Diz ağrıları, genellikle diz ekleminin aşınması, yaralanması veya iltihaplanmasından kaynaklanır. Osteoartrit, menisküs yaralanmaları, diz tendiniti ve bursit gibi durumlar diz ağrısına yol açabilir. Ayrıca, diz kapağı yanında ağrı, diz kapağında bulunan kıkırdağın aşınması veya iltihaplanmasıyla ilişkilendirilebilir. Bu tür şikayetler yaşanıyorsa bir ortopedi uzmanına başvurularak doğru tanı ve tedavi planının belirlenmesi önemlidir.
Diz Ağrısı Nedir?
Diz ağrısı, diz ekleminde veya dizle ilgili bağlar, tendonlar ve bacak kasları dahil olmak üzere vücuttaki birçok yapıdaki herhangi bir rahatsızlıktan kaynaklanabilir. Diz eklemi vücuttaki en büyük eklemlerden biridir ve bacakları destekler, yürümeyi, koşmayı, zıplamayı ve oturmaktan kalkmayı sağlar. Bu nedenle diz ekleminde yaşanan herhangi bir sorun, günlük yaşamı önemli ölçte etkileyen ağrılara neden olabilir.
Diz Ağrısının Nedenleri Nelerdir?
Diz ağrısının birçok nedeni olabilir. Diz ağrısına yaygın olarak sebep olan faktörler arasında şunlar bulunur:
- Osteoartrit: Vücuttaki en yaygın artrit türüdür. Osteoartrit, diz eklemi etrafındaki kıkırdağın zamanla aşınması sonucu ortaya çıkar.
- Travma: Diz kemiğine veya bağlarına alınan doğrudan darbeler, burkulmalar, incinmeler veya kırıklar diz ağrısını tetikleyebilir.
- Rheumatoid artrit: Eklem ve bağ dokusunu etkileyen kronik iltihabi bir romatizma türüdür. Diz eklemi de bu hastalıktan etkilenebilir.
- Bursit: Diz ekleminin hareketini kolaylaştırmak için dizin içinde bulunan şok emici yastık görevi gören bursaların iltihaplanması sonucu meydana gelir.
- Patellar tendinit: Diz kapağı ile kaval kemiği arasındaki patellar tendonun iltihaplanmasıdır. Genellikle diz üstü trauması olan sporcularda görülür.
- Menisküs yaralanmaları: Dizlerin çok bükülmesi veya dönmesi menisküs yırtılmasına neden olabilir. Bu da şişlik ve ağrıya yol açar.
- Diz kapağı sorunları: Diz kapağında meydana gelen kayma, aşınma veya yaralanmalar diz kapağı yanında ağrıya neden olabilir.
- Aşırı kullanım: Uzun süre koşma veya tekrarlayan zıplama gibi aşırı aktivite dizin fazla kullanılmasına ve dolayısıyla ağrıya yol açabilir.
Diz Ağrısı Hangi Hastalıklara Yol Açar?
Diz ağrısı tedavi edilmezse, altında yatan nedene bağlı olarak çeşitli sorunlara yol açabilir:
- Aşırı kilo artışı: Ağrılı dizler, hareketliliği sınırlayabilir ve egzersiz yapmayı zorlaştırabilir, bu da kilo artışına yol açabilir.
- Kıkırdak hasarı: Diz osteoartriti ilerlediğinde, kıkırdak tamamen kaybolabilir ve bu da ciddi eklem fonksiyonu kaybına neden olur.
- Cerrahi gereksinim: Menisküs veya çapraz bağ yaralanmaları ciddi ise cerrahi onarım gerekebilir.
- Eklem deformitesi: Uzun süreli iltihaplanma, özellikle çocuklarda eklem deformitesine yol açabilir.
- Sakatlık: Ağrının nedeni tedavi edilmezse, uzun vadede diz sakatlığına yol açabilir.
Diz Ağrısında Hangi Belirtiler Görülür?
Diz ağrısı yaşayan kişilerde görülebilecek belirtiler şunlardır:
- Ağrının başlangıcı ve süresi, şiddeti
- Dizin şişmesi, ısı artışı veya kızarıklık olması
- Diz kapağında veya dizin içinde kilitlenme hissi
- Diz hareket ettirilirken ses gelmesi
- Merdiven çıkarken veya oturup kalkarken ağrı hissetme
- Dizin stabilitesizliği hissi
- Ağrı nedeniyle eklemi hareket ettirememe
Ayrıca, diz kapağı yanında ağrı yaşayan kişilerde belirtiler arasında diz kapağında hassasiyet ve şişlik de yer alır.
Diz Ağrısı Nasıl Teşhis Edilir?
Diz ağrısının teşhisi için öncelikle doktor tarafından ayrıntılı bir tıbbi geçmiş alınır ve fiziksel muayene yapılır. Ağrının sebep olduğu hareket kısıtlamaları ve rahatsızlıklar da gözlemlenir. Gerek duyulursa teşhis için aşağıdaki görüntüleme yöntemlerine başvurulur:
- Röntgen: Eklemdeki kemik kırıkları, çıkıkları veya diğer problemleri görmek için röntgen çekilebilir.
- MRI (İngilizce: Magnetic Resonance Imaging): Dizdeki yumuşak dokuların, bağların, tendonların ve menisküsün detaylı görüntüleri elde edilir.
- Diz Artroskopisi: Teşhis amaçlı olarak gerçekleştirilen bu minimal invaziv yöntemde küçük bir kamera diz eklemine yerleştirilir. Bu sayede iç yapılar doğrudan gözlemlenir.
