında daha da şiddetlenir ve ağrı kesiciler ile hafifletilemez.
Pulpitis’in yanı sıra periodontal apse, dişin köüne yakın bölgede enfeksiyon oluşması durumunda görülen bir durumdur. Periodontal apse de son derece şiddetli ağrı oluşturabilir. Ayrıca çene eklem sorunları da ağrı kesiciler ile geçmeyen diş ağrısına neden olabilir. Çene ekleminde meydana gelen sorunlar sonucu eklem ve çevre dokularda iltihaplanma meydana gelir ve bu da dayanılmaz ağrılara sebep olabilir.
Diğer bir neden ise referred pain olarak adlandırılan yansıyan ağrıdır. Yansıyan ağrı durumunda kişide diş ağrısı dışında çene ve yüz bölgesinde de ağrı meydana gelir. Bu bölgedeki kasların gerilmesi ve yorgun düşmesi sonucu oluşan yansıyan ağrı, çoğu zaman ağız hijyenine bağlı olarak meydana gelmez.
Pulpitis (Diş Siniri İltihabı)
Pulpitis, dişteki özün (pulpa) iltihaplanması durumudur ve genellikle bakteriyel enfeksiyon sonucu meydana gelir. Dişteki özün besinlerden, mikroplardan ve zararlı etkinliklerden korunmasını sağlayan sert tabakaların (diş mine ve dentin) zarar görmesiyle pulpa dokusu dış ortamla temas eder ve bu durum iltihaba yol açar.
Pulpitis’in belirtileri arasında şiddetli diş ağrısı, hassasiyet, sıcak ve soğuk gıdalara karşı artan hassasiyet, dişte şişlik ve renk değişikliği bulunur. Pulpitis tedavi edilmezse dişi destekleyen kemiklere zarar verebilir ve daha ciddi enfeksiyonlara yol açabilir.
Periodontal Apse
Periodontal apse, dişi kemiğe bağlayan liflerin zarar görmesi ve enfekte olması durumunda görülür. Dişteki çürükler, diş etlerinin gerilemesi veya dişi saran sert tabakaların zarar görmesi periodontal apsenin en sık görülen nedenleridir.
Periodontal apsenin belirtileri arasında şiddetli diş ağrısı, dişte gevşeme, diş etlerinde şişlik ve iltihap oluşumu, ağızda kötü koku ve diş etlerinden purulant akıntı gelir. Tedavi edilmediğinde periodontal apse daha ciddi enfeksiyonlara ve diş kaybına yol açabilir.
Diş Kırığı
Diş kırığı, dişin mine, dentin veya pulpasının bütünlüğünün bozulmasıdır. Dişte travma, aşırı çiğneme kuvveti veya yoğun stres kırığın nedenleri arasında yer alır.
Diş kırığının belirtileri arasında ani ve şiddetli diş ağrısı, sıcak ve soğuk gıdalara karşı artan hassasiyet, çiğnerken veya ısırırken ağrı ve dişte çatlak veya kırık olduğunu gösteren fiziksel bir değişiklik bulunur.
Diş Eti Sorunları
Diş eti sorunları, diş etlerini destekleyen dokuların iltihaplanması veya enfekte olması durumunda görülür. Enfekte olan dokudan yayılan kimyasalların varlığıyla diş etlerini destekleyen bağ dokular zarar görür ve vücut tarafından algılanarak iltihaplanmaya sebep olur. Sigara içmek, stres, hamilelik, kötü ağız hijyeni gibi etkenler ise diş eti sorunlarının en sık görülen nedenleridir.
Diş eti sorunlarının belirtileri arasında şişmiş, kızarmış ve hassas diş etleri; kanama; kötü koku; diş etlerinden purulant akıntı ve dişeti ile ilgili doku kaybı bulunur.
Çene Eklemi Sorunları
Çene eklemi sorunları, temporomandibular eklem (TME) ile ilgili problemleri kapsar. Aşırı zorlanma, travma, artrit gibi durumlar TME’yi etkileyerek çene eklemi sorunlarına yol açabilir. Çene eklemi sorunlarının belirtileri arasında çene hareketlerinde takılma hissi, açılma veya kapanmada zorluk; çenenin eklem yerinde ve çevresinde hassasiyet; baş, kulak ve boyun bölgelerinde ağrı; kulaklardan biri veya her ikisinden gelen tıkırtı sesleri yer alır.
