Prolaktin nedir?
Prolaktin, kadınların emzirme sürecinde süt üretimini sağlayan bir hormondur. Bu hormon, hipotalamus ve hipofiz bezi arasındaki etkileşimle salgılanır.
Hipotalamus, beyinde bulunan ve hipofizi kontrol eden bir yapıdır. Hipofiz bezi ise, karaciğerin altında bulunur ve vücudun hormonal dengeyi koruyan organlarından biridir. Hipofiz bezi içindeki prolaktin salgılayan hücreler, bu hormonu üreterek onu kan dolaşımına bırakır. Prolaktin, çeşitli işlevleri olan bir hormondur; ana işlevi ise anne adaylarının emzirmesi için süt üretimidir. Ayrıca, dişi yumurtaların olgunlaşmasını engeller ve testosteron üretimini azaltarak erkekteki sperm üretimini de azaltır.
Prolaktin ne işe yarar?
Prolaktin hormonunun en bilinen işlevi, anne adaylarının emzirmesi için süt üretimidir. Emzirme döneminde prolaktin seviyesi yüksektir ve bu hormon, emzirme sürecinin devam etmesini sağlar. Ancak prolaktin, emzirme ile ilgili olarak da diğer işlevleri vardır. Örneğin, prolaktin, anne adaylarının gebeliği sürdürmesine yardımcı olurken, emzirme sonrasında da anne ve bebek arasındaki bağı güçlendirir. Bunun yanı sıra, prolaktin, kadınlarda menopozun gecikmesine katkıda bulunur ve erkeklerde testosteron seviyelerini düşürerek cinsel isteksizliğe yol açabilir.
Prolaktin nasıl ölçülür?
Prolaktin seviyesinin ölçülmesi için “prolaktin testi” adı verilen bir kan tahlili gerçekleştirilir. Genellikle hipofiz bezinin çalışma sorunları veya bozuklukları olduğunu düşündüğümüzde bu test uygulanır. Kadınlarda emzirme problemleri ya da emzirmeden sonra süt akışının kesilmesi gibi durumlarda, erkeklerde ise cinsel fonksiyon bozukluğu, testis büyümesi veya spermi oluşumuyla ilgili sorunlar yaşandığında prolaktin testi yapılır. Test öncesinde mutlaka doktor tavsiyesi alınmalıdır. Kan örneği genellikle şartsız alınır ve test sonucu mililitre başına nanogram (ng/mL) cinsinden ifade edilir.
Kadınlarda prolaktin ne demektir?
Kadınlarda prolaktin, doğurganlıkla ilişkilidir ve emzirme sürecinde süt üretimi için gereklidir. Ancak yüksek prolaktin seviyeleri, hipertiroidizm, hipotiroidizm, diyabet ve adrenal hastalıkları gibi durumları gösterebilir. Yüksek prolaktin seviyeleri, meme dokusunda şişlik ve hassasiyet yaratabilir ve regl dönemi düzensizliklerine yol açabilir. Nadir görülen durumlarda, hipofiz bezinin büyümesine neden olarak sinir hasarına yol açabilir.
Erkeklerde prolaktin ne demektir?
Erkeklerde prolaktin, testosteron seviyelerini etkileyerek cinsel isteksizlik, ejakulasyon zorluğu ve testis büyümesi gibi sorunlara yol açabilir. Yüksek prolaktin seviyeleri, erkeklerde daha fazla sıcak basmaya neden olabilir ve bu durum, kadınsı özelliklerin ortaya çıkmasına yol açabilir. Ayrıca, prolaktin yüksekliği, erkeklerde osteoporoz riskini de artırabilir.
Prolaktin normal değeri kaçtır?
Normalde prolaktin seviyesi kadınlarda 0-25 ng/mL, erkeklerde ise 0-20 ng/mL’dir. Hamile olmayan kadınlarda 100 ng/mL üzerindeki değerler yüksek sayılır. Erkeklerde 50 ng/mL üzerindeki değerler dikkat gerektirebilir. Farklı laboratuvarlar farklı ölçüm yöntemleri kullanabildiğinden, değerler laboratuvara göre değişebilir. Dolayısıyla, test sonucunu yorumlarken mutlaka doktor tavsiyesi alınmalıdır.
