Diz ağrıları, yaralanmalar, osteoartrit ve diğer tıbbi durumlar nedeniyle meydana oluşan bir sağlık sorunu olarak kabul edilir. Diz eklemi, bacak kasları ve kemikleri arasında vücudun en büyük eklemleri arasında yer alır ve günlük yaşantıda hareket özgürlüğünü kısıtlayacak kadar şiddetli olabilmektedir.
Diz Ağrısı Nedir?
Diz ağrısı, diz ekleminde veya dizin çevresindeki dokularda bulunan tendon, ligaman ve kaslarda oluşan herhangi bir rahatsızlık sonucu meydana gelen semptomdur. Diz ağrıları hafif düzeyden günlük yaşamı zorlaştıracak kadar şiddetli olabilir. Genellikle diz yaralanmaları, osteoartrit ve diz tendinit gibi sporcu sakatlanmaları sonucu oluşmaktadır.
Buna ek olarak, bursit, menisküs yaralanması, diz bağ yaralanmaları ve diz kapağı sorunları da diz ağrısına sebep olabilen diğer yaygın nedenler arasında yer alır. Yaşlanma, aşırı kullanım, önceki yaralanmalar ve fazla kilo diz ağrısı çekme riskini artıran faktörlerdir. Genellikle dinlenme, buz uygulaması, anti-inflamatuar ilaçlar ve fizik tedavi ile tedavi edilebilmektedir. Ancak semptomlar şiddetli ise veya günlük yaşamı etkiliyorsa doktor tarafından ameliyat önerilebilir.
Diz Ağrısının Belirtileri Nelerdir?
Diz ağrısı belirtileri, altta yatan nedene bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genel olarak bu ağrılar hafif veya şiddetli olarak kendini gösterebilir. Diz ağrıları yürürken veya merdiven inerken ve çıkarken oluşan ağrı ve sertlik hissi oluşturabilir. Şişlik, eklem sıcaklığı, eklem sertliği ve ses çıkması gibi semptomlar da görülebilir.
Diz kapağında veya çevresinde hassasiyet, güçsüzlük ve stabilite kaybı da bu ağrıların belirtileri arasında yer alır. Şişlik oluşması durumunda buraya kan veya sıvı sızmış olabilir. Bu da yaralanma sonucu meydana gelmiş bir eklem hasarının belirtisi olarak değerlendirilir.
Diz Ağrısının Nedenleri Nelerdir?
Diz ağrısının meydana gelmesinde birçok farklı sebep etkili olabilir. Bu nedenler genel sağlığı da etkileyebilecek sebepler olabileceği gibi diz sağlığını özel olarak etkileyen faktörler de olabilir.
Artrit
Artrit, vücuttaki eklemlerin iltihaplanması ve hasar görmesiyle sonuçlanan kronik bir hastalıktır. Diz bölgesinde de iltihaba sebep olan artrit çeşitleri bulunmaktadır. Bu artrit çeşitleri içerisinde en yaygın görüleni osteoartrittir. Osteoartrit, yaşlandıkça eklemlerdeki kıkırdak dokusunun aşınması sonucu ortaya çıkar.
Rheumatoid artrit ise otoimmün bir hastalık olup vücudun bağışıklık sisteminin eklem dokularına saldırmasıyla meydana gelir. Bu durum iltihaba ve eklem hasarına yol açar. Gout adı verilen ürik asit cristalleri diz eklemlerine yerleşerek şiddetli ağrı ve iltihaba sebep olurken, psoriatik artrit de otoimmün bir artrit türüdür ve cilt sorunlarıyla birlikte diz ağrısına yol açabilir.
Tendinit
Diz tendonlarının iltihabı olan tendinit genellikle aşırı kullanım sonucu meydana gelir. Dizin bükülmesine yardımcı olan hamstring tendonu ve diz kapağını alt bacağın kemiğine bağlayan patellar tendonları tendinitten etkilenebilir. Tendinit hafif veya şiddetli olabileceği gibi akut veya kronik olarak da ortaya çıkabilir. Akut tendinit genellikle tek seferlik yaralanmalar sonucu oluşurken, kronik tendinit tekrarlayan küçük yaralanmalar sonucu meydana gelir.
