Ağrı, vücudun bir zarar görmesini önlemek için verdiği en önemli uyarılardan biridir. Özellikle gebelik sürecinde ağrılar daha dikkatli değerlendirilmelidir. Gebelikte yaşanan bazı ağrılar normal kabul edilirken bazıları ciddi sorunlara işaret edebileceği için tehlikeli kabul edilir. Bu nedenle gebelikte yaşanan ağrıların iyi analiz edilmesi ve gerekli durumlarda mutlaka doktora başvurulması önerilir.
Gebelikte Yaşanan Ağrılar
Gebelik sürecinde kadın vücudunda birçok hormonal ve fizyolojik değişiklik yaşanır. Bu değişiklikler vücutta farklı yerlerde ağrılar yaşanmasına neden olabilir. Ayrıca gebeliğin ilerlemesiyle karnın büyümesi de vücutta çeşitli baskıların oluşmasına neden olarak ağrı oluşturabilir. Gebelikte yaşanan ağrılar genel olarak şu bölgelerde yaşanır:
- Bel ve sırt bölgesinde
- Karnın sağ veya sol tarafında
- Kasık bölgesinde
- Karındaki hareketli kitle hissi
- Bacaklarda ve ayaklarda
- Vücudun herhangi bir yerinde, özellikle kollarda ve omuzlarda
1. Bel Ağrısı
Gebelik sürecinde en sık yaşanan ağrılardan biri bel ağrısıdır. Bel ağrısına gebeliğin getirdiği fiziksel ve hormonal değişiklikler neden olmaktadır. Gebeliğin ilk aylarından itibaren yaşanan bel ağrıları, hormonlardaki değişiklikler ve vücudun gebeliğe uyum sağlamaya çalışmasından kaynaklanır. Bel ağrısının diğer yaygın nedenleri arasında stres, kötü uyku pozisyonu veya aşırı kilo alımı yer alır.
2. Karnın Sağ veya Sol Tarafında Ağrı
Karnın sağ veya sol tarafında yaşanan ağrı, gebeliğin normal seyri içerisinde de yaşanabilir. Özellikle gebeliğin erken dönemlerinde (5-12 hafta) yumurtalıklarda veya fallop tüplerinde bulunduğu yerden kaynaklanan ağrılar normal kabul edilir. Ancak bu ağrıların şiddetinin artması ve sürekli hale gelmesi durumunda doktora başvurulması önerilir.
3. Kasık Ağrısı
Kasık bölgesinde yaşanan ağrılar, gebeliğin en sık yaşanan problemlerinden biridir. Özellikle 5-12 haftalık gebeliklerde kasık bölgesinde hafif, kramp şeklinde ağrılar yaşanması normal kabul edilir. Ancak kasık ağrılarının şiddetinin artması, mide bulantısı, kusma ve ateş gibi semptomların eşlik etmesi durumu tehlikeli olabilir ve doktora başvurulmasını gerektirebilir.
4. Karındaki Hareketli Kitle Hissi
Gebeliğin ilerlemesiyle birlikte karın bölgesinde hareketli bir kitle hissi oluşması normaldir. Ancak bu hissin gebelikle ilgili olup olmadığına iyi dikkat edilmelidir. Eğer karın bölgesinde hissedilen bu hareketler düzenli ve tekrarlayan kramp ağrılarına dönüşüyorsa bu durum tehlikeli olabilir.
5. Bacaklarda ve Ayaklarda Ağrı
Gebelik sürecinde bacaklarda ve ayaklarda ödem oluşması ve kan dolaşımının düzenlenememesi nedeniyle bu bölgelerde ağrılar yaşanabilir. Ayrıca bacaklarda ve ayaklarda varis oluşumu da ağrıya neden olan diğer bir gebelik komplikasyonudur. Bu tip ağrılar genellikle hafif seyreder ancak şiddetini artırması durumunda doktora başvurulması önerilir.
6. Vücudun Diğer Yerlerinde Oluşan Ağrılar
Gebelik sürecinde kadınların vücudun farklı yerlerinde, özellikle kollarda ve omuzlarda ağrı yaşaması da sık görülen şikayetler arasındadır.
