Topuk ağrıları genellikle topuk bölgesinde yaşanan travmalar, aşırı kullanım ya da deformasyon sonucu ortaya çıkar. Topuk bölgesinde bulunan anatomik yapılar (kaslar, tendonlar, bağlar, kemikler ve sinirler) topuk ağrısının nedenlerini oluşturur. Topuk ağrısı genellikle yürürken, koşarken ya da merdiven çıkıp inerken hissedilir ve bu bölgede hassasiyet, şişlik gibi semptomlara sebep olabilir. Topuk ağrısının temel nedeni plantar fasiit olsa da burkulma, tendon iltihabı, sinir sıkışması ya da ayak bileği eklem hareketliliği gibi sorunlar da bu ağrılara sebep olabilir. Topuk ağrısı tedavi edilmediği takdirde ilerleyerek kişiyi hayatını zorlaştıracak düzeye getirebilir.
Topuk Ağrısı Nedir?
Topuk ağrısı, topuk bölgesinde yaşanan herhangi bir rahatsızlık sonucu meydana gelen ve günlük aktiviteleri kısıtlayacak düzeye gelebilen ağrı türüdür. Genellikle topuk bölgesinin aşırı kullanımı sonucu ortaya çıkan bu ağrı türü, kimi zaman yürüyemeyecek kadar şiddetli olabilir.
Topuk ağrıları merdiven inip çıkarken, uzun süre ayakta dururken ya da ağır spor aktiviteleri sonrasında yaşanır. Topuk ağrısı hafif ise kişide ağrı kesici ilaç kullanımı ve soğuk kompres uygulaması yeterli olabilirken, şiddetli topuk ağrılarında tedavi şarttır.
Topuk Ağrısının Nedenleri Nelerdir?
Topuk ağrısının nedenleri:
- Plantar fasiit
- Topuk dikeni
- Burkulma
- Aşil tendon iltihabı
- Tendon yaralanmaları
- Sinir sıkışması
- Kemik yaralanmaları
- Stres kırığı
- İltihabi romatizma
Topuk ağrısına sebep olan bu nedenlerin hepsinde aslında temel sorun mekanik olarak topuğun ya da ayak bileğinin aşırı zorlanmasıdır. Bu durum ise sıklıkla yapılan spor aktiviteleri ya da yanlış yapılan spor hareketleri sonucu ortaya çıkar.
Plantar fasiit
Plantar fasiit, ayak tabanını topuğa bağlayan kalın doku bandının (planta fascia) iltihaplanmasıdır. Ayakta uzun süre çalışmak, fazla yürümek ya da koşmak gibi durumlar bu iltihabın en sık nedenleridir. Sabahları ilk adımda yaşanan ve zamanla geçmeyen topuk ağrısı plantar fasiitin en önemli özelliğidir.
Topuk dikeni
Topuk dikeni, topuğun ön kısmında aşırı zorlanmaya bağlı olarak kemiğin dışa doğru verdiği bir tepedir. Topuk dikeni en çok plantar fasiitte görülen belirtilere sahiptir. Özellikle sabahları first step olarak bilinen ilk adımda hissedilen topuk ağrısına sebep olur.
Burkulma
Topuğun burkulması ya da ayak bileğinin burkulması sonucu oluşan topuk yaralanmaları topuk ağrısına sebep olur. Topuktaki bağların zorlanması ve hasar görmesi sonucu ortaya çıkan burkulma topukta şişlik ve morarma gibi belirtilere de sebep olur.
Aşil tendon iltihabı
Aşil tendonun zorlanması ve bağ dokusunun hasar görmesi sonucu meydana gelen tendon iltihabı aşil tendonu ile topuk kemiği arasında yaşanan topuk ağrısını tetikler. Aşil tendon iltihabının diğer bir belirtisi ise topuktan başlayan ve baldırın ortalarına kadar devam eden gerginlik hissidir.
Tendon yaralanmaları
Aşil tendonu yürümeyi koşturmaya ve baldır kaslarını harekete geçiren tendonlarda yaşanan yaralanmalar topuk ağrısı ile kendini belli eder. Aynı zamanda bu yaralanmalar tendonların yapısında hasara da yol açabilir.
Sinir sıkışması
Bazen topuktaki sinirler aşırı kullanıma bağlı olarak sıkışabilir. Sinir sıkışması sonucu meydana gelen topuk ağrısı sabahları daha şiddetli hissedilir. Sinir sıkışması durumunda topuktaki sinirlerin üzerini kaplayan bağ dokularının serbest bırakılması gerekir.
Kemik yaralanmaları
Topuktaki kemiklerin hasar görmesi sonucu meydana gelen kemik yaralanmaları doğrudan topuk ağrısına sebep olur. Kemik yaralanmasının tam olarak belirlenebilmesi için görüntüleme yöntemlerine başvurulması gerekir.
