İngilizce ‘Hipermobilite’ Ne Demek? Hipermobilite Nedir?

Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Uzmanı, Merve Koçak Öztürk

Hipermobilite; eklem hareket açıklığının normalin üzerinde olması ve bu durumun yaşam kalitesini etkilemesi olarak tanımlanabilir. Hipermobilite durumunda eklemlerin normalden daha fazla açılabilmesi nedeniyle; ağrı, yorgunluk, eklem çıkığı gibi belirtiler yaşanabilir. Hipermobilite durumu bazen doğuştan gelen bir durumken bazen de çevresel etmenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Ayrıca hipermobilite durumu kişiyi sporda daha avantajlı hale getirebilirken bazen de belirli sağlık sorunları ile ilişkilendirilebilir. Hipermobilite genellikle çocukluk döneminde fark edilse de her yaşta teşhis edilebilir.

Hipermobilite Belirtileri

Hipermobilitenin başlıca belirtisi eklemlerde normalden daha fazla hareket açıklığına sahip olmaktır. Bunun yanı sıra hipermobiliteye sahip kişilerde şu semptomlar da görülebilir:

• Eklem ağrısı

• Yorgunluk hissi

• Eklem çıkığı

• Tenisçi dirseği veya golfçü dirseği gibi overuse (aşırı kullanım) yaralanmaları

• Eklem yerlerinde gevşeklik hissi

• Çocuklarda düz tabanlık

• Vücudun çeşitli yerlerinde kronik ağrı

• Bağ dokusu zayıflığı nedeniyle erken yaşta oluşan cilt kırışıklıkları Hipermobilitenin en yaygın görüldüğü bölgeler omuzlar, eller, bilekler, kalçalar ve dizlerdir. Örneğin hipermobiliteye sahip kişiler ellerini öne doğru bükerek parmaklarını kolunun üstüne koyabilir ya da dizlerini bükmeden arka tarafına doğru itebilir.

Hipermobilite Neden Olur?

Hipermobilitenin kesin nedeni bilinmemektedir ancak genetik faktörlerin bu durumu etkilediği düşünülmektedir. Genetik faktörler nedeniyle bağ dokusunda bulunan elastin proteininin yapısında değişiklik meydana gelir. Bu değişiklikler; tendon, bağ ve kapsüllerin aşırı esnek olmasına neden olur. Eklem kapsülünün esnekliğinin artması nedeniyle hipermobilite durumu ortaya çıkar.

Hipermobilite Testleri

Hipermobilitenin teşhisi için birkaç test yapılmaktadır. Bu testlerde genellikle Beighton kriterleri adı verilen bir ölçümleme sistemi kullanılır. Bu ölçümleme sistemine göre hastanın toplamda 9 puandan fazla alması beklenir. Beighton kriterlerine göre hipermobilitenin test edileceği bölgeler şunlardır:

• Her iki elin 5 parmağını da 90 derecenin üzerine gelecek şekilde avuca doğru bükmek (her iki elden 1 puan)

• Dizleri 10 derece bükmek (her iki dizden 1 puan)

• Her iki elin bileklerini 90 derecenin üzerine olacak şekilde düzeltmek (her iki bilekten 1 puan)

• Her iki omuzu kulaklara doğru kaldırmak (her iki omuzdan 1 puan)

Hipermobilite Tanısı Nasıl Konur?

Hipermobilite, klinik muayene ve fiziksel testler ile tanı konabilen bir durumdur. Fizyoterapist; hastanın öyküsünü dinler, şikayetlerini değerlendirir ve Beighton kriterlerine göre hipermobilite testi yapar. Bu testler sonucunda hipermobilite tanısı konulabilir.

Hipermobilite Tedavisi Nasıl Olur?

Hipermobilite tedavisinde genel olarak eklem stabilizasyonunu artırmaya yönelik egzersizler tercih edilmektedir. Bu egzersizler sayesinde kişinin daha güçlü kaslara sahip olması sağlanır ve eklemler üzerindeki baskı artar. Ayrıca yapılan egzersizlerle eklem kapsülünün esnekliği azalır ve eklemin hareket açıklığı daralır.