Ağrıların Tehlikeli Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?
Gebelik sürecinde yaşanan ağrıların normal mi yoksa tehlikeli mi olduğuna karar verirken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bu noktalar şu şekilde sıralanabilir:
- Ağrının bulunduğu bölge
- Ağrının şiddeti
- Ağrının sürekliliği
- Ağrıya eşlik eden diğer semptomlar
Ağrı tehlikeli kabul edilen durumlarda genellikle karın bölgesinde yoğunlaşır ve aşırı şiddetlidir. Ayrıca bu tip ağrılara bulantı, kusma, ishal, ateş gibi gebelikle ilgili olmayan ama vücutta meydana gelen ciddi sorunlara işaret eden semptomlar eşlik edebilir.
1. Ağrının Bulunduğu Bölge
Ağrının tehlikeli olup olmadığına karar verirken ilk dikkat edilmesi gereken nokta ağrının bulunduğu bölgedir. Özellikle karın bölgesinde yaşanan ağrılar gebelikte çok dikkatli değerlendirilmelidir. Çünkü karın bölgesinde yaşanan ve şiddetini artıran ağrılar genellikle tehlikeli kabul edilir. Bununla birlikte kollarda ve omuzlarda yaşanan ağrılar da değerlendirilirken göz önünde bulundurulmalıdır.
2. Ağrının Şiddeti
Ağrının tehlikeli olup olmadığını belirlemede önemli bir kriter de ağrının şiddetidir. Hafif ve orta şiddetteki ağrılar genel olarak normal kabul edilir. Ancak gebelikte özellikle karın bölgesinde yaşanan ağrılar yoğun ve dayanılmaz bir şiddete ulaşırsa bu durum tehlikeli olarak değerlendirilebilir.
3. Ağrının Sürekliliği
Ağrının sürekliliği ve geçmeyen ağrılar gebelikte dikkat edilmeyi gerektiren durumlardır. Özellikle kasık bölgelerinde yaşanan kramp tarzı ağrılar hafif şiddette ve geçici nitelikte olup normal gebelik belirtileri arasında sayılırken, şiddetini artırarak sürekli hale gelmesi durumunda doktora başvurulması önerilir.
4. Ağrıya Eşlik Eden Diğer Semptomlar
Ağrı tek başına değerlendirilmeyip eşlik eden diğer semptomlarla birlikte gözden geçirildiğinde daha iyi bir değerlendirme yapılmasını sağlar. Özellikle bulantı, kusma, ishal, ateş gibi semptomlar gebelikte yaşanan ağrıların tehlikeli olup olmadığını belirlemede önemli rol oynar. Bu tip semptomlar vücutta enfeksiyon veya başka ciddi sorunların olduğunu göstererek doğmamış bebeği ve anne sağlığını tehdit edebilecek durumların habercisi olabilir.
Tehlikeli Kabule Edilen Ağrıların Nedenleri
Gebelikte yaşanan tehlikeli kabul edilen ağrıların altında yatan nedenler farklılık gösterebilir. Bu nedenlerin iyi araştırılması ve değerlendirilmesi gerekir. Tehlikeli kabul edilen ağrıların genel nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- Düşük
- Ektopik gebelik
- Ayrılma plasentası
- İdrar yolu enfeksiyonu
- Safra kesesi veya pankreas iltihabı
- Apandisit
- Hepatit veya siroz gibi karaciğer hastalıkları
- Kalp hastalıkları
- Lupus, romatoid artrit veya ms gibi otoimmun hastalıklar
- Anksiyete veya panik atak gibi psikolojik problemler
1. Düşük
Düşük, gebeliğin 20. haftasından önce bebeğin kaybedilmesidir. Düşük sırasında rahim kasılmaları meydana gelir ve bu kasılmalar karın bölgesinde ağrıya neden olur. Düşük sırasında meydana gelen ağrılar genellikle hafif seyreder ancak düşük tamamlanmadıysa veya düşük tehlikeli bir düşükse (cervical incompetent) daha şiddetli ağrılara neden olabilir.