Stres kırığı
Ayakta fazla durmak, yoğun spor aktiviteleri gibi sebeplerle topuktaki kemiklerin yoğun strese girmesi sonucu oluşan stres kırığı da topuk ağrısının nedenleri arasındadır. Stres kırığında oluşan ağrı dinlenme esnasında dahi hissedilir.
İltihabi romatizma
Vücuttaki eklem yerlerinde iltihaplanmaya sebep olan iltihabi romatizmada topuk bölgesinde de iltihap oluşabilir. İltihabi romatizmanın en belirgin özelliği uyku sırasında ve sabah erken saatlerde hissedilen ağrılardır.
Topuk Ağrısı Belirtileri Nelerdir?
Topuk ağrısının belirtileri:
- Ağrı
- Şişlik
- Ağrıyan kısımda hassasiyet
- Ağrı ile birlikte gelen ısı artışı
Genel olarak bu semptomlar topuktaki herhangi bir anatomik yapı hasar gördüğünde yaşanır. Daha spesifik belirtiler için doktor muayenesi şarttır.
Topuk Ağrısı Tanısı Nasıl Konulur?
Topuk ağrısının tanısı için öncelikle muayene sürecinden geçilmesi gerekir. Muayene sürecinde doktora aşağıdaki bilgilerin aktarılması önemlidir:
- Ağrının ne zamandan beri mevcut olduğu
- Ağrının ne zaman başladığı ve nasıl ilerlediği
- Ağrının başlangıç tarihi
- Ağrıdan önce yapılan aktiviteler
- Ağrı ile birlikte başka hangi semptomların yaşandığı
Tüm bu bilgilerin aktarılması sonucunda doktor muhtemel tanıyı koyarak kesin tanı için gerekli testleri isteyebilir. Topuk ağrısının tanısında kullanılan testler şunlardır:
- X ışını: Topuktaki kemiklerin durumunu değerlendirmek için istenir.
- MRI: Topuktaki yumuşak dokuların (kaslar, tendonlar, bağlar) durumunu değerlendirmek için istenir.
- Doppler ultrason: Ayak bölgesindeki damarların durumunu değerlendirmek için istenir.
Topuk Ağrısı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Topuk ağrısı tedavisi için öncelikle dinlenme önerilir. Dinlenme ile birlikte soğuk kompres uygulaması yapılabilir. Soğuk kompres uygulaması özellikle şişliği azaltmaya ve bölgede oluşan hassasiyeti gidermeye yardımcı olur.
Bununla birlikte anti-inflamatuar özellik gösteren ilaçlar da topuk ağrısını tedavi edebilir. Anti-inflamatuar ilaçlar aynı zamanda şişliği de azaltır. Ağrı çok şiddetli değilse bu yöntemler yeterli olabilir fakat daha şiddetli topuk ağrılarında tedavi şarttır.
Tedavi sürecinde aşırı kullanımın önlenmesi şarttır. Aşırı kullanımın engellenmesi ile birlikte ayakkabı seçiminde dikkat edilmesi gerekir. Topuklu ayakkabı ya da düz taban ayakkabı giyilmemesi önerilir. Ayrıca ortopedik tabanlık kullanımı da destekleyici olabilir.
Bazı durumlarda enjeksiyon tedavisine başvurulabilir. Enjeksiyon tedavisi ile doğrudan ağrıyan dokuya steroid içeren ilaçlar enjekte edilir. Bu ilaçlar bölgedeki iltihabı azaltarak şiddetli ağrıların giderilmesine yardımcı olur.
Tüm bunların yanında fizik tedavi yöntemlerinden de yararlanılır. Fizik tedavi sürecinde ultrasonik ses dalgaları ya da elektrik akımı ile tedavi yöntemleri kullanılabilir. Bu yöntemler neticesinde bölgedeki kan akışı artar ve iyileşme süreci hızlanır.
Bazı hastalarda cerrahi yöntemlere başvurulabilir. Cerrahi yöntemlerle plantar fasiit bandının gerildiği ligamentler serbest bırakılabilir ya da topuk dikeni alçak kemik çıkıntısı ameliyatla çıkarılabilir.
Topuk Ağrısına Ne İyi Gelir?
Topuk ağrısına iyi gelen yöntemler:
- Dinlenme
- Kilo verme
- Ağrı kesici ilaçlar
- Soğuk kompres
- Ayakları yükseltme
- Ayaklara masaj yapma
- Esnetme egzersizleri
Tüm bu yöntemler kişideki topuk ağrısına göre değişiklik gösterebilir. Daha ileri seviye topuk ağrılarında doktora başvurulması şarttır.