Referred Pain (Yansıyan Ağrı)
Referred pain ya da yansıyan ağrı, kişide meydana gelen bir hasar veya yaralanmanın doğrudan etkilenen bölge dışında farklı bir bölgede de ağrı oluşturması durumudur. Yansıyan ağrı genellikle kaslarda ve eklemlerde görülür ancak bazı durumlarda iç organlarla ilişkili olarak da meydana gelebilir.
Yansıyan ağrının nedenleri arasında kas spazmları, eklem iltihabı, burkulmalar, iç organ hastalıkları ve enfeksiyonlar bulunur. Yansıyan ağrının belirtileri arasında doğrudan etkilenen bölgede meydana gelen şiddetli ağrı, hassasiyet ve şişlik; hareket kabiliyetinde azalma; kaslarda güçsüzlük; morarma; işlev kaybı bulunur.
Diş Ağrısına Ne İyi Gelir?
Diş ağrısı yaşadığınızda evde uygulayabileceğiniz bazı yöntemler ile rahatlama sağlayabilirsiniz ancak bu yöntemler kalıcı çözüm sunmaz. Diş ağrınız varsa en kısa sürede bir uzmana başvurmanız önemlidir.
Ağrı Kesiciler
Diş ağrısına iyi gelen ilaçlar genellikle nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID) sınıfına giren ilaçlardır. NSAID’ler, ağrı oluşumuna neden olan inflamasyonun giderilmesine yardımcı olarak vücuttaki prostaglandin üretimini azaltırlar.
Ibuprofen içeren Advil veya Motrin markalı ilaçlar ile Naproksen içeren Aleve markalı ilaçlar diş ağrısını hafifletebilir. Acetaminophen içeren Tylenol marka ilaçlar ise aynı zamanda ateşi düşürücü etkisi ile de bilinir ancak inflamasyona karşı etkisi sınırlıdır. Ağrı kesici kullanımına başlamadan önce mutlaka prospektüsünü okuyun ya da kullandığınız ilacın içeriğinden emin olun.
Ağrı kesicileri kullanırken dikkat etmeniz gereken bazı noktalar bulunmaktadır:
- Ağrı kesicileri önerilen dozda kullanmaya özen gösterin.
- İlaçları düzenli aralıklarla alarak kan seviyenizde stabilite sağlayın.
- Pill formundaki ilaçları bir bardak su ile alın.
- Ağrı kesicilerini alkol ile birlikte kullanmayın.
- Hamileyseniz veya emziriyorsanız mutlaka doktorunuza danışın.
- İlacın içeriğine alerjiniz olup olmadığını kontrol edin.
Ağrı kesicilerin yan etkileri arasında mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, ishal, iştah kaybı, baş dönmesi ve uyku hali bulunur. Nadiren ciddi yan etkilere de yol açabilirler.
Soğan Suyu
Soğan suyu yüksek antiseptik özelliği sayesinde ağızdaki bakterilerin çoğunu öldürebilir. Soğan suyu tüketimi aynı zamanda ağız kokusunu da giderebilir. Diş ağrısını hafifletmek için soğanı çiğneyebilir veya soğan suyu ile gargara yapabilirsiniz. Ancak bu yöntem geçici bir çözüm sunar.
Sarımsak
Sarımsak yüksek antibakteriyel özelliği sayesinde ağızdaki bakterilerin çoğunu öldürebilir ve enfeksiyon riskini azaltabilir. Diş ağrısını hafifletmek için sarımsağı çiğneyebilir veya sarımsak tozunu su ile karıştırıp macun haline getirerek ağrıyan dişe uygulayabilirsiniz ancak bu yöntem kalıcı çözüm sunmaz.
Buz Kompresi
Buz kompresi uygulaması şişliği azaltmaya ve kan akışını engellemeye yardımcı olarak ağrıyı hafifletebilir. Buz kompresini bir havluya sararak doğrudan cildinize uygulayabilirsiniz ancak bu yöntemi uzun süre kullanmayın.
Havuç Suyu
Havuç suyu yüksek miktarda A vitamini içerir ve bağışıklık sistemini güçlendirerek enfeksiyon riskini azaltabilir. Havuç suyunu düzenli olarak tüketerek diş sağlığınızı koruyabilirsiniz ancak bu yöntem öncelikle koruyucu tedbir olarak değerlendirilebilir.
Ne Zaman Doktora Gitmeliyim?