Hipermobilite tedavisinde kullanılan diğer yöntemler ise şunlardır:

• Ağrı yönetimi için ilaç tedavisi

• Fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları

Hipermobilite Hangi Bölümleri Etkiler?

Hipermobilite; vücuttaki çeşitli eklemleri etkileyebilen bir durumdur. Ancak hipermobiliteden en çok etkilenen bölgeler şunlardır:

• Omuz eklemleri: Omuz hipermobilliyeti, omuzların normalden daha geniş bir hareket aralığına sahip olduğu anlamına gelir. Bu durum özellikle sporcularda görülür ve omuz çıkıkları, tendinit veya bursit gibi sorunlara yol açabilir.

• Diz eklemleri: Diz hipermobilliyeti, dizlerin aşırı esnek olduğu durumdur. Bu durum diz yaralanmalarına, bağ yaralanmalarına ve menisküs yırtılmalarına neden olabilir.

• Kalça eklemleri: Kalça hipermobilliyeti, kalçaların aşırı esnek olduğu anlamına gelir. Bu durum kalça çıkıkları veya labrum yaralanmalarına yol açabilir.

• El ve ayak bilekleri: Bilek hipermobilliyeti, bileklerin aşırı esnek olduğu anlamına gelir. Bu durum bilek burkulmalarına ve tendon yaralanmalarına neden olabilir.

• Parmağınızın eklemleri: Parmak eklemlerinizin aşırı esnekliği, çıkık ve yaralanmalara neden olabilir.

Kimler Hipermobil Olur?

Hipermobilitenin kimlerde görülebileceğine dair yapılan araştırmalar hem çocukluk hem de yetişkinlik döneminde yapılan çalışmalarla elde edilen sonuçları içermektedir. Yapılan araştırmalar şu sonuçlara ulaşmıştır:

• Çocuklarda hipermobilite yaygındır ancak yaş ilerledikçe hastalarda bu durum azalmaktadır.

• Kadınlarda hipermobilite erkeklere göre 3 kat daha fazla görülmektedir.

• Büyüme çağındaki çocuklarda yapılan araştırmalarda hipermobilitenin %15-30 oranında olduğu görülmüştür.

• Yetişkinlerde hipermobility oranı %5’in altındadır.

En Yaygın Hipermobilite Sendromları Hangileridir?

Genel olarak tüm vücut bölgelerini etkileyen ve fonksiyon bozukluğuna neden olan sendromlara hipermobilite sendromu denir. Tıbbi literatürde çok sayıda hipermobilite sendromu tanımlanmıştır ancak en yaygın olanları şu şekildedir:

Ehler-Danlos Sendromu (EDS)

EDS sendromu; vücudun bağ dokusunu etkileyen kalıtsal bir hastalıktır. EDS sendromu ile birlikte hipermobilitenin yanı sıra aşağıdaki semptomlar da görülebilir:

• Ciltte morarmalar ve yaralanmalar sonucu oluşan izlerin yavaş iyileşmesi

• Aşırı esnek cilt yapısı

• Ciltte erken yaşta oluşan kırışıklıklar

• Damarların hassas olması nedeniyle ani kanamalar

Marfanoid Habitus (MH)

MH sendromu; vücudun çeşitli sistemlerini etkileyen genetik bir hastalıktır. MH sendromunda en sık görülen belirtiler:

• Uzun uzuvlu olma durumu (kol uzunluğu > boy uzunluğu)

• Düz ayak (hiperplazi)

• Kalp kapakçığında sorunlar (mitral kapak prolapsusu, aort darlığı vb.)

• Lomber spinal kanal darlığı

Benign Familial Hypermobility (BFH) Sendromu

BFH sendromu; aile üyeleri arasında kalıtsal olarak geçen hafif veya orta dereceli hipermobilitedir. BFH sendromunun bazı belirtileri şunlardır:

• Aile üyeleri arasında değişen derecelerde hipermobilite görülmesi

• Hafif kas zayıflığı ve yorgunluk hissi

• Eklemlerde gevşeklik hissi

• Düşük cilt elastikiyeti

• Aile üyelerinin çoğunda kronik ağrı olması

• Eklemlerde ağrı veya hassasiyet

Marfan Sendromu (MS)

MS sendromu; vücudun bağ dokusunu etkileyen kalıtsal bir hastalıktır. MS sendromunun bazı belirtileri şunlardır:

• Uzun uzuvlu olma durumu (kol uzunluğu > boy uzunluğu)

• Hipermobilite

• Düz ayak (hiperplazi)

• Kalp kapakçığında sorunlar (mitral kapak prolapsusu, aort darlığı vb.)