Bursit
Dizdeki bursae adı verilen küçük, yastık benzeri sıvı dolu keselerin iltihaplanması sonucu bursit oluşur. Bursae, tendonların ve kasların kemiklere sürtünmesini azaltmaya yardımcı olur. Bursit genellikle dizin aşırı kullanımı, yaralanması veya osteoartriti sonucu gelişir.
Menisküs Yaralanmaları
Ağır kaldırma veya ani dönüş hareketleri sonucu meydana gelen menisküs yaralanmaları dizin en sık görülen yaralanmaları arasında yer alır. Diz menisküsü uyluk ile kaval kemiği arasında bulunan yastıkçık görevini gören kıkırdak dokudur. Menisküs yaralanmasında meydana gelen semptomlar arasında şişlik, sertleşme ve hareket kısıtlılığı bulunur.
Diz Kapağı Sorunları
Diz kapağı kemiğinin diz kemiği ile uyumsuzluğu sonucu meydana gelen diz kapağı sorunları, diz ağrısının en yaygın nedenlerinden biridir. Diz kapağı kemiği femur ile uyumlu bir şekilde hareket etmemesi sonucu kıkırdağın aşınmasına sebep olur. Bu da şiddetli ağrı ve iltihaba yol açar.
Diz Bağ Yaralanmaları
Diz eklemini stabilize eden bağların aşırı zorlanması sonucu meydana gelen diz bağ yaralanmaları şişlik, morarma ve sertleşme gibi semptomlara sebep olur. Diz eklemini stabilize eden ön çapraz bağ (ACL) ve arka çapraz bağ (PCL) diz bağlarının en önemlileridir. ACL yaralanmaları genellikle sporcular arasında sık görülürken PCL yaralanmaları ise daha az sıklıkta meydana gelir.
Kireçlenme
Dizlerdeki kıkırdağın sertleşip, kemikleşmesiyle ortaya çıkan kireçlenme sonucunda dizde hareket kabiliyetinin kısıtlanmasına sebep olur. Kireçlenme genellikle yaşlı bireylerde görülür.
Diz Çevresi Kistleri
Diz çevresindeki tendonlarda oluşan sıvı dolu yumrular olan kistler, genellikle aşırı kullanım veya yaralanma sonucu meydana gelir. Bu kistler zararlı olmayıp ağrıya sebep olacak bir etkiye sahip olmayabilir ancak büyümesi durumunda tendonlara baskı yaparak ağrı oluşturabilir.
Kemik Enfeksiyonları ve Tümörler
Şiddetli ağrıya sebep olabilecek diğer kemik sorunları arasında yer alan kemik enfeksiyonları ve tümörler de diz ağrısının sebepleri arasında sayılabilir.
Diz Ağrısı Nasıl Teşhis Edilir?
Diz ağrısı teşhisi için öncelikle doktor tarafından tam bir tıbbi geçmiş alınması ve fiziksel bir muayeneden geçilmesi gerekir. Muayene esnasında doktor dizin şişip şişmediğine, ısısı değişip değişmediğine ve sertleşip sertleşmediğine bakar. Ayrıca dizin fonksiyonelliğini test ederek ağrıya sebep olabilecek herhangi bir hareket kısıtlılığı olup olmadığını kontrol eder.
Buna ek olarak görüntüleme testlerine de ihtiyaç duyulabilir. Röntgen; kırıklar, çıkıklar ve artrit belirtileri gibi kemik sorunlarını tespit etmek için istenirken MRI taraması; yumuşak doku hasarını belirlemek için kullanılmaktadır. Dizden alınan sıvı örneği bursit veya enfeksiyon belirtileri açısından laboratuvar testinden geçirilebilir. Kan testleri de iltihaplı artrit türlerinin teşhisi için istenir.