2. Ektopik Gebelik
Ektopik gebelik, döllenmiş yumurtanın rahim yerine fallop tüplerine yerleşmesidir. Ektopik gebelikte rahmin normal büyümesi gerçekleşmez ve tüplerde aşırı büyüme meydana gelir. Bu da tüplerin yırtılmasına ve ciddi iç kanamaların oluşmasına neden olabilir. Ektopik gebelikte karın bölgesinde yaşanan ağrılar genellikle sürekli ve çok şiddetli olur.
3. Ayrılma Plasentası
Ayrılma plasentası, bebeği besleyen plasentanın rahmin duvarından ayrılması durumudur. Bu durum kanamalarla birlikte meydana gelebilir ve bebeğin oksijene ulaşmasını tehdit edebilir. Ayrılma plasentası durumunda karın bölgesinde çok şiddetli ve sürekli ağrılar yaşanabilir.
4. İdrar Yolu Enfeksiyonu
İdrar yolu enfeksiyonu, gebelikte en sık görülen enfeksiyon hastalıklarından biridir. İdrar yolu enfeksiyonunda idrar yaparken yanma, sık tuvalete gitme ihtiyacı ve karın bölgesinde hafif, ama zaman zaman çok şiddetli ağrılar yaşanabilir.
5. Safra Kesesi veya Pankreas İltihabı
Gebelikte safra kesesi taşları veya pankreas iltihabı gibi karındaki organların iltihaplanması nedeniyle de karın bölgesinde çok şiddetli ağrılar meydana gelebilir.
6. Apandisit
Apandisitin gebelikte en sık görülen acil cerrahi olaylardan biri olduğu kabul edilir. Apandisit, kör bağırsak ile kalın barsağın birleşim yeri olan vermiform apendiksin iltihaplanmasıdır. Gebelikte apandisit şüphelendiğinde mutlaka ayrıntılı bir değerlendirme yapılması gerekir çünkü gebelikte apandisit normalden farklı belirtiler gösterebilir.
7. Karaciğer Hastalıkları
Kronik hepatit veya siroz gibi karaciğer hastalıkları olan kadınlarda gebelik karaciğer fonksiyonlarını daha da bozabilir ve ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Karaciğer hastalıklarında karın bölgesinde, eklem yerlerinde ve vücudun farklı bölgelerinde ödem oluşarak bu bölgelerde ağrı meydana gelebilir.
8. Kalp Hastalıkları
Gebelikte kalp hastalığı tanısı konulan kadınların düzenli olarak kardiyoloji takibinden geçmesi gerekir. Kalp hastalığı olan gebelerde doğum sırasında ve sonrasında ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Ayrıca kalp hastalığı olan gebelerde gebelik boyunca kullanılan bazı ilaçlar doğmamış bebek üzerinde etkiler yapabilir. Bu nedenle gebelik sürecinde düzenli kontrollerin yapılması çok önemlidir.
9. Otoimmun Hastalıklar
Lupus, romatoid artrit veya ms gibi otoimmun hastalıklar gebelikte de devam eder ve bazı komplikasyonlar yaşanmasına neden olabilir. Bu tip hastalıklarda gebelik düzenli olarak doktor kontrolünde ilerler ancak hastalığın seyrine bağlı olarak bazı dönemlerde daha fazla dikkat edilmesi gerekebilir.
10. Psikosomatik Ağrılar
Anksiyete veya panik atak gibi psikolojik problemlerle gebelik sürecinde vücutta psikolojik etkilere bağlı bazı fiziksel semptomlar ortaya çıkabilir. PSKİYATRI bölümüne yönlendirilmesi gereken bu durumlar zamana yayılarak doğumdan sonraki süreçte de devam edebilir.
Ağrı Şikayetlerinde Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır?
Gebelik sürecinde vücutta meydana gelen her değişimin mutlaka doktora bildirilmesi gerekir. Doktora bildirilmesi gereken durumların iyi analiz edilmesi gerekir, gerektiği zaman müdahale edilmesi doğmamış bebeğin ve anne sağlığının korunmasını sağlar.