Ağrı kesici ile geçmeyen diş ağrısı şiddetli ve dayanılmaz bir ağrıysa mutlaka bir doktora gitmelisiniz. Bu durum pulpitis veya periodontal abse gibi ciddi sağlık problemlerinin belirtisi olabilir.
Ayrıca aşağıdaki durumlarda da bir doktora görünmelisiniz:
- Ağrıyla birlikte ateş veya soğuk algınlığı belirtileri yaşıyorsanız
- Ağrı bölgesinde şişlik veya iltihap fark ederseniz
- Ağrı uzun süre geçmiyorsa
- Diş macunu fırçalarken veya tatlı şeyler yemeye çalışırken ağrı yaşıyorsanız
- Diş hassasiyeti sorununuz varsa
- Sık sık başağrısı veya kulak çatlaması şikayetiniz oluyorsa
- Kazayla çiğnedikleriniz dışında bir şey ısırdıysanız
- Geçmeyen yaralarınız varsa
- Kötü kokulu sıvı akıntısı geliyorsa
- Dişlerinizi günde iki kez en az iki dakika fırçaladıysanız fakat hala diş sıkma/ovurma alışkanlığınız varsa
- Kullandığınız herhangi bir reçeteli veya reçetesiz ilaç hakkında endişeniz varsa
Diş Ağrısı Olan Bölgelere Yapılacak Muayene
Diş hekimi muayenesinde öncelikle hekim hastanın yaşadığı semptomlarla ilgili detaylı bilgi alır. Ardından muayene sırasında şu adımlar izlenir:
- Ağrılı bölgeyle ilgili detaylı bir sorgulama yapılır
- Ağrının konumuna göre çiğnemenin etkileri sorgulanır
- Geçmiş travmalar sorgulanır
- Ağız kokusunun olup olmadığı sorulur
- Hastanın kullandığı ilaçlar hakkında bilgi istenir
- Kullanılan ağız bakım ürünleri sorgulanır
- Şu anki sağlık durumu hakkında bilgi istenir
- Sigara kullanımına dair bilgi alınır
Tüm bu bilgilerin toplanmasının ardından hekim hastayı muayene etmeye başlar:
- Ağız içerisinde çürük var mı yok mu kontrol edilir
- Diş etlerinin sağlığına bakılır
- Dişlerin hareketliliği kontrol edilir
- Diş etlerinden kanama olup olmadığına bakılır
- Ağız içerisinde başka lezyonların olup olmadığı kontrol edilir
- Ağız kokusunun sebebi araştırılır
- Ağızdaki dolguların durumuna bakılır
- Diş minesinin sağlığı kontrol edilir
- Dişlerin birbirine oklüzyon açısından temas edip etmediğine bakılır
- Çiğnemenin ne kadar kuvvet uygulandığına bakılır
- Çene ekleminin sağlığı hakkında bilgi edinilir
Diş Ağrısı Nasıl Tedavi Edilir?
Diş hekimleri tarafından uygulanan tedavi yöntemleri şunlardır:
- Dolgu: Dişteki çürüğün temizlenmesinin ardından dolgu maddesi ile doldurulmasıdır.
- Kanal Tedavisi: Dişteki sinirin hasar gördüğü veya enfekte olduğu durumlarda kanal tedavisi uygulanabilir. Bu yöntemde enfekte doku temizlenir ve kanal dolgu maddesi ile doldurulur.
- Kök Kanal Tedavisi: Dişteki sinirin hasar gördüğü veya enfekte olduğu durumlarda kök kanal tedavisi uygulanabilir. Bu yöntemde enfekte doku temizlenir ve kök kanal dolgu maddesi ile doldurulur.
- TAA (Ters Akustik Analiz): TAA yöntemi sayesinde ses dalgaları aracılığıyla dişteki çürüğün derinliği hakkında bilgi edinilebilir. Ayrıca bu yöntemle çürüğün takibe alınması da mümkün olur.
- İmplant: Kayıp dişlerin yerini alabilecek şekilde çene kemiğine vida benzeri yapay diş kökleri yerleştirilerek üzerine implant markalı yapay dişler uygulanabilir.
- Köprü: Eksik dişlerin yerine komşu sağlıklı dişlere sabitlenen yapay dişlerle oluşturulan protezlerdir.
- Protezi: Tam veya kısmi olarak uygulanan ağızdan çıkarılabilen protezlerdir.
- Lamina: Estetik kaygılar için ince porselen kaplamalardır. İki milimetreden daha ince kaplamalardır. Yapımı basit olduğu için hastalar tarafından tercih edilmektedir.