Diz Ağrısı Nasıl Tedavi Edilir?
Diz ağrısı tedavisi için öncelikle semptomlara yol açan altta yatan sebebin belirlenmesi gerekir. Diz ağrısının tedavisinde kullanılan yöntemler geniş bir yelpazeye yayılmıştır. Fiziksel terapi, ilaç kullanımı, enjeksiyon tedavileri veya cerrahi yöntemler bu tedaviler arasında yer alır.
İlaçlar
Diz ağrısı tedavisi için reçete edilebilecek çeşitli ilaçlar bulunmaktadır. Nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) olan ibuprofen veya naproksen sodyum gibi ilaçlar şişliği azaltmaya yardımcı olurken ağrıyı da dindirmeye yardımcı olur. Ayrıca asetaminofen içeren ağrı kesiciler de hafif veya orta düzeydeki ağrıların tedavisinde kullanılır.
Buna ek olarak doktor tarafından steroid enjeksiyonu da önerilebilir. Bu enjeksiyonlar doğrudan diz eklemine uygulanarak şişliği ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olur. Bununla birlikte hyaluronat içeren enjeksiyonlar da osteoartrit tedavisinde kullanılır. Bu madde eklemlerde doğal olarak bulunan bir bileşiktir ve eklem sıvısına dahil edilmesiyle kemikler arasındaki sürtünmeyi azaltarak ağrıyı dindirmeye yardımcı olur.
Fiziksel Terapi
Diz yaralanmalarında ilk tedavi yöntemi genellikle fiziksel terapidir. Fiziksel terapistler; esnekliği artırmaya, kas gücünü geliştirmeye ve dizin hareketliliğini iyileştirmeye yönelik özel egzersizler önerebilir. Ultrason terapisi veya elektroterapi gibi diğer yöntemler de kullanılarak bölgedeki kan akışı artırılabilir.
Alternatif Tedavi Yöntemleri
Diz ağrısının tedavisi için çeşitli alternatif yöntemler de bulunmaktadır. Akupunktur; dizin çevresine ince iğnelerin batırılmasıyla etki eden geleneksel Çin tıbbı yöntemidir ve ağrının hafifletilmesine yardımcı olabilir. Aromaterapi; vücudun doğal iyileşme sürecini destekleyen bitkisel yağların kullanımıdır. Diz bölgesindeki ağrıların tedavisinde etkili olduğu bilinen bazı yağlar bulunmaktadır ancak etki gösterip göstermeyeceğine dair bilimsel bir kanıt yoktur.
Buna ek olarak meditasyon ve yoga gibi zihin-beden teknikleri kronik ağrıların yönetiminde yardımcı olabilirken takviye olarak glukozamin ve kondroitin sülfat alımıyla birlikte diz kireçlenmesinin ilerlemesi durdurulabilir veya yavaşlatılabilir.
Cerrahi Yöntemler
Diz ağrısının cerrahi tedavisi; endoskopik ameliyatlar, artroskopi veya açık cerrahi yöntemlerle gerçekleştirilebilir. Ameliyat kararı genellikle tıbbi tarihin gözden geçirilmesi ve görüntüleme testlerinin sonuçlarına göre verilir.
Diz Ağrısını Önlemek İçin Alınabilecek Önlemler Nelerdir?
Diz ağrısının önlenmesi için çeşitli tedbirler alınabilir. Bu önlemler arasında sağlıklı bir kilonun korunması, kasları esneten ısınma egzersizlerinin yapılması, zayıf kasları güçlendiren egzersizlerin düzenli olarak uygulanması, uzun süre oturmaktan kaçınılması, tekrarlayan aktivitelerin dinlendirilmesi, uygun ayakkabı seçiminde bulunulması ve distansiyon adı verilen aşırı gerilmeden kaçınılması yer alır.