Konsültasyon Gerekebilecek Durumlar
Gebelik sürecinde kadın doğum dışında farklı branşlarda uzmanlaşmış doktorlara konsültasyon istenebilir. Konsültasyon gerektiren durumlar şu şekilde sıralanır:
- Ciddi hipertansiyon vakaları
- Ciddi doğum vakaları
- Ciddi psikiyatrik vakalar
- Ciddi metabolik hastalıklar
- Kronik hastalıklar (kalp, akciğer, böbrek hastalıkları)
- Ciddi nörolojik vakalar
- Cilt hastalıkları
- Tüberküloz vakaları
- Sirozla birlikte hamile kalan kadınlar
- Ciddi ödem oluşan vakalar
- Anemi vakaları (Hb <8)
- Hafif vakalarda konsültasyon istenebilir: İdrar yolu enfeksiyonu, kabızlık, reflü, mide bulantısı, kusma vb.
Doktor Ziyareti Gerektiren Şikayetler
- Ağrı: Karın bölgesinde özellikle gece uyandıran nitelikte çok şiddetli ağırlar yaşanması durumunda mutlaka doktora başvurulması gerekir (düşük, ektopik gebelik, plasenta previa vs.)
- Ateş: Gebelikte ateş yükselmesi çeşitli enfeksiyon hastalıklarından kaynaklanabileceği için mutlaka doktora bildirilmeli ve altında yatan nedenin ortaya çıkarılması gerekir
- Bulanık idrar: İdrar tahlilinde enfeksiyon çıkması durumunda idrar yolu enfeksiyonuna yönelik tedaviye başlanması gerekir Kilo kaybı: Gebelik sürecinde istenmeyen kilo kaybı hem anne hem de bebek sağlığını tehdit edebilir, mutlaka doktora bildirilmeli tedaviye başlanmalıdır
- Kanamalı akıntı: Gebelikte normal dışında kanamalı akıntı yaşanması düşük tehdidi veya plasenta previa gibi ciddi durumların habercisi olabilir mutlaka doktora başvurulması gerekir Tansiyon: Yüksek tansiyon gebelik zehirlenmesine (preeklampsi) işaret edebilir mutlaka doktora başvurulması gerekir Nefes darlığı: Nefes darlığı kalp yetmezliği veya akciğer embolisi gibi ciddi hastalıklardan kaynaklanabilir mutlaka doktora başvurulması gerekir Kusma: Gebelikle ilgili normal kusmalar dışında aşırı kusmalar (hyperemesis gravidarum) ciddi sıvı elektrolit kaybına neden olabilir mutlaka doktora başvurulması gerekir Mide yanması: Mide yanmasının şiddetinin artması reflü ilacı kullanımını gerektirebilir mutlaka doktora danışılması önerilir Baş dönmesi: Özellikle öğün atlanıldığında baş dönmesi yaşanması düşük kan şekeri ile ilgili olabilir/doktora danışılmalı Sırt Ağrısı: Özellikle omuz hizasında sağ tarafda oluşan sırt ağrısı karaciğer sorununa işaret edebilir Bulanık görme: Bulanık görme gözdeki damarlanma el ve ayaklarda ödem dışında High blood pressure’ a işaret edebilir Kusmukta kan: Kusmukta kan görülmesi mide veya bağırsak kanamasına işaret edebilir mutlaka doktora başvurulması gerekir
Sonuç
Ağrı vücudun zarar gören bölgelerine dikkat çekmek için verdiği uyarılardır. Özellikle gebelikte yaşanan ağrıların iyi analiz edilmesi gerekir çünkü doğmamış bebeğin ve anne sağlığının korunmasını sağlar. Ağrıların değerlendirilmesinde doktor branş ayrımı olmadan her hekimin kendine göre yorum yapabilecektir. Bu nedenle hamile kadınlarının mutlaka düzenli doktor kontrollerine gitmeleri önerilir.