Prolaktin seviyesi yüksekse ne demektir?
Yüksek prolaktin seviyesi, hipofiz bezi veya hipotalamusun bozuk çalışmasından kaynaklanabilir. Çeşitli faktörler bu duruma yol açabilir:
- Kist veya tümörler
- İyi huylu veya kötü huylu büyümelere bağlı hipofiz bezinin büyümesi
- Hipotiroidizm
- Sık hamilelik, emzirme, kanda sıvı oranındaki azalmalar
- Stres, yoğun egzersiz, uzun süreli açlık
- Bazı ilaçlar (antipsikotikler, antidepresanlar, nörolojik rahatsızlıklar için reçete edilen ilaçlar)
Bu durum, kadınlarda regl düzensizlikleri, aşırı kızgınlık, ruh hali değişiklikleri, sıcak basmalar, kramplar, akne, kilo alımı ve meme hassasiyeti gibi belirtilere yol açabilir. Erkeklerde ise cinsel isteksizlik, ereksiyon problemleri, testis büyümesi, sıcak basmalar ve vücuttaki kas kütlesinde azalma görülebilir.
Prolaktin seviyesi düşükse ne demektir?
Düşük prolaktin seviyeleri, süt üretiminin azalmasına neden olabilir. Bu durum, emziren annelerde süt akışının azalmasına yol açabilir. Prolaktin eksikliği, hipotalamus veya hipofiz bezindeki hasarlardan kaynaklanabilir. Hipertiroidizm, stres, hamilelik, emzirme, kanda sıvı oranındaki azalmalar, bazı ilaçlar ve kronik hastalıklar da düşük prolaktin seviyelerine yol açabilir.
Prolaktin seviyesi yüksek olursa hangi semptomlar ortaya çıkar?
Yüksek prolaktin seviyeleri, hipotansiyon, mide bulantısı, saç dökülmesi, cinsel isteksizlik, sıcak basmalar, kramplar, akne, kilo alımı, ruh hali değişiklikleri, regl düzensizlikleri ve meme hassasiyeti gibi belirtilere yol açabilir.
Prolaktin yüksekliği zararlı mıdır?
Evet, yüksek prolaktin seviyeleri, hipofiz adenomları gibi tümörlerden kaynaklanabilir ve bu durum, hipofiz bezi ve omurilikteki sinirlerde hasara yol açabilir. Ayrıca, yüksek prolaktin seviyeleri meme kanseri riskini de artırabilir.
Prolaktin nasıl düşürülür?
Prolaktin seviyesini düşürmenin ilk adımı, altta yatan nedenleri belirlemektir. Eğer yüksekliğin sebebi ilaç kullanımıysa, doktor tavsiyesiyle bu ilaçlar bırakılabilir. Tıbbi müdahale gerektiren durumlarda, cerrahi veya radyolojik tedavi uygulanabilir. Doktor önerisiyle düzenli olarak su tüketmek, stres seviyesini azaltmak, kafein alımını sınırlamak, protein alımını artırmak ve lifli gıdalara yönelmek de prolaktin seviyesini düşürebilir.
Prolaktin tedavisi nasıl yapılır?
Prolaktin hormonu tedavisine başlamadan önce altta yatan nedenlerin belirlenmesi önemlidir. Tedavinin planlanmasında bu nedenler dikkate alınır. Her hasta için tedavi planı farklı şekilde hazırlanır. Öncelikle hastanın fiziki muayenesi yapılır ve gerekirse çeşitli tetkikler uygulanır. Sonrasında uygun tedavi yöntemi belirlenir. Gerekirse endokrin hekimler, cerrahlar, psikiyatristler ve diğer uzmanlardan destek alınabilir. Hastanın takibi de çok önemlidir. Uyumlu bir tedavi planı ile hastaların iyileşme süreci kolaylaşır.