Diz Ağrısına Hangi Testler Uygulanır?
Dizin iç yapılarının tam olarak anlaşılması için uygulanan testler şu şekildedir:
- Kan testleri: Eklem iltihabına yol açan romatizmal hastalıkların teşhisi için kan örneği alınır.
- Özellikle çocuklarda geçirilen enfeksiyonlara bağlı olarak eklemlerde meydana gelen hasarları anlamak için sedimantasyon ve CRP değerlerine bakılır.
- Sıvı analizi: Eklemde sıvı birikmesi (efüzyon) varsa, bu sıvı eklemin sterilize edilmesinin ardından enjeksiyon ile alınarak incelenir.
- Elektro Kardiyogram (EKG): Kalbin elektriksel aktivitesini ölçen bu test ile kalp ritminde meydana gelebilecek bozukluklar tespit edilir. Ayrıca kalp kasının beslenmesini sağlayan damarlarda herhangi bir tıkanıklık olup olmadığı anlaşılır.
Diz Ağrısı Nasıl Tedavi Edilir?
Diz ağrısını tedavi etmek için aşağıdaki yöntemlerden biri ya da birkaçı kullanılabilir:
- Ilımlı vakalarda tedavi: Ağrının sebebi bilinmiyorsa ya da hafifse dinlenme, buz uygulaması, yükseltme ve ağrı kesiciler önerilebilir.
- Fizik tedavi ve egzersiz: Güçlendirici egzersizler, esneklik çalışmaları ve fizik tedavi yöntemleri ile diz kaslarının güçlenmesi sağlanabilir. Bu sayede daha sonraki yaralanmalara karşı koruma sağlanır.
- Ilaç tedavisi: Ağrıyı dindirmek ve iltihabı azaltmak için çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Cortison içeren ilaçların kullanımı da ağrıyı azaltır.
- Sondaj yöntemi: Diz ekleminde sıvı birikmesi varsa (efüzyon), bu sıvı birikintisi azaltmak amacıyla sıvı alımı yapılabilir.
- Kemik erimesi tedavisi: Özellikle osteoartrit vakalarında kemik erimesine bağlı oluşan osteoporoz tedavi edilmelidir. Kemik erimesi tedavi edilmezse osteoartrit de ilerleyebilir.
Ayrıca, diz kapağı yanında ağrı yaşayan kişilerde tedavi yöntemleri arasında cerrahi müdahale de yer alabilir.
Diz Ağrısına Evde Ne Tür Tedaviler Yapılabilir?
Dizin ağrısını hafifletmek için evde aşağıdaki yöntemler denenebilir:
- Buz torbası uygulamak,
- Ağrılı bölgeyi dinlendirmek,
- Ağrı kesici ilaçlar kullanmak,
- Diz korsesi takmak,
- Zayıf kasları güçlendiren low-quad egzersizi yapmak (ağrı oluşmadan önce)
Diz Ağrısında Hangi İlaçlar Kullanılır?
Diz ağrısında kullanılan ilaçlar şunlardır:
- Ağrıyı dindirmek ve ateşi düşürmek için kullanılan Nonsteroid Antiinflamatuar İlaçlar (NSAID), örneğin ibuprofen ve naproksen sodiyum gibi tablet formları tercih edilebilir. Ayrıca, topikal olarak uygulanabilen diklofenak sodyum içeren merhem ve jel formları da kullanılabilir.
- Dizin iltihaplanması durumunda doktor tarafından steroid enjeksiyonları uygulanabilir. Bu ilaçlar dizi stabilize eden bağlara enjekte edilir ve iltihabı azaltarak ağrıyı keser. Ancak bu tür enjeksiyonlar sınırlı sayıda yapılabilir.
Diz Ağrısına Ne Tür Fizik Tedaviler Uygulanır?
Diz ağrısına fizik tedavi yöntemleri arasında şunlar yer alır:
- TENS (Transkutanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu) uygulaması,
- Lazer tedavisi,
- Sıcak-soğuk kompres uygulamaları,
- Kulunç masajı,
- Krioterapi (buz tedavisi),
- Kuru iğne (dry needling) uygulaması,
- Alçı uygulamaları (splint),
- Kardiyo egzersizleri ve yüzme,
- Dizi destekleyen özel atellerin kullanımı.
Diz Ağrısında Hangi Egzersizler Tavsiye Edilir?
Diz sağlığını korumak için aşağıdaki egzersizler önerilir:
- Lekler kaldırılarak yapılan hamstring egzersizi,
- Bacaklarla yapılan quadriceps egzersizi,
- Kaval kemiğine yapılan calf raise egzersizi,
- Özellikle dizin arkasındaki kasları güçlendiren bridging egzersizi,
- Mekik hareketiyle yapılan straight leg raise egzersizi.
Diz Ağrısında Hangi Besinler Tüketilmelidir?
Diz ağrısı çeken kişilerin tüketmesi gereken besinler şunlardır:
- Zencefil ve zerdeçal gibi baharatlar,
- Yağsız süt ürünleri ile birlikte tofu ve fasulye gibi soya bazlı gıdalar,
- Ceviz ve keten tohumu gibi Omega-3 yağ asitleri içeren besinler,
- Meyve olarak çilek ve portakal gibi C vitamini içeren gıdalar,
- Kırmızı biber ile ananas da ağrının sebebi olan iltihabı azaltır.
v
Ayrıca, diz kapağı yanında ağrı yaşayan kişiler bu bölgedeki iltihabı azaltmak için soya sütü gibi soya bazlı gıdalar tüketmelidir.