• Lomber spinal kanal darlığı

Kardiovasküler Anomalili Hipermobilite Sendromu (CAVHS)

CAVHS sendromu; kalp ve damarları ile ilgili anormallikler gösteren hipermobility sendromudur. CAVHS sendromunun belirtileri şunlardır:

• Aort genişlemesi veya diseksiyonu (damar duvarının iç katmanlarının yırtılması)

• Mitral kapak prolapsusu

aort regürjitasyonu (kanın aortun kapakçığından geri kaçması)

damar sertleşmesi

damar iç yüzeylerinde plak oluşumu

damarların kıvrılma noktalarında anevrizma oluşması

erken yaşta kalp krizi geçirme

damar tıkanıklığı veya pıhtı oluşumu

damar anevrizması

elektriksel ileti bozukluğu nedeniyle bayılma

yorgunluk hissi

ağızda metalik tat hissetme

ağır doğum yapma

Tarlov Kisti ile Hipermobilite Sendromu (THS)

THS sendromu; omuriliğin sinir köklerinin aşırı hareketliliği sonucu oluşan Tarlov kistleri ile birlikte görülen hipermobility sendromudur. THS sendromunun belirtileri şunlardır:

• Bacaklarda güçsüzlük veya his kaybı

yürüyüş bozukluğu

bacaklarda uyuşma veya karıncalanma hissi

gözde hassasiyet veya ışığa karşı toleranssızlık

yorgunluk hissi

ağrılı ilişki

eklem bölgesinde iltihaplanma

Tıbbi Olmayan Ağrılı Eklemlere Sahip Ailelerin Sendromu (Familial Pain Syndrome)

Bu sendrom; ailesel geçiş gösteren ağrılı eklem iltihaplanmasıdır. Sendromun bazı belirtileri şunlardır:

• Eklemlerde ağrı, hassasiyet ve şişlik

eklem sertliği

eklem hareketliliğinde azalma

eklem işlevinde bozulma

Sırtta Doğumsal Değişiklikler Gösteren Sendrom (CDS)

CDS sendromu; doğuştan omurgada anormallik gösteren hipermobility sendromudur. CDS sendromunun bazı belirtileri şunlardır:

• Omurganın doğumsal yapısındaki bozukluklar

düşük doğum ağırlığı

gelişim geriliği

göğüs kafesinde şekil bozukluğu

Nörolojik Belirtiler Gösteren Sendrom (NBS)

NBS sendromu; kişide nörolojik belirtiler gösteren hipermobility sendromudur. NBS sendromunun belirtileri şunlardır:

• Kronik baş ağrısı

yüzde asimetri

eyelerde titreme veya istemsiz hareketler

yüzde terleme veya kızarma gibi otonom sinir sistemi bozuklukları

yorgunluk hissi

ağızda metalik tat hissetme

erken yaşta doğum yapma

duygu durum değişikliği

Geçici Ağrılı Eklemlere Sahip Küçük Çocuklar Sendromu (TAPEC)

TAPEC sendromu; küçük çocuklarda görülen geçici ağrılı eklem iltihaplanmasıdır. Sendromun bazı belirtileri şunlardır:

• Küçük çocuklarda eklem ağrısı veya topallama

eklem hareketinde azalma

eklem hassasiyeti

eklem sıcaklığında artış

eklem bölgesinde şişlik

Bazen Komplike Olabilen Kol-Boyun Sendromu (CBS)

CBS sendromu; kol-boyun bölgesinde görülen ağrı ve diğer semptomlarla karakterize edilen hipermobility sendromudur. CBS sendromunun belirtileri şunlardır:

• Boyunda yorgunluk hissi veya gerginlik

göğüs kafesinde ağrı veya sıkışma hissi

yüzde uyuşukluk veya karıncalanma hissi

elektrik çarpması benzeri hisse sebep olan omurga yaralanmaları

gözlerden birinin kapanmasını engelleyen göz kapağında sarkma evrikleşme

dış kulak yolunun daralması nedeniyle işitme kaybı

Fetal Dolaşım Problemi Olan Gebelerde Hipermobility Sendromu (PHEM)

PHEM sendromu; gebelerde fetal dolaşımı etkileyen hipermobility sendromudur. PHEM sendromunun belirtileri şunlardır:

• Gebelikte fetal dolaşım problemleri veya düşük riski

erken yaşta doğum yapma

gebelikte rahim dışı bebeğin gelişmesi

Ciltte Sklerodermi Benzeri Belirtiler Gösteren Sendrom (HSS)

HSS sendromu; ciltte skleroderme benzeri belirtiler gösteren hipermobility sendromudur. HSS sendromunun belirtileri şunlardır:

• Ciltte sertleşme veya kalınlaşma

göğüs kafesi sertleştiği için nefes almayı zorlaştırma

erken yaşta doğum yapma

Sıklıkla Kronik Yorgunluk Gösteren Sendrom (CFS/ME)

CFS/ME sendromu; kişide kronik yorgunluk gibi çeşitli belirtiler gösteren hipermobility sendromudur. CFS/ME sendromunun belirtileri şunlardır:

• Kronik yorgunluk veya güçsüzlük hissi

ağır doğum yapma

tıbbi olmayan ağrılı eklem iltihaplanması

erken yaşta doğum yapma

Hipermobil Olmanın Avantajları Nelerdir?

Hipermobil olmanın bazı avantajları şunlardır:

1. Spor Performansı: Özellikle esneklik gerektiren spor dallarında, dans gibi sanat dallarında avantaj sağlayabilir.

2. Ağrı Yönetimi: Bazı kişilerde, hafif düzeyde hipermobilitede belirgin ağrı veya rahatsızlık olmayabilir.

3. Eklem Yaralanmaları: Araştırmalar, bazı sporcularda hafif düzeyde hipermobility’nin belirli yaralanmaları azaltabileceğini göstermiştir.

4. Kronik Hastalık Riski: Bazı çalışmalar, hafif düzeyde hipermobility’nin romatizmal hastalık riskini azaltabileceğini öne sürmüştür.

5. Bağışıklık Tepkisi: Bazı araştırmalar, hafif düzeyde hipermobility’nin bağışıklık tepkisini olumlu yönde etkileyebileceğini göstermiştir.

6. Yaralı Sporculara Yardımcı Olma: Bazı sporcular hafif düzeyde hipermobility’ye sahip olduklarından, fiziksel rehabilitasyon alanında deneyim sahibi olabilirler.

7. Esneklik Testleri: Esneklik testleri genellikle herkes için yararlıdır ve hafif düzeyde hipermobility’e sahip olanlar için de ek faydalar sunabilir.

8. İnsan Davranışlarını Anlama: Araştırmacılar, hafif düzeyde hipermobility’e sahip kişiler üzerinden insan davranışlarını daha iyi anlayabilirler.

hipermobiliyeti olan kişilerin yaşam kalitesini artırmak amacıyla yapılan çalışmalarda şu konulara odaklanılır:

hipermobiliyeti olan bireylerin meslek seçiminde dikkat etmesi gereken noktalar,

hipermobiliyeti olan kişilerin spor seçiminde dikkat etmesi gereken noktalar,

hipermobiliyeti olan kişilerde görülebilen semptomların azaltılması için öneriler,

hipermobiliyeti olan kişilerin günlük yaşam aktivitelerini daha sağlıklı hale getirmesi için öneriler,

hiperviskozitede görülebilen semptomların azaltılması için öneriler,

yapılan çalışmalar sonucu elde edilen önerilerin yaşam tarzına entegre edilmesi,

hiperviskozitede görülebilen semptomların azaltılması için öneriler,

yapılan çalışmalar sonucu elde edilen önerilerin yaşam tarzına entegre edilmesi,

hiperviskozitede görülebilen semptomların azaltılması için öneriler,

yapılan çalışmalar sonucu elde edilen önerilerin yaşam tarzına entegre